بخشی از مقاله
چکیده:
امنیت یکی از اساسی ترین نیازهای هر جامعه است. زنان به عنوان نیمی از جمعیت جامعه گروه آسیب پذیری هستند که امنیت آنها از راه های گوناگون در معرض تهدید قرار دارد. بنابراین مطالعه در مورد آسیب های اجتماعی زنان دارای اهمیت بالایی است؟ با توسعه ی روستایی و تبدیل روستا به شهر مساله توجه به امنیت اجتماعی زنان بیشتر احساس می شود.
روش تحقیق در این روش کاربردی و از نظر روش مطالعه توصیفی،تحلیلی و پیمایشی است.جمع آوری اطلاعات به دو صورت مطالعات اسنادی و جمع آوری پرسشنامه صورت گرفته است. حجم نمونه 30 نفر از بانوان شهر زیارت به صورت تصادفی است. داده ها ابتدا با ازمون فریدمن تحلیل سپس با ازمون T مورد استنتاج نهایی قرار گرفته است.
با توجه به یافته های پژوهش، جایگاه خانوادگی، حمایت و رضایت اجتماعی؛ پایبندی مذهبی،پوشش و حجاب؛ نیروی انتظامی بیشترین تاثیر را در افزایش امنیت اجتماعی زنان بعد از شهر شدن روستای زیارت داشته است. در ضمن تغییر چهره و کالبد روستا؛ رسانه های فرهنگی تاثیر کمتری در افزایش امنیت اجتماعی زنان زیارت داشته است. در راستای افزایش امنیت اجتماعی زنان پیشنهاداتی نظیر افزایش فضاهای عمومی و زمینه های مشارکت در سطح شهر، افزایش آگاهی زنان در راستای اتفاقات و حوادثی ک برای زنان رخ می دهد و غیره مطرح شده است.
مقدمه و بیان مساله:
پایین بودن سطح زندگی در نواحی روستایی و در نتیجه مهاجرت روستاییان به سمت شهرهای بزرگ، مسائل و مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی و محیطی را هم در نواحی روستایی و هم در شهرها به دنبال داشته است. سیاست ها و راهبردهای مختلفی برای کاستن از آثار منفی این مشکلات و پاسخ به نیازهای زندگی در سکونتگاه های شهری و روستایی در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران در پیش گرفته شده است.
بر این اساس، ایجاد و توسعه ی شهرهای کوچک همواره به عنوان یکی از سیاست های عمده در امر برنامه ریزی کشورهای در حال توسعه مدنظر بوده است. در کشور ما نیز توسعهی شهرهای کوچک از طریق اجرای سیاست ارتقای روستاهای بزرگ و مستعد به شهر شدن، یکی از مهم ترین اقداماتی بوده که با هدف بهبود کیفیت و استانداردهای زندگی در نواحی روستایی، کاهش مهاجرت به شهرهای بزرگ و جذب مهاجران در شهرهای کوچک انجام گرفته است.
برخی مطالعات نیز موید کارکردهای بالقوه و بالفعل توسعه های تبدیل مراکز روستایی به شهر است؛ زیرا شهرهای کوچک با ایجاد فرصت های شغلی غیرزراعی و ارائه خدمات موذد نیاز ساکنان، در کاهش مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ تر نقش موثری ایفا می کنند و زمینه ی توزیع متعادل جمعیت، امکانات و سرمایه را فراهم می آورند
راهبرد توسعه شهرهای کوچک از دهه 1970 به منظور ایجاد نظام سکونتگاهی متناسب و یک پارچه و الگوی عادلانه تر اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفت هعدم تعادل در نظام سلسله مراتب سکونتگاهی، توزیع مکانی نامتعادل جمعیت، دوگانگی بین نواحی روستایی و شهری، نادیده گرفته شدن منابع روستایی، تشدید مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگ، نظام متمرکز مدیریتی، همراه با آثار نامطلوب اجرای رویکردهایی نظیر قطب رشد، سبب شد که راهبرد توسعه شهرهای کوچک که مبتنی بر دیدگاه توسعه از پایین به بالاست، در جهت اهداف توسعه شهری، روستایی، منطقه ای و ملی مطرح شود و در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه مورد توجه و عنایت قرار گیرد
در واقع تبدیل روستا به شهر از اقداماتی است که وزارت کشور با توجه به تقاضاهای گسترده مردم برای بهبود وضع و کیفیت زندگی و بهره مند شدن از امکانات و خدمات بهتر همچنین به منظور بهینه سازی نظام سیاسی و از میان بردن فاصله اجتماعی و اقتصادی بین شهر و روستا انجام داده است - ایزدی،1391 - .طی 40 سال گذشته، نسبت شهرنشینی در ایران از 31 درصد در سال 1335 به 61 درصد یعنی دو برابر در سال 1375 افزایش یافت و این روند همچنان ادامه دارد
جمعیت شهری کشور در سال 1385 معادل 68,5 درصد جمعیت کل کشور بوده و طی دو دهه 1385-1365 نرخ رشد سالانه جمعیت شهری معادل 3 درصد بوده است و در نقطه مقابل آن جمعیت روستایی کشور با روندی کاهش مواجه گردیده است. جمعیت روستا نشین ایران که در در سال های 1365 و 1375 به ترتیب 45,7 درصد و 38,7 درصد جمعیت کل کشور بود. در سال 1385 به رقم 31,5 درصد و درسال1390 حدود28 درصد رسیده است
شهرنشینی در دهه های گذشته نه تنها شهرهای موجود را با گسترش فیزیکی و جمعیتی مواجه ساخته است بلکه به دگرگونی سکونتگاه های روستایی و گذار یا تبدیل انها به شهر نیز دامن زده است. چنین پدیده ای، شهرگرایی روستایی یا شهری شدن روستاها نامیده میشود.در واقع مهمترین جنبه و پیامد شهرنشینی شتابان و گسترش فضایی و پیش روندگی فیزیکی شهرها، انضمام روستاها به محدوده شهرها و تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک است
ازجمله تاثیرات فزاینده شهرگرایی شتابان برساختار فضایی و جمعیتی ایران در نیم قرن اخیر ،رشد فزاینده تعداد شهرها،از طریق تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک بوده است - کریمی و همکاران ،. - 1391 مطالعه و بررسی روابط شهر و روستا به منظور درک مسائل شهرگرایی و پیدایش راه حل های مناسب جهت برقراری یک روند توسعه ی متعادل شهری و روستایی ضروری به نظر می رسد. در پیدایش و شکل گیری شهرهای شرقی در خاورمیانه به طور عام و ایران به طور خاص عوامل متعددی مانند عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با اتکاء به شرایط مساعد محیط طبیعی و حوزه های نفوذ شهری که عمدتا روستاها هستند، نقش موثری داشته است
نیل هنسن در بیان نقش شهرهای کوچک در توسعه ملی، شهرنشینی اشاعه یافته از پایین - سیاست از پایین - را که توسعه شهرهای کوچک و میانی را دربردارد، عاملی در جهت توسعه کشورهای در حال توسعه می داند که هدف آن کمک به رفع نیازهای اندک روستایی در مجاورت زندگی آنان است
راهبرد توسعه شهرهای کوچک برای ایجاد یک الگوی عادلانه تر اقتصادی و فضایی هدایت شده مورد توجه محققان و برنامه ریزان قرارگرفت
از عوامل زمینه ساز تبدیل یک روستا به شهر گسترش فیزیکی و کالبدی روستا،افزایش کارکردها،شکل گیری و تقویت نهادهای اقتصادی و اجتماعی ،افزایش جمعیت و قرار گرفتن آن در مرکزیت مبادلات ،مراودات اجتماعی و اقتصادی در یک بستر جغرافیایی را می توان ذکر نمود - گلی وعسگری. - 1384 اما زمانی که این تبدیل به صورت ناگهانی و بدون هیچ زمینه سازی صورت گیرد، کار برای کلیه نهاد ها و دست اندر کاران برنامه ریزی مشکل و پیچیده می شود.یکی از مهم ترین مسائلی که باید در این مقوله مورد توجه قرار بگیرد ؛تاثیرات و تغییرات محیطی ناشی از تبدیل روستاها به شهر است
در این راستا امنیت اجتماعی هر جامعه یکی از نیازهای اساسی است .امنیت در مفهوم عینی آن اندازه گیری فقدان تهدید علیه ارزش هاست؛ در مفهوم ذهنی آن فقدان احساس ترس از اینکه به چنین ارزش هایی حمله خواهد شد
به هرحال، در دنیای امروز ، درخصوص امنیت و مفاهیم آن، برداشت های گوناگونی در جامعه مشاهده می شود که گاهی منظور از آن" امنیت فردی "است؛ یعنی حیثیت و آبروی افراد در امان باشد و مورد تجاوز و تعدی افراد و دستگاه های حکومتی قرار نگیرد .در برخی موارد نیز منظور از امنیت همانا" امنیت اجتماعی "است؛ یعنی طراحی سیستم امنیتی چنان باشد که مال و جان مردم جامعه در امان باشد .در این مفهوم، حفظ جان و مال افراد جامعه از مسؤولیت های مهم هر حاکمیتی محسوب می شود
امنیت اجتماعی توانایی جامعه در دفاع از خصوصیات و ویژگی های اساسی خود در برابر تغییرات و تهدیدات واقعی و احتمالی است .امنیت اجتماعی زمانی مطرح می شود که جوامع احساس می کنند هویتشان در خطر است
امروزه نگاه به مسائل و آسیب های امنیتی می تواند از زوایای گوناگونی صورت پذیرد که بخش عمده آن گریبان گیر زنان جامعه است که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند .در واقع، با گسترش جوامع پدیده هایی اعم از افزایشتورم و هزینه های بالای زندگی، فقر، گرانی مسکن و عواملی نظیر آن، مسائل اجتماعی زنان و زمینه های ناهنجاری های اجتماعی آنان را فراهم می کند و این امر موجب احساس ناامنی و فقدان مشارکت زنان در عرصه های مختلف اجتماعی می گردد
ارتقای کیفیت زندگی در ابعاد عینی، بیشتر ناظر بر بالا بردن سطح زندگی عمومی، از طریق ایجاد شرایط مطلوب و بهینه در زمینه های فقرزدایی، امنیت اقتصادی، رفاه و آسایش روستاییان از نظر برخورداری از زیرساخت ها و امکانات، و ؟؟؟ می باشد ؟پس برای تحقق ارتقای کیفیت زندگی که به دنبال بهبود بخشیدن به وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است، شکل گیری و تقویت امنیت اجتماعی لازم است
حساس امنیت در بین زنان روستاشهر زیارت، از ابعاد گوناگون توسعه و یا عدم توسعه این روستا می باشد و در این راستا نیاز به مطالعات اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی بسیاری دارد تا فرصت ها و تهدیدهای توسعه این روستا در برابر مخاطرات ایجاد شده در اثر تبدیل روستا به شهر شناخته شود. با توجه به توضیحات ارائه شده از آنجا که امنیت یکی از عوامل جدی و تأثیرگذار بر توسعه جوامع است و نیز با توجه به وضعیت خاص اجتماعی و فرهنگی روستاشهر زیارت، انجام تحقیق حاضر از هر جهت لازم و ضروری به نظر می رسد ؟هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر توسعه روستایی بر میزان احساس امنیت اجتماعی زنان از دیدگاه زنان شهر زیارت می باشد
امنیت اجتماعی
امنیت اجتماعی به قلمروهایی از حریم افراد مربوط می شود که در ارتباط با دیگر افراد جامعه، سازمان ها و دولت می باشد ؟اکثر افراد جامعه به طور مستمر و در طول زندگی روزمره با این قلمروها روبرو می شوند و زندگی آنها مستلزم ارتباط در این قلمروهاست ؟در رویکرد سنتی " امنیت اجتماعی "با مفهوم حفظ و بقای زندگی مطرح می شود ؟یعنی باید زندگی اعضای جامعه حفظ شود و بدین سبب نیازمند حذف یا حداقل کاهش عواملی هستیم که حفظ و بقای زندگی را تهدید و روند استمرار حیات را مختل می کند
در رویکرد مدرن، "امنیت اجتماعی" به معنای احساس آرامش و اطمینان خاطر و فقدان اضطراب و ترس است
امنیت اجتماعی آرامش و آسودگی خاطری است که هر جامعه موظف است برای اعضای خود فراهم نماید
معرفی اجمالی منطقه مورد مطالعه:
زیارت یک شهر تازه تاسیس در بخش مرکزی شهرستان شیروان در استان خراسان شمالی است. با تصویب هیات وزیران ،روستای زیارت در تاریخ 10 مرداد1392 به شهر ارتقا یافت. جمعیت شهر زیارت براساس سرشماری سال 1390، 4650 نفر - 1262خانوار - می باشد.زیارت درفاصله 5کیلومتری شمال غربی شهرستان شیروان قرار دارد.
