بخشی از مقاله
چکیده
کودکان کمتوان ذهنی، دارای سطحی از عملکرد هوشعمومی هستند که میزان آن به مقدار زیاد از حد متوسط کمتر بوده و به طوری که منجر به نقایصی در رفتارسازشی فرد گردیده است. ورزش و حرکات منظمبدنی علاوه بر سلامت جسم بر سلامت روحی و روانی و اجتماعی فرد تاثیر زیادی دارد و درارتباط زبانی فرد در جامعه و خود فرمانی فرد تاثیر میگذارد.
هدف از اجرای تحقیق بررسی تاثیر یک دورهتمرینات منتخببدنی - اسپارک - بر ارتباط زبانی و خودفرمانی کودکان کمتوانذهنی بود. جامعه آماری این تحقیق نیمهتجربی شامل دانشآموزان پسر کمتوانذهنی آموزشپذیر 7 تا 14 سال بود. این دانشآموزان از یکی از مدارس آموزشی کودکان استثنایی انتخاب شدند. پس از مطالعه پروندههای تحصیلی و روانشناسی این دانشآموزان، 30 دانشآموز پسر کمتوانذهنی آموزشپذیر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شدند.
گروه تجربی در معرض یک دوره برنامه منتخب 14 هفتهای قرار گرفتند. قبل و بعد از دورهتمرینی میزان ارتباط زبانی و خود فرمانی افراد گروه نمونه به وسیله پرسشنامه وایلند اندازهگیری شد. مقایسه دادههای پیش و پسآزمون در هر گروه با تحلیل کواریانس انجام گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که برنامه منتخب بدنی با اطمینان 72درصد باعث افزایش معنادار ارتباط زبانی و با 99درصد اطمینان باعث افزایش معنادار خود فرمانی در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شده است.
مقدمه:
کودکان کمتوانذهنی خفیف اغلب به مراحل اصلی رشد جسمانی دست مییابند، اما به سبب مشکلاتی که در رشد شناختی و روانی- حرکتی دارند، در تواناییهای ادراکی- حرکتی - هماهنگی، تعادل، آگاهی فضایی، زمانی، بدنی و جهتیابی - که مستلزم یکپارچهسازی اطلاعات محیطی و تصمیمگیری برای اجرای یک عمل ویژه است، عملکرد ضعیف دارند از جمله محدودیتهای کودکان کمتوانذهنی ضعف قوای جسمانی و تواناییهای حسی و حرکتی آنان است.
تحقیقات نشان دادهاند که فعالیتهای حرکتی منظم به طورفوق العاده ای بر وضعیت جسمانی و روانی افراد تأثیر مثبت دارد کمتوانان ذهنی به علت کمبود رشد ذهنی در شرایط عادی قادر به استفاده مطلوب از برنامههای معمولی آموزشوپرورش، سازگاریاجتماعی و تطبیق با محیط نبوده و از ادراک مبانی و مفاهیم و همچنین از قدرت استدلال و قضاوت صحیح و از توانایی دقّت و یادگیری، در درجات مختلف محروم هستند. البته این دسته با تأخیر در رشد مهارتهایحرکتی نیز روبهرو هستند که میتواند بر ابعاد مختلف رشد و عملکردشان در فعالیتهای روزمره زندگی تأثیر بگذارد
برای تشخیص نوع و تعیین شدت انواع کم توانیها، طبقهبندیهای مختلفی وجود دارد که رایجترین آنها طبقه بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی معلولیت و سلامت است که بر پایه سطحبندی و بیان جزئیات مرتبط با ساختار تشریحی، عملکرد فیزیولوژیک و تکالیف عملکردی در سطح فعالیتهای روزمره زندگی و مشارکت و نیز تعیین وسعت و شدت آسیب بنا شده است
ویژگی کودکی دارای هنجارهای حسی- حرکتی این است که اغلب آنها در اجرای مهارتهای حرکتی درشت، درک فضایی، بدنی و جهتیابی و دیگر مهارتهای حرکتی - مانند مهارتهای حرکتی ظریف - مشکل دارند این مشکلات موجب میشود این کودکان فقر حرکتی داشته باشند، در انجام اغلب حرکات ناشیانه عمل کنند و از نظر جسمانی ضعیف باشند
برنامه حرکتی اسپارک شامل فعالیتهای تفریحی، بازی و ورزش برای کودکان است
در تحقیقات بسیاری مورد استفاده قرار گرفته و برنامه وسیعی است که طراحی شده تا اهدافی همچون افزایش آمادگیبدنی و مهارتهای حرکتی را برای لذتبردن افراد از فعالیت بدنی در سطوح بالای فعالیت فراهم کند. این برنامه طرح سالانهای است که به دو موضوع آموزشی تقسیم میشود و هر کدام از واحدهای آن شامل12 جلسه - هر جلسه 30 دقیقه - است
خودیاری با شدت، متکی بر رفتار سازشی است. رفتار سازشی بنا به تعریف بندل - - 1990 عبارت است از مهارتهای شخصی فرد که سازگاری با محیط به سطح مناسبی از استقلال و مسئولیتپذیری رسیده باشد
این امر به واسطه رشدداخلی، سازگاریاجتماعی و یادگیری حاصل میشود. در این زمینه تاچمن و هوسر - 2004 - 1 در پژوهشی با عنوان تاثیر حرکات ورزشی ایروتراپی برروی درمان کودکان دارای نقص توجه و بیش فعالی - - ADHD بود. حرکات ورزش همراه موسیقی را بر روی پنج کودک داراینارسایی توجه/بیش فعالی بررسی کردند. به این نتیجه دست یافتن که ورزش همراه با موسیقی بر روی مشکلاترفتاری و سرعتکاری این کودکان تاثیر مثبتداشته و در برخی از زمینهها نیز به بیش فعالی آنها کمک کردهاست.
دراپرو همکاران - 2009 - در تحقیقی با عنوان تاثیر برنامههایگروهی بر رشد مهارتهایدرشت و مهارتهایشناختی در کودکان پیشدبستانی ارزیابی کرد و آن را معنادار یافتهاست. دورپ و همکاران - - 2011 در پژوهشی با عنوان تاثیر حرکاتورزشی بر روی مهارتهایحرکتیبزرگ - درشت - کودکان کمتوانذهنی به این نتیجه دستیافتن که مشارکت بیشتر در ورزشهای سازمانیافته، موجب بهبود بیشتر در مهارتهای کنترل اشیا و مهارتهای حرکتیبزرگ - درشت - کودکان کمتوانذهنی میشود.
سیلوا و همکاران - - 2014 در پژوهشی به بررسی آموزشهای حرکتی ویژه جهت ایجاد هماهنگی و تعادل در کودکان کمتوانذهنی توسط برنامه تحریکچندحسی انجام دادند به این نتیجه دست یافتن که یکی از مشکلات ویژه این دست از کودکان توانایی ضعیف آنها در کسب اطلاعات جدید و پرداختن به مهارتهای جدید به طور مستقل میباشد و چون هر کودک دارای یک الگوی رشدی منحصر به فرد برای خودش میباشد. پس تشکیل مهارتهای جدید و کارآمد که باعث ایجاد یک هماهنگی ثابت و خوب را در مهارتهای حرکتی را تاکید میکند.
روش تحقیق تحقیق حاضر ازنوع نیمهتجربی با پیشآزمون و پسآزمون از گروهتجربی و کنترل میباشد.
حجم و نمونه پژوهش حجم این پژوهش که از نوع نیمهتجربی است تعداد30 کودک کمتوانذهنی آموزشپذیر - سن 7تا 14 ساله،هوشبهر -50 - 87 در حال تحصیل شهرستان بابل که به صورت داوطلبانه شرکت میکنند. و از همه آزمودنی ها مقیاس رشد اجتماعیوایلند گرفته شد . تقسیمبندی افراد در دو گروه تجربی و کنترل، به صورت همگن در دوگروه دانش آموزان پسر کم توان ذهنی آموزش پذیر 7 تا 14 ساله و با توجه به نتایج بدست آمده از پیشآزمون وایلند انجام میشود. که در گروهتجربی - - n=15 و کنترل - - n=15 نفر قرار می گیرند.
برنامه حرکتی اسپارک که شامل برنامههای تقویتی، بازی و ورزش برای کودکان است. آزمودنیهای گروهتجربی به مدت 12هفته و در کل 24جلسه و هر جلسه ای 45دقیقه که شامل 15 دقیقه گرم کردن، 10دقیقه برنامه تمرینی مهارتهایظریف، 10دقیقه برنامه تمرینی مهارت هایدرشت، 10دقیقه سردکردن میباشد. در این مدت آزمودنیهای گروه کنترل فعالیتهای عادی مدرسه را انجام میدهند و فعالیتهای منظم و موثرورزشی دیگری ندارند. پس از اتمام این دوره مجدداً مقیاس رشداجتماعی وایلند اخذگردید و اطلاعات موردنیاز پس آزمون جمعآوری گردید.
ابزار پژوهش برنامهحرکتی اسپارک که شامل برنامه های تقویتی، بازی و ورزش برای کودکان است. آزمودنی های گروه تجربی به مدت 12هفته و در کل 24جلسه و هر جلسه ای 45دقیقه که شامل 15 دقیقه گرم کردن، 10دقیقه برنامه تمرینی است.
