بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف توصیف و شناسایی تجارب کارکنان و مدیران بیمارستان سیدالشهداء فارسان از حجاب و عفاف و بیحجابی و بیعفتی بوده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردي و از نظر نحوه گردآوري اطلاعات کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی بوده است . جامعه آماري پژوهش کلیه کارکنان و مدیران بیمارستان سیدالشهداء فارسان بودند که شامل 125 مرد و 213 زن بود و دادههاي مورد نیاز از طریق مصاحبه عمیق با 20 نفر از کارکنان که با روش نمونهگیري هدفمند چند مرحلهاي نمونهها انتخاب شده بودند، گردآوري شد. به منظور بررسی پایایی نتایج از رویکرد سهگانه رائو و پري - 2003 - استفاده شد که نتایج نشاندهنده ثبات مقولههاي استخراج شده بود. به منظور روایی تحقیق از رویکردهاي روایی سازه لینکلن و گوبا - 2007 - روایی بیرونی، روایی توصیفی، روایی تفسیري استفاده گردید که نشاندهنده قابلیت اعتبار مقولههاي تحقیق بود. براي تجزیه و تحلیل اطلاعات روش اصلاح شده استیویک کولایزي کن بهکار گرفته شده بود. نتایج بهدست آمده نشان داد که عوامل بی حجابی و بیعفتی شامل پنج مقوله اصلی عوامل فردي، عوامل سازمانی، عوامل گروهی و عوامل فرهنگی و عوامل اقتصادي و پیامدهاي حاصل از بیحجابی و بیعفتی نیز در چهار گروه پیامدهاي سازمانی، پیامدهاي فردي، پیامدهاي گروهی، پیامدهاي فرهنگی طبقه بندي و دستهبندي شدند. در پایان با توجه به موارد مطرح شده پیشنهادات پژوهشی تحقیق ارائه گردید.
مقدمه
همه ادیان داراي نشانههاي گوناگونی هستند که دین اسلام نیز از این امر مستثنی نمیباشد و یکی از نمادهاي آن داشتن حجاب اسلامی براي زنان و مردان است که بهعلّت پیامدهاي بسیار فردي و اجتماعی، حساسیت زیادي دارد. در جامعه اسلامی ایران، پوشش زنان و مردان به عنوان یک هنجار مثبت اجتماعی، فرهنگی و دینی است که متأسفانه به علل مختلفی، چرخش در نگرش به هنجارهاي جامعه در زمینههاي مختلف از جمله حجاب به وجود آمده که تا حدود زیادي نگرش مثبت حجاب را تحتالشعاع خود قرار داده و التزام به این واجب شرعی را سست نموده است.
پشت حجاب و پرده از ایشان بخواهید که این کارتان براي دلهاي شما و دلهاي ایشان پاکیزهتر است.« نکته مهم در بررسی حجاب از نظر دین مبین اسلام، این است که نگرشی مطابق با فطرت و هویت حقیقی زنان است که نه تنها یک بعدي نبوده، بلکه همهابعاد و جوانب شخصیت زن مسلمان در بعد مادي و معنوي را مد نظر قرار داده است. میتوان گفت حجاب به معناي یک رفتار انسانی در طول تاریخ با فراز و نشیبهاي فراوانی همراه بوده و گرایشهاي مختلفی در هر دوره بر نوع حجاب افراد مؤثر بوده است. اگر چه رسم حجاب در بین اقوام غیر عرب مانند ایران باستان، اروپا، قوم یهود و ... مرسوم بوده است. اسلام، نهتنها واضح قانون حجاب نبوده است، بلکه در جهت جلوگیري از افراط و تفریطهایی که در طول تاریخ در مورد حجاب به وجود آمده بود، به قانونمند کردن و تنظیم و تخفیف آن همت گماشته است و آن را به صورتی متعادل، صحیح و متناسب با فطرت انسانی ارائه نموده است، بنابرین با توجه به اهمیت حجاب و عفاف، در تحقیق حاضر سعی شده تجارب کارکنان و مدیران، کارکنان و مدیران بیمارستان سیدالشهداء فارسان چهار و محال و بختیاري در مورد حجاب و عفاف و مؤلفههاي آن از نظر آنان در این مورد را در سازمان مورد بررسی و شناسایی قرار گیرد. و علل و پیامدهاي آن از دیدگاه کارکنان این سازمان شناسایی کند و به مدیران و سیاستگذاران کارکنان و مدیران بیمارستان سیدالشهداء فارسان کمک کند تا با شناخت علل برنامهها و اقداماتی را انجام دهند تا این علل تا حد ممکن کاهش یابد.
بیان مسئله
پوشش یکی از مسائل عمیق و ریشهاي جوامع انسانی است که ضمن ایجاد وقار موجب حفاظت انسان در برابر تغییرات جوي و وجه تمایز او از سایر موجودات است. بشر در زندگی اجتماعی خود به منظور ایجاد ارتباط و رساندن پیام از نشانههایی استفاده میکند که یکی از مشهورترین این نشانهها پوشاك است. پوشاك از ابزارهاي کارآمد و مؤثر در پیشبرد هر گونه هویتسازي و هویتپردازي است. یکی از مسائلی که امروزه در بحث پوشش مطرح میشود، مد و مدگرایی است. طبق نظریه جرج سیمل1، مد همان تغییر غیر متمرکز جنبههاي فرهنگی زندگی است و از یک تنش اساسی و پایهاي در وضعیت اجتماعی انسانها ناشی میشود. از یک سو، هر کدام از ما تمایل داریم که از دیگران تقلید کنیم و از سوي دیگر دوست داریم نسبت به آنها متفاوت باشیم. جریان مد به هر دوي این تمایلات توجه میکند. مد یکی از راههاي گوناگون زندگی است که به کمک آنها میتوان با همگونی با سایر انسانها به سمت یک زندگی اجتماعی حرکت نمود، ضمن اینکه در اوج این همگونی، میتوان که از آنها متمایز بود. یعنی دو نیروي متضاد در درون انسان است اما مدگرایی و مد تنها در یکی از قطبهاي مخالف عمل کرده و فرد مدگرا یا مدام خود را شبیه به دیگران در میآورد یا همه سعی او این است که با دیگران متفاوت باشد. در حقیقت وقتی مد جدید گسترش پیدا میکند، بهتدریج افت کرده و به پایینترین حد خود میرسد. دلیل آن نیز این است که هر لحظه تعداد بیشتري از افراد از آن پیروي کرده و پس از مدتی آن مد به صورت امر عادي در آمده که تنوع قبلی را ندارد - ساروخانی، . - 1382 بنابراین مسئله اصلی در تحقیق این است که کارکنان و مدیران بیمارستان سیدالشهداء فارسان چه تجاربی از عفاف و حجاب و بیعفتی و بد حجابی، بیحجابی دارند؟ مؤلفههاي آن از نظر آنها کدام است؟ آن را چگونه معنابخشی میکنند؟ در این راستامهم ترین دغدغه اصلی این مسئله بر مبناي سئوالات مطرح شده آن است که در بیمارستانهاي چون بیمارستان سید الشهداءفارسان عفاف و حجاب و بیغفتی و بد حجابی یا بیحجابی میتواند به عنوان یک عامل منفی در توسعه و بروز خلاقیت و نوآوري در سازمان نقش داشته باشد. اما به نظر میرسد با توجه به ادبیات تحقیق علل بیغفتی و بدحجابی یا بیحجابی در این سازمانها و پیامدهاي حاصل از آن و شناسایی آنها اهمیت بسیاري دارد و کمتر با رویکرد کیفی مد نظر قرار گرفته است. بنابراین در این تحقیق سعی شده است تا با رویکرد پدیدارشناسانه، تجارب کارکنان و مدیران بیمارستان سیدالشهداء فارسان از بیعفتی و بد حجابی یا بیحجابی مطرح شده و پیامدها و علل آن در قالب مفاهیم و مقولههاي معنا دار استخراج گردد.
پیشینه تحقیق
با توجه به بررسیهاي به عمل آمده در پژوهشها و تحقیق انجام گرفته توسط پژوهشگران و مطالعات صورت گرفته به نظر میرسد که مطالعات ارزندهاي در این رابطه صورت پذیرفته که بهطور اختصار به برخی از آنها به شرح زیر اشاره میشود. اسلامی ساراب - 1387 - در تحقیقی تحت عنوان بررسی عوامل نگرش دانشآموزان دختر مقطع متوسطه نسبت به حجاب در شهرستان شهر بابک نمونه آماري وي 100 نفر از جامعه آماري 200 نفري دانشآموزان بین 15 تا 17 سال بودند به این نتیجه رسیده است که خانوادهها در حفظ ارزش حجاب نقش مؤثري دارند و همچنین پایبندي خانوادهها به فرایض مذهبی و بهکارگیري شیوههاي مناسب رفتاري توسط مسئولین مدرسه و درست دانشآموزان در نگرش آنان نسبت به حجاب مؤثر میباشند.
نیکو برش راد - 1390 - در تحقیقی با عنوان بررسی مبانی حجاب و عفاف در قرآن که با روش تحقیق تحلیل محتواي انجام شد اینگونه به مسئله حجاب پراخت. حجاب و عفاف در قاموس بشري، واژههاي آشنایی هستند که در گذر زمان از سنت به سوي مدرنیته، فراز و نشیبهاي زیادي را طی کرده است. در این میان مردان و زنان - به خصوص زنان - در مسیر تند باد حرکت به سوي مدرنیسم ، در معرض برهنگی فرهنگی و فرهنگ برهنگی قرار گرفتند تا در توسعه سرمایهداري نقش خویش را ایفا کنند اما با گذر زمان از هویت و شخصیت و ماهیت خود بیشتر دور شدند، و در یک حرکت جدید با بازگشت دوباره به سوي منیت خویش و توجه به سرشت و طبیعت و احتیاجات حقیقی خود را، در میان معنویت، هویت خویش را در »عفاف و حجاب« جستجو کردند . نگاهی به مبانی »حجاب و عفاف« که برخاسته از حقایق دین و در افق بالاتر از عالم ماده تدوین و تبیین شده است، در عصر برهنگی، تنها پاسخ مثبت و حقیقی به نیازهاي درونی و بازگشت به گرایشهاي فطري جامعه انسانی است که سلامت، امنیت، معنویت و کمال را در خانواده و اجتماع میسر میسازد؛ و این انتخاب تنها راه رسیدن به کمال و سعادت الهی است، مبانی و ریشه و راههاي این حقیقت را میتوان از بطن قرآن و روایتهاي اصیل اسلامی بهدست آمده است.
باقري میاب و باقري - 1391 - در تحقیقی با عنوان الزامات همسویی نهادهاي سیاستگذار و اجرایی در فرآیند خطمشیگذاري فرهنگی عفاف و حجاب که با روش توضیحی توصیفی انجام شد به تدوین سیاست و خطمشیگذاري از اقدامات مهم در نظامسازي اجتماعی پرداخت شد و محقق به سیاستگذاران با تدوین افق و چشمانداز آینده، مسیر پیش رو را مشخص مینمایند پرداخته شد که یافتهها نشان داد بعد از انقلاب اسلامی ایران، فرآیند نظامسازي با قوت و ضعفهایی در مقاطع مختلف سیاسی اجتماعی همراه بوده و بهطور مثال در حوزه عفاف و اخلاق جنسی، نظامسازي، که داراي ضرورتی مبنایی در جمهوري اسلامی ایران است، از هماهنگی و همسویی لازم دستگاههاي ذیربط برخوردار نبوده است. بررسیها نشان داد که غالب برنامههاي راهبردي سازمانها، در عمل با شکست مواجه شدهاند و علت اصلی این امر نیز عدم ارتباط میان ساحت نظر و عمل است. به بیان دیگر، ریشه این
