بخشی از مقاله
چکیده :
کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبائی، یک کتابخانه دیجیتالی توزیعی و دو وجهی است که با دارا بودن مجموعهای بیش از 800 هزار شیء محتوایی 500 - هزار شیء فیزیکی و 300 هزار شیء دیجیتالی - غنیترین کتابخانه علوم انسانی را تشکیل میدهد. برای مدیریت اشیای محتوایی در این کتابخانه، از استانداردهای بینالمللی معتبر در حوزه کتابخانههای دیجیتالی استفاده شده است. این کتابخانه برای پاسخگویی به نیازهای جامعه کاربران، خدمات گوناگونی از جمله میز مرجع الکترونیکی، سیستم جستجو و مرور پیشرفته، کتابخانه شخصی، امانت و تحویل مدرک، و خدماتی دیگر را طراحی نموده است. به منظور رعایت حقوق مالکیت فکری به ویژه در زمینه حقوق نسخهبرداری، با توجه اعتبار و جایگاه علمی سازمان مادر خود، خطمشیها گوناگونی را تدوین، و اقدامات متنوعی را انجام داده است. ایجاد کمیته حق مولف در آغاز فعالیت کتابخانه دیجیتالی متشکل از اعضای حقوقی مرتبط در دانشگاه، پایبندی به قوانین و مقررات حقوقی کشور، تعیین خطمشیهای دسترسپذیرسازی اشیای محتوایی و شیوه دسترسی به آنها، نگارش اعلانهای بازدارنده حقوقی از هر گونه سرقت ادبی و علمی، تعیین سطوح دسترسی بر مبنای گروههای مختلف جامعه کاربران در دو دامنه دادهها و فرادادهها، همراه با تعریف سطوح دسترسی بر مبنای ماهیت و محتوای اشیای دیجیتالی تمام متن، تعیین نوع دسترسی به هر یک از انواع اشیای دیجیتالی متناسب با خطمشیهای معتبر حقوقی و دانشگاه، و نیز استفاده از فناوریهای پیشرفته مانند واترمارک، کدگذاری اشیای دیجیتالی، محدودیت در نمایش و دیگر کارکردهای مرتبط به بهرهگیری از نسخه تمام متن شیء دیجیتالی، و اقداماتی دیگر، از مهمترین فعالیتهای این کتابخانه برای مدیریت حقوقی اشیای محتوایی خود بوده است.
بیان تجربه
تجربه ای را که در توسعه کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه طباطبایی داشتم را ارائه می دهم زحمت ایجاد و نگهداری کتابخانه دیجیتالی برعهده دوستان و همکاران بوده و بنده به نمایندگی از ایشان عرایضم را ارائه می دهم . کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه سال گذشته در هشتمین جشنواره وب و موبایل ایران از دیدگاه مردمی برترین رتبه را دارا شد . وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه نیز از بین وب سایت های دانشگاهی رتبه اول را از دید کاربران کسب کرد . بحث من دو بخش خواهد داشت :یکی معرفی کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه هست و دیگری فعالیت هایی که کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علامه هست و دیگری فعالیت هایی که کتابخانه دیجیتالی برای مدیریت حقوقی اش و محتوایی اش دارد .
معرفی :
این کتابخانه دو وجهی است از این لحاظ که فقط بعد دیجیتال ندارد و بعد فیزیکال نیز دارد و مراکز از روسیه دارند در تولید محتوای آن مشارکت می کنند . مثل مؤسسه شرق شناسی موسکو ،بنیاد ایران شناسی ،مرکز مطالعات اسلامی و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. 6 نفر آموزش دیده اند و فراداده تولید می کنند و آثار مربوط به آن مؤسسات را که به زبان روسی هست در سیستم کتابخانه دیجیتال وارد می کنند که قابل دسترس است . مجموعاً حدود 800/000 شی ء محتوای دیجیتال آپدیت و تمام متن ،فیلم ،پایان نامه ،طرح های تحقیقاتی ، کتاب الکترونیکی ، مقاله وجود دارند که با این مجموعه غنی ترین در حوزه علوم انسانی هستیم . استانداردهایی که استفاده می کنیم استانداردآر.دی.اِی است و استاندارد یونی مارک استانداردهای قالب بندی اوراکل است . از هر جای دنیا می شود با بخش های مختلف آن و خود کتابداران ارتباط برقرار کرد . و دسترسی به کتابخانه های دانشکده ای نیز وجود دارد . خدمات امانت و تحویل مدرک و خدمات چند رسانه ای وجود دارد . کارهایی که برای رعایت حقوق مالکیت فکری انجام شده اند :کمیته ای به نام کمیته ی حق مؤلف تشکیل شده اند که حراست دانشگاه عضو آن هست رئیس مرکز فناوری اطلاعات عضو آن است کارشناس حقوقی داریم و تصمیم گیری ها و سیاست گذاری هایی انجام شده و دسترسی هایی ایجاد کرده ایم که براساس تصمیمات این کمیته بوده است . سطوح دسترسی که ما ایجاد کرده ایم این هاست :اگر گروه های کاربری را تقسیم کنیم به 4 دسته گروه کاربر ، دانشجویان ، امنای هیأت علمی ،کارمندان . همه این گروه ها می توانند از فراداده استفاده کنند . اما براینمایش و دانلود حتماً به Log in نیاز هست و داشتن اکانت و وارد شدن به سیستم . برای مهمان یا کاربر فول تکست هیچ یک از منابع قابل دسترسی نیست بقیه اعضای استفاده کننده به همه بخش ها دسترسی دارند . ما سیاست خاصی را در مورد تولیدات علمی خود دانشگاه داریم یکی در مورد پایان نامه و رساله و یکی در مورد طرح های پژوهش. این دو بخش به دلیل حساسیتی که وجود دارد و حقوق مالکیت معنوی اینها کاملاً برعهده دانشگاه است ،کاربر فقط می تواند آنها را ببیند اما امکان دانلود ندارد . اما بقیه منابع را غیر از مواردی که ذکر شد می توانند انلود کنند . ما یک سری اعلان هایی را داریم که کاملاً حقوقی تهیه شده اند و جنبه های حقوقی آنرا بصورت رسمی قرار داده ایم تا قابل مشاهده باشد .
اگر کاربری بخواهد از محتوای تمام متن استفاده کند حتماً باید در سیستم log in کند . دو نوع کاربر وجود دارند که یکی دانشجوی عضو هیئت علمی است و دیگری ادمین سیستم است . اینجا میزان دسترسی آنها را با یکدیگر مقایسه می کنیم . سرچ منابعی که مربوط به کتب ضاله است یا اشکال اخلاقی دارند امکان پذیر نیست و سرچ موارد خاصی باید حتماً با درخواست و اجازه از منبع معتبر باشد . تعدادتایجین که برای یک کاربر مثلاً دانشجو می آید در سرچ یک کلمه کمتر از نتایجی است که برای ادمین بارگذاری می شود . اما آن کاربر متوجه نمی شود که منابعی برای او قابل دسترس نیستند و متوجه این اختلاف نیست . تعیین نوع دسترسی دیجیتالی است هر چیزی که قابل دسترس هست اجازه آن وجود دارد منابع لاتین همچون ما هنوز عضو معاهدات بین المللی نیستیم فقط اجازه دسترسی به کاربران دانشگاه داده می شود. استفاده از فناوری واترمارک را داریم و فایل ها کدگذاری می شوند تا اجازه کپی ندهند و محدودیت در نمایش داریم . اگر کاربری از
