بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر ریسک سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران از نگرش سرمایه گذاران حقیقی است. برای رسیدن به این هدف از جامعه آماری سرمایهگذاران و کارشناسان مالی فعال در بورس اوراق بهادار ، نمونهای به حجم 384 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. روش تحقیق این پژوهش توصیفی - پیمایشی و ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه میباشد که روایی و پایایی آن مورد آزمون و تایید قرار گرفته است . نرم افزار آماری spss, lisrel ابزار تجزیه و تحلیل دادهها بوده است. بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش مشخص گردید که روابط بین متغیرها مثبت و مستقیم بوده و وضعیت مولفهها در جامعه مورد مطالعه به نسبت میانگین مناسب میباشد. علاوه بر آزمون روابط متغیرها بصورت خطی و تایید فرضیهها، نتایج تحلیل عاملی و شاخصهای برازش مدل نشاندهنده قابلیت تعمیم و استفاده مدل مفهومی تحقیق در جامعه مورد مطالعه بعنوان الگو میباشد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که »عوامل روانی«، »تجربه سرمایه گذاری« و »دانش مالی« بر روی »ادراک سرمایهگذاران از ریسک « موثر است ولی تاثیر »عوامل فردی« بر روی »ادراک سرمایهگذاران از ریسک« به لحاظ آماری مورد تایید واقع نشد.
واژگان کلیدی: سرمایه گذاری، ادراک از ریسک، سرمایهگذاران مالی ،بورس اوراق بهادار.
بیان مسئله و اهمیت تحقیق
بازار بورس مانند هر بازار دیگری دارای اصول و شرایط ویژهای است که با در نظر گرفتن و عمل به این اصول پایهای میتوان به سرمایه گذاری و خرید و فروش سهام اقدام کرده و همچنین به درک واقعی از مسائل موجود در بورس رسید. اصولا سرمایه گذاران باید بررسیهای وسیعی در موقع خرید یا فروش سهام انجام دهند، زیرا آنها نقدترین دارایی خود را به سهام تیدیل میکنند. اگر آنها بدون توجه به یک سری از عوامل اقدام به سرمایه گذاری نمایند،نتایج مطلوبی عایدشان نخواهد شد.این موضوع بیشتر در کشورهایی مطرح است که بورس دارای کارایی نیست.به عبارت بهتر قیمت بازار اوراق بهادار شاخص مناسبی از ارزش واقعی اوراق بهادار نیست.
بورس اوراق بهادار به عنوان یک بازار متشکل و رسمی، مهمترین عامل جذب و سامان دادن صحیح منابع مالی سرگردان است و با جمع آوری نقدینگی جامعه و فروش سهام شرکت ها، ضمن به حرکت در آوردن چرخ های اقتصاد جامعه از طریق تامین سرمایه های مورد نیاز پروژهها، کاهش دخالت دولت در اقتصاد و نیز افزایش درآمدهای مالیاتی، منافع اقتصادی چشمگیری به ارمغان میآورد و در کنار آن، اثرات تورمی ناشی از وجود نقدینگی در جامعه را نیز از بین میبرد. وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار، فراهم آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده و همچنین سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان داد و ستد، عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است و ویژگی اساسی آن حمایت قانونی از صاحبان منابع پساندازی و الزامات قانونی برای متقاضیان سرمایه است.
عوامل مختلفی در تصمیم گیری و رفتار سرمایه گذاران بازارهای مالی دخیل است؛از جمله عوامل مهم انتخاب یک ورقه سهم از دیگر اوراق موجود در بازار سهام میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: قابلیت نقدینگی، تعداد سهام دردست عموم، ترکیب سهام داران، سودآوری، نسبت سود تقسیمی هر سهم، ارزش ویژه هر سهم، بافت مالی شرکت، مهلت و تاریخ پرداخت سود سهام، انتشار مستمر اطلاعات و اخبار نسبی، عمر شرکت و میزان استهلاک ماشین آلات ، نوع شرکت و صنعت مربوطه و همچنین تصمیمات کلان اقتصادی و عوامل سیاسی اجتماعی با گسترش و توسعه بازار سرمایه کشور که در راس آن بورس اوراق بهادار تهران قرار دارد، امروزه بخش قابل توجهی از دارایی های سرمایه گذاران در قالب سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد. ماهیت فعالیت های تجاری و سرمایه گذاری به گونه ای است که کسب بازده، مستلزم تحمل ریسک است.
ریسک در بازارهای مالی نقش کلیدی ایفا می کند، بنابراین باید آن را شناخت، اندازه گیری و پیش بینی نمود و برنامه ای در نظر گرفت که بتوان ریسک های غیرضروری را حذف نمود و ریسک های همراه با فرصت را مدیریت نمود.از دیدگاه کلی، سرمایه گذاری به معنای مصرف پول های در دسترس برای دستیابی به پول هایی بیشتر در آینده است .
به عبارت دیگر سرمایه گذاری یعنی به تعویق انداختن مصرف فعلی برای دستیابی به امکان مصرف بیشتر در آینده. با وجودی که سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار برای بخش کلان اقتصاد مزایای متعددی را به همراه دارد، تغییرات مستمر شاخص بورس اوراق بهادار تهران و به همین ترتیب تغییر قیمت سکه طلا و نرخ ارز، سرمایه گذاران خرده پا را در تشخیص ریسک و بازده فرصت های سرمایه گذاری و شناسایی سودآورترین بخش دچار نوعی ابهام نمود ه است و تعیین این که در یک دوره بلندمدت کدام بخش سودآوری بیشتری را عاید آن ها خواهد نمود، به طور مبهم باقی گذاشته است.
سرگردانی سرمایه ها که به طور دوره ای میان بخش های مختلف اقتصادی جابجا میشوند، هر از گاهی بازار سرمایه ایران را دچار نوسانهای ناخواسته و احساسی میکند و موجب می شود که کارایی تخصیصی بازار به نحو مطلوب اجرا نشود. ریسک، همواره بخش جدایی ناپذیر فعالیت های مالی بوده است.
اصلی ثابت در فرهنگ سرمایه گذاری وجود دارد مبنی بر اینکه سرمایه از خطر گزیران است و به سوی بازده، سود تمایل دارد. بنابراین سرمایه گذاران از ورود سرمایهشان به جایی که خطر یا افقی نا مشخص در برابر سود و اصل سرمایهشان وجود دارد، امنتاع میکنند.
اهمیت سرمایه گذاری برای رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی به اندازه ای است که از آن به عنوان یکی از اهرم های قوی برای رسیدن به توسعه یاد می شود. اما باید به یاد داشت که به همان میزان که توجه به این امر می تواند با افتادن در یک دور مثبت، باعث رشد و شکوفایی اقتصاد شود، عدم توجه به آن نیز میتواند موجب افت اقتصادی و فروغلتیدن به یک سیر نزولی و دور منفی شود .
بنابراین، باید گفت که رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی دربلند مدت بدون توجه به سرمایه گذاری و عوامل مهم موجود در محیط سرمایه گذاری، که بر آن تاثیر می گذارد امکان پذیر نیست.
از این رو، بورس می تواند اهرم مهمی در کنترل نرخ تورم و افزایش نرخ رشد باشد شناسایی عوامل موثر بر تصمیم گیری می تواند زمینه لازم برای ارائه خدمات مطلوب به سرمایه گذاران را فراهم و اقدام شایسته ای در روند توسعه سرمایه گذاری قلمداد گردد.
در دهه های اخیر پژوهشگران به اثرگذاری رفتار انسان در تصمیم گیر ی های مالی اشاره دارند و اعتقاد دارند که سرمایه گذاران در اتخاذ تصمیم های مالی خود به مقوله ریسک و قیمت های آینده سهام و بازدهی آنها به گونه ایکاملاً متفاوت از تئوریها نگاه می کند و اعتقاد دارند که بسیاری از سرمایهگذاران به هنگام تصمیم گیری به مفاهیم و فرضیه های زیربنایی تئوری ها و مدل های انتخاب طرح ها و سبدهای سرمایه گذاری توجهی ندارند و گاهی آنها را نمی شناسند. مطالعات نشان میدهد سرمایه گذارانی که با استفاده از حدس و گمان معامله میکنند یا دست به معاملات پر ریسک میزنند، منفعت کمی میبرند یا متضرر میشوند، لذا آگاهی از ابعاد مختلف تاثیرگذار بر تصمیمات مالی از اهمیت بالایی برخوردار میشود.
اهمیت سرمایه گذاری برای رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی به اندازه ای است که از آن به عنوان یکی از اهرم های قوی برای رسیدن به توسعه یاد می شود. اما باید به یاد داشت که به همان میزان که توجه به این امر می تواند با افتادن در یک دور مثبت، باعث رشد و شکوفایی اقتصاد شود، عدم توجه به آن نیز می تواند موجب افت اقتصادی و فروغلتیدن به یک سیر نزولی و دور منفی شود .
بنابراین، باید گفت که رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی دربلند مدت بدون توجه به سرمایهگذاری و عوامل مهم موجود در محیط سرمایه گذاری، که بر آن تاثیر می گذارد امکان پذیر نیست. از یک طرف، سرمایه گذاران به دنبال بیشینه کردن عایدی خود از سرمایه گذاری هستند و از طرف دیگر، با شرایط عدم اطمینان حاکم بر بازارهای مالی مواجه می باشند که عامل اخیر، دستیابی به عواید سرمایه گذاری را با عدم اطمینان مواجه میسازد.
ظهور علوم رفتاریدر1 ادبیات مالی معمولاً عوامل و ساختارهای گوناگونی که رفتار سرمایهگذاران2 را شکل می دهد، مورد بررسی قرار میدهد. اهمیت این موضوع این است که نشان می دهد تصمیمات سرمایهگذاری تنها تحت تأثیر شاخص های اقتصادی و عقلانیت قرار ندارد بلکه مقولههایی از قبیل افق سرمایه گذاری، میزان تحمل مخاطره، اعتماد به نفس و اطمینانی که سرمایه گذار به آن گزینه و فرآیند سرمایه گذاری در بازار دارد و مواردی از این قبیل، نیز تأثیر بسزایی در رفتار سرمایه گذاران و نوع تصمیمات آنها دارد و سبک رفتار سرمایه گذاری آنها را شکل می دهد.
شناخت جنبه های مختلف تاثیرگذار بر ادراک سرمایه گذاران از ریسک سرمایهگذاری در تحلیل تصمیمگیری، عملکرد و همچنین سبک رفتاری آنان موثر است، علاوه بر آن در مدیریت ریسک و کاهش ریسک سرمایه گذاران خوصا سرمایهگذاران فردی و غیر حرفه ای موثر است. به همین واسطه در این پژوهش نیز ریسک سرمایهگذاری در سرمایه گذاران فردی مورد آزمون و تحلیل و توسعه قرار گرفته است.
با توجه به مطالب بیان شده حال سوال این است که برداشت و ادراک سرمایه گذاران از ریسک سرمایهگذاری متحمل بر آنان چگونه است؟
