بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این پژوهش بررسی و تبیین نقش الگوبرداری در تصمیمگیری شغلی بر اساس نظریه بندورا میباشد. یکی از جنبههای مهم زندگی هر فردی شغل وی می باشد، تصمیم گیری شغلی در ارتباط با شغل بسیار بااهمیت است زیرا که آینده شغلی فرد تاحد زیادی با تصمیمگیری شغلی او مرتبط می باشد. عوامل زیادی از جمله عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و... میتوانند در این امر مهم اثرگذار باشند. الگوبرداری یکی از عوامل بسیار مهم و نقشآفرین در کل فضای زندگی همه افراد از تولد تا مرگ میباشد، بنابراین میتوان آن را به عنوان یکی از عوامل مهم و اثرگذر در فضای شغلی و به طور خاص تصمیمگیری شغلی در نظر گرفت. این پژوهش از نوع مروری بوده و از طریق تجزیه و تحلیل نظریهها و منابع موجود، این نتیجه به دست آمد که الگوبرداری یکی از عوامل مهم و موثر در تصمیمگیری شغلی میباشد، از این رو با درنظر گرفتن این عامل مهم در تصمیمگیری شغلی، می توان از اشتباهات و کجرویهای در این فضا جلوگیری به عمل آورد.
مقدمه
اشتغال به عنوان یک فعالیت ضروری برای گذراندن زندگی فردی و اجتماعی تلقی شده و تاکید بر آن است که همه انسان ها با هر وضعیت و موقعیتی باید در همه زمانها کار کنند. انسان ناگزیر به انتخاب و تصمیمگیری در زمینه تحصیل، شغل و ازدواج است. اشتغال مناسب به خودکفایی فرد و جامعه می انجامد - شفیع آبادی 1391، به نقل از قربانپور و همکاران، - 1395؛ به این سبب اتخاذ تصمیم شغلی متناسب با نیازها و ویژگی های فردی از اهمیت خاصی برخوردار است. گزینش شغلی مناسب همراه با واقعبینی و قابل حصول بودن آن، پاسخگوی نیازهای اقتصادی، اجتماعی و روانی فرد است. اتخاذ تصمیمات آگاهانه شغلی در زمان کوتاه و یک شبه حاصل نمیشود بلکه رشد حرفهای شخص روندی دارد - اکبری، . - 1390 از آنجایی که فرآیند یا اصل انتخاب شغل ماحصل ارزیابیهای تدریجی مشاغلی است که فرد در محیط های فرهنگی- اجتماعی، و در طی دوران کودکی تا اوایل جوانی به عمل آورده است - زونکر، . - 1388 لذا شناخت عوامل اجتماعی و اقتصادی مراجع و چگونگی تاثیرگذاری عوامل مذکور در رشد حرفه ای فرد حائز اهمیت است. - جان لیپتک. - 1390 عوامل درونی - نظیر علایق، ارزشها، هوش و ... - و بیرونی - گروه همسالان، عوامل اقتصادی و اجتماعی و ... - مختلفی بر تصمیمگیری شغلی اثرگذار است. الگوها به عنوان بخشی از عوامل اجتماعی، نقش مهمی در انتخاب شغل دارند و باید آنها را جز عوامل موثر اجتماعی بدانیم - آمونسون، بولسبی و نایلز، 2009، ترجمه فیروزبخت،. - 1389 لذا این پژوهش با هدف تبیین نقش الگوبرداری در تصمیمگیری شغلی، بر مبنای نظریه بندورا انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع مروری بوده و پس از مرور مبانی نظری، با استناد به پژوهشهای مختلف، نقش فرآیند الگوبرداری در تصمیمگیری شغلی، مورد بررسی قرار گرفته است.
الگوبرداری و تصمیمگیری شغلی
تصمیمگیری شغلی فرآیندی است که فرد با درنظر گرفتن شخصیت، رغبتها، تواناییها، تجارب، ارزشها بعلاوه آگاهی درست و دقیق از جهان و دنیای مشاغل و کار، مجهز به ابزاری برای تصمیم گیری شغلی میشود - لوزو، سوری،3. - 2009 همچنین براون - - 2002 تصمیمگیری شغلی را یک فرآیند فکری که از طریق یکپارچهسازی اطلاعات مربوط به خود و اطلاعات مربوط به مشاغل به وجود میآید تعریف می کند. بنابراین تصمیمگیری فرآیند ارزشیابی گزینهها و راههای موجود، بررسی و پیش بینی پیامدهای هر یک از آنها برای رسیدن به هدف و در نهایت انتخاب است - عراقی،. - 1393 گروهی از دانش آموزان به موازات رشد سنی خود در طول سال های تحصیلی به فکر انتخاب مشاغل مختلفی هستند ولی گروه دیگری از دانش آموزان با بیخیالی ادامه تحصیل میدهند، آنان در مورد انتخاب شغل اطلاعاتی را جویا نمیشوند، این گروه بیشتر به راهنماییهای معلمان و مشاوران نسبت به گروه اول نیاز دارند - اکبری. - 1388 پترسون و همکارانشان در ارتباط با رویکردشان در تصمیم گیری مسیر شغلی افراد را در سه طبقه تقسیم می کنند: تصمیم گرفته، بدون تصمیم و مردد. عدهای از افراد تصمیم گرفتهاند و برای تایید و تصدیق تصمیمشان نیازمند به کسب اطلاعات هستند، دسته دیگر از افراد برای اجرای تصمیماتشان نیازمند کمک هستند و دسته ای دیگر تصمیم میگیرند که این حقیقت را که آنها بدون تصمیم اند و به تصمیمگیری بیمیلاند را مخفی کنند و به این حقیقت اعتراف نمیکنند. دسته ای از افراد بیتصمیم ممکن است به اطلاعات بیشتری برای اتخاذ تصمیم نیاز داشته باشند و دسته ای دیگر ممکن است استعدادها و رغبت های زیادی داشته باشند که اتخاذ تصمیم را برای آنها مشکل می سازد و عده ای ممکن است اطلاعات کمی درباره خود و مشاغل داشته باشند. برعکس یک فرد بی تصمیم فردی است که یک رویکرد ناسازگار در تصمیمگیری مسیر شغلی دارد. به طور کلی و در اکثر مواقع اضطراب قابل ملاحظهای دارند - سامپسون، 2004؛ به نقل از عاقلی، . - 1392
تصمیمگیری شغلی به عنوان یکی از مهمترین چالش های پیش رو دانشجویان نیز محسوب می شود، عدم حتمیت در تصمیم گیری شغلی در کنار نگرانی در مورد پیدا کردن شغل بعد از فارغالتحصیلی یکی از افکار مشکلزای دانشجویان به ویژه در سالهای اخیر بوده است. بنابراین بازشناسی خوب و بهتر فرآیند تصمیمگیری شغلی و بعضی از موضوع های مرتبط با مقاصد تصمیمگیری شغلی و پارامترهای موثر بر آن برای دانشجویان ضروری و حیاتی است - رجبی، پاپزن و زاهدی،. - 2012 از نظر شفیعآبادی - - 1391 تصمیمگیری عملی خلاق، هدفمند و پویا می باشد که در جهت حل یک مسئله به وقوع می پیوندد. اوهارا و تیدمن - - 1963 بیان می کنند تصمیم گیری رویکردی مبتنی بر استفاده از دانش اطلاعات برای انتخاب یا حل یک مشکل میباشد - همان - . بر این اساس، تصمیمگیری
