بخشی از مقاله
چکیده :
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبک دلبستگی براساس مدل فرایند-محتوای خانواده در شهر فارسان اجرا گردید؛ طرح کلی پژوهش توصیفی از نوع همبستگی وجامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسط نظری و فنی - حرفه ای پایه سوم دبیرستان و هنرستان به تعداد 697دانش آموز ونمونه آماری پژوهش حاضر شامل 311 دانش آموز 155 - دانش آموز دختر و156دانش آموز پسر - است که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند و به منظور جمع آوری اطلاعات در این پژوهش از دو مقیاس - - 1مقیاس فرایند-محتوای خانواده - سامانی - - 2 - 2008,مقیاس سبک های دلبستگی - کولینز و رید - 1990' استفاده شد. و برای تجزیه و تحلیل از آزمون ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار رایانه ای spss استفاده شد.یافته های تحقیق نشان داد بین سبک های دلبستگی و انسجام و احترام متقابل و تصمیم گیری و حل مساله در سطح /01رابطه معنی دار می باشد؛
کلید واژه: فرایند - محتوای خانواده ,سبک دلبستگی
مقدمه
تحولات اجتماعی دهه های گذشته درسطح جهانی،نظام های خانواده رابا تغییرات، چالش ها، مسائل ونیازهای جدید ومتنوعی مواجه کرده وطی همین مدت، خانواده به شکلی فزاینده به علل وعوامل متعدد وپیچیده ای در معرض تهدید قرار گرفته است. طی این سالها نظریات ومدل های متعددی در زمینه کارکرد وپویایی ها وچالش های خانواده وشیوه های مقابله آن با مشکلات ومسائل متعدد مطرح شده است.هدف تحقیق حاضر بررسی کارایی یکی از جامع ترین مدل های به تازگی مطرح شده در این زمینه می باشد.مدل مورد نظر مدل محتوا وفرایند خانواده - سامانی، - 2005 نام دارد.برطبق مدل محتوا وفرایند خانواده - 1 - PCM ، خانواده به عنوان یک سیستم دارای سه بعد اصلی می باشد که عبارتند از:-1 فرایند های خانواده:منظور کنش هایی هستند که منجر به سازماندهی وانطباق خانواده با شرایط جدید می گردد.
این کارکرد های سازمان دهنده شامل توانایی خانواده در مهارت های ارتباطی، تصمیم گیری، حل مسئله، انعطاف پذیری،خود بیانگری، رهبری، برنامه ریزی، تحمل فرزند پروری وابراز وجود می باشد که توسط اعضای خانواده برای رویارویی با پدیده های اجتماعی، شناختی وعاطفی بکار گرفته می شود.-2محتوای خانواده : به وضعیت خانواده در عواملی نظیر سلامتی جسمانی وروانی، شغل، درامد،حضور وعدم حضور اعضاء، سطح تحصیلات، محل سکونت، سن، جنسیت، نژاد،ملیت، تعداد اعضای خانواده،خویشاوندان اشاره دارد.-3بافت اجتماعی خانواده: این بعد از خانواده شامل سیستم باورها وارزشها یی است که خانواده آنها را پذیرفته است.در مدل فرایند ومحتوای خانواده، کار آمدی واهمیت فرایندها ومحتوای خانواده بوسیله ی بافت اجتماعی تعیین ومورد قضاوت واقع می شود.
براساس ابعادمدل فرایند ومحتوای خانواده، سه نوع خانواده قابل شناسایی است:-1 خانواده مولد: این نوع خانواده به لحاظ دو بعد فرایند ومحتوا از کیفیت خوبی برخوردار می باشند. -2 خانواده غیر مولد: این نوع خانواده محتوا وکارکرد خوبی برای اداره کردن موقعیت هایشان ندارند.-3خانواده مشکل دار: این نوع خانواده ها تنها در یکی از دو بعد وضعیت خوبی دارند.دراین پژوهش با توجه به اهمیت خانواده و مطالعه محتوا و فرایند حاکم بر خانواده و تاثیر سبک دلبستگی شده در نوجوان می تواند بحث جدید و نو در ودر عین حال بسیار مهم در روانشناسی امروز که میتواند کاربردهای نظری و عملی زیادی در خانواده وروش های فرزندپروری و مطالعه فرایند و محتوای خانواده داشته باشد میپردازیم .زوناناٌ 1990 - ، به نقل از اصغری، - 1380 خانواده را گروهی از مردم که نسبت به اعضای دیگر عشق می ورزند و از آنها مراقبت می کنند می داند.
این وظایف مادری است که او را تغذیه و حفاظت کند و آموزش دهد. فراتر از این انسان در تمام جوامع با تعلق به گروههای اجتماعی پابرجا مانده است. خانواده به یک معنا دو نقش متفاوت ایفا می کند. یکی داخلی، که حمایت روان اجتماعی از اعضای خود باشد، و دیگری خارجی، یعنی برون سازی با فرهنگ و انتقال آن. - اکرمن، - 1987 خانواده را کانون کمک، تسکین و شفابخش می داند. خانواده کانونی است که باید فشارهای روانی وارد شده بر اعضای خود را تخفیف دهد و راه رشد و شکوفایی آنها را هموار سازد. اگر محیط سالم و سازنده ای برای اعضای خود باشد و نیازهای جسمی و روانی آنها را برآورده کند، فرد از سر چشمه طبیعی کمک سیراب می شود و کمتر به نهادهای درمانی خارج از سیستم خانواده احتیاج پیدا می کند - ثنایی، . - 1370
مینوچینٌ - 1373 - خانواده را کانون شکل گیری هویت می داند و آن را خاستگاه هویت انسان می نامد. او معتقد است احساس هویت متکی بر دو رکن است، تعلق ، احساس مجزا بودن و خانواده را آزمایشگاهی می داند که این دو جزء در آن با هم مخلوط و نسخه پیچی می شود.خانواده در مراحل اولیه اجتماعی کردن کودک، رفتار و احساس هویت او را قالب ریزی و برنامه ریزی می کند.احساس تعلق از برون سازی کودک، گروه خانواده و مفروضات او در مورد الگوهای مراورده ای در ساخت خانواده سرچشمه می گیرد که طی وقایع مختلف زندگی ثبات و استمرار دارد.سیف - 1368 -
معتقد است خانواده فقط از یک سلسله نقش ها، وضعیت ها و ارتباطات پیچیده ای تشکیل نشده، بلکه خود یک نظام است و هنگامی که تغییری در نقش یک وضعیت به وجود باعث تغییر در سایر نقش های وضعیت های دیگر خواهد شد و با موشکافی بیشتر این مسئله ملاحظه می شود که هر یک از وضعیت های موجود در خانواده و به تنهایی تا حدودی یک نظام است، زیرا با ایجاد تغییری در نقش یک وضعیت سایر نقش های آن وضعیت نیز تحت تأثیر قرار می گیرد.شفیع آبادی - 1373 - معتقد است خانواده اولین و مهمترین نقش را در رشد شخصیت و اجتماعی شدن کودک بر عهده دارد. اولین تماس و ارتباط کودک با محیط از طریق پدر و مادر، خواهران و برادران است و تقلید از رفتارهای آنان شیوه زندگی او را مشخص می سازد.این سئوال مطرح می شود که آیا :بین فرایند ومحتوای خانواده و سبک های دلبستگی نوجوانان رابطه وجود دارد؟
اهمیت و ضرورت مساله:
- بالبی، - 1969 معتقد است که نظریه دلبستگی فقط نظریه تحول کودک نیست، بلکه نظریه تحول گستره ی حیات است و رفتار های دلبستگی و پیامد آنها در سراسر زندگی فعال و حاضرند و به هیچ وجه به دوران کودکی محدود نمی شود اگر چه کاهش فراوانی و شدت رفتار دلبستگی با افزایش سن تصدیق شده است، اما کیفیت روابط دلبستگی بویژه از اوایل نوجوانی به بعد ثا بت می ماند. از دید دلبستگی، نوجوانی دوره انتقالی است که در آغاز آن، نوجوان برای کم کردن وابستگی به چهره دلبستگی اولیه تلاش زیادی می کند، اما چند سال ، بعد دراواخر نوجوانی این امکان وجود دارد که خود، برای فرزندانش چهره دلبستگی باشد.
با این وجود نوجوانی تنها زمان کوتاه و گذرایی نیست که نقش پل ارتباطی بین دو دوره ی کودکی و بزرگسالی را ایفا کند، بلکه نوجوانی دوره عمیق از انتقال ها بین نظام های رفتاری ، شناختی و هیجانی است. در واقع نوجوانان مراحل تحول را از دریافت کننده مراقب والدین به سوی مراقبت کننده بالقوه برای فرزندانش می پیماید - کاسیدی و شاورٍ1985 ؛ به نقل از بهزادی پور و همکاران،. - 1387ستیرَ - 1373 - می گوید: خانواده تنها محلی است که همه ما می توانیم انتظار داشته باشیم که بالندگی در آن صورت پذیرد، خانواده قطعاً جای آموختن این بالندگی و رشد است. پدران و مادران معلمینی هستند که در مشکلترین مدرسه دنیا برای آدم سازی خدمت می کنند،مدرسه ای که مدیر ،معلم و مستخدم آن خودشان هستند و تعطیلات ،ارتقای مقام و حقوق ندارد،مدرسه ای 24ساعته و 365روزه که حداقل 18سال برای هر
