بخشی از مقاله
چکیده
متن حاضر حاصل یک تجربه خلاق و جذاب در بازنگري و آسیب شناسی علوم سیاسی در ایران است. در بهار 1381 درسی با عنوان »کارگاه و آزمایشگاه علوم سیاسی« براي دانشجویان رشته علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی ارائه شد و نوشتار فعلی گزارشی از برنامه آن کلاس ونتایج حاصل است. تشکیل این کارگاه مبتنی برمفروضات و برخی مجهولات و فرضیاتی بود که فضاي گفتمان این رشته را دربرگرفته بود و یافتههاي این تجربه میتوانست آنها را شرح و آزمون نماید.سؤال این بود کهاصولاًدانشموجودسیاسی درایران چهاستفاده وکاربردي دارد؟ آیا این علوم سیاسی انسجام و یک پارچگی علمی و منطقی دارد؟ علوم سیاسی ایرانچهمبانیومؤلفههاییدارد؟آموزهها و یافتههاي این رشته آیا با اصول و آموزههاي رسمینظام جدید انقلابی واسلامی درایران همراهی وهمخوانی دارد؟
ابهامات و مجهولات در این راستا فراوان بوده و هست و پاسخهاي متنوع و متکثر وبعضاً متعارضی به آنها داده شده است کهاین گستردگی و تنوع، براي علوم سیاسی ایران فرصتها و تهدیدهاي زیادي دارد. با این رویکرد می توان چنین فرض نمود که علوم سیاسی امروز ایران در مرحلهاي از بحران خلاق و دوران گذار سیر میکند و در این صورت تمام اصحاب این رشته بر خود فرض میدانند که براي مدیریت بهینه این بحران و استفاده و بهرهبرداري از آن تلاش کنند؛ لذا راهاندازي کارگاه و آزمایشگاه علوم سیاسی در دانشگاه شهید بهشتی از درون چنین فضا و متنی، قابل فهم و توجیه است.
جهتبازنگري و بازتولیدیک علوم سیاسی بومی،علمی و کاربردي،اقدامات و فعالیتهایی به این شرح در کارگاه و آزمایشگاه مورد بحث بهعمل آمد:نظم و نظام از مهمترین مفاهیم و متغیرهاي سیاسیهستندکه به منظور فهم عمیق ودقیق آن دراینکارگاهازیافتههايهندسهومعماريسودجسته شدوجهت درك پویایی نظم،ازآزمایشگاههاي فیزیک وشیمی بازدیدشدوگشت وگذار در شهر و مشاهدة فعال جامعه وروابط انسانی نیز به کار گرفته شد. حاصل آنکه در قیاس با اینعلوم،معناوکاربرد علم سیاستسنجش وارزیابی شده، وجوه افتراق و اشتراك این دانشازحیث روشومحتوا مورد بحث واستنتاج واقع شد؛امادربخش دیگري از کارگاه، علم سیاست ازدرون خودش موردکنکاش واقع شد و مبتنی بر سه دسته پرسشنامههاينظرسنجیوافکارشناسی،مفاهیماساسی سیاسی،بحثوبررسیشد. این پرسشنامههامتمرکزبر شناخت افکار و رفتار شهروندان گوناگون بهعنوان بازیگران سیاسی بود. حاصلآنکه یافته هایی در حد فرضیات مذکور قابل استنتاج شد:
علوم سیاسی موجود درایران درحد لازم و کافی: -1 علمی نیست
-2 کاربردي نیست
-3 بومی نیست
-4 منسجم نیست آسیب هاوکاستیهايمزبور بایدباپژوهش هایی بنیادي شرح و آزمون شده و درفعالیت جمعی اندیشه ورزان سیاست، راهکارها و راهبردهایی برايرفع آنها ارائه شود. راهکار و رهیافت این تجربهنیزدرانتهاي این نوشتاروگزارش بهصورت یک طرح مدون براي تأسیس و تجهیز اولین کارگاه و آزمایشگاه علوم سیاسی در ایران آمده است. نقد و نظردستاندرکاران سیاست برغناياین تجربه خواهد افزود.
واژگان کلیدي: علومانسانی، علومسیاسی، آزمایشگاه، ایران، نظامآموزشی، دانشگاه
