بخشی از مقاله
چکیده
یکی از سازمانهایی که امروزه با مسائل برون سپاری و ریسک های ناشی از آن مواجه است،شرکت گاز در تامین کالای خود می باشد، چرا که این شرکت تقریباً تمامی کالاهای مورد نیاز خود را از طریق برون سپاری تامین می نماید .
مساله ای که در محیط های سازمانی و تصمیم گیری امروز از جمله شرکت گاز مطرح است پیچیدگی شرایط و ترکیب اطلاعات است که دستیابی به تصمیمات بهینه را بی نهایت مشکل می سازد،بنابراین دیگر قوانین سرانگشتی و بهترین حدس و گمان،کارساز نیست و مبنای تصمیم گیری ها بایستی تجزیه و تحلیل های علمی و دقیق باشد.لذا با توجه به مشکلات و کاستی های موجود پیرامون تصمیم گیری در مورد تامین کالای مورد نیاز از طریق تامین کنندگان ،ارزیابی ریسک های برون سپاری این شرکت و اتخاذ تصمیمات بر مبنای تجزیه و تحلیل این ریسک ها ضروری به نظر می رسد
.بدین منظور با مطالعه در شرکت گاز استان اصفهان به کمک روش های شناسایی ریسک،ریسک های موثر در برون سپاری قراردادهای تامین کالای شرکت را شناسایی نموده و سپس به کمک الگوریتم آنالیز حالات بالقوه خرابی - - FMEA و بر اساس درجه الویت ریسک RPN - - حاصل از شدت، میزان وقوع و احتمال کشف ، کمی نمودن و الویت بندی فاکتورهای شناسایی شده انجام گردید وپس از آن اقدامات اصلاحی در جهت کنترل و کاهش ریسک ها ارائه شد.
در این پژوهش نظرسنجی با استفاده از مصاحبه و تشکیل جلسات تیم های FMEA که از کارشناسان خبره واحدهای شرکت انتخاب شدند انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده فاکتورهای آسیب دیدگی نیروی انسانی ،کالا ومحیط زیست بدلیل کمبود فضای مناسب انبارداری و نداشتن دستورالعمل چیدمان ،انبارش ونگهداری کالا اهمیت بیشتری در برون سپاری قراردادها دارد و نیازمند اعمال کنترل های مدیریتی بالاتری می باشند.
کاربرد نتایج این تحقیق گام موثری در کاهش ریسک قراردادهای برون سپاری تامین کالادر شرکت گاز استان اصفهان با استفاده از شناسایی و اولویت بندی ریسک های عمده این قراردادها خواهد بود.همچنین کمک به تعیین اولویت اقدامات لازم جهت کاهش ریسک و افزایش در صد موفقیت قراردادهای شرکت از کاربردهای دیگر این پژوهش می باشد.
-1مقدمه:
نکته مهم این است که چگونه می توان با تدبیر صحیح و درایت مبتنی بر دانش نوین مدیریت ریسک، ضمن شناسایی و کنترل ریسک ها، این خطرات را از مرحله تهدید به فرصت هایی جهت بهبود سازمان مبدل کرد. بنابراین نیاز روشنی به رویکردهای جدید برای ارزیابی و مدیریت ریسک احساس می شود. برون سپاری عبارت است از واگذاری فعالیت های تکراری و متناوب داخلی و نیز اختیارات تصمیم گیری شرکت،به پیمانکاران خارج از آن در قالب یک قرارداد یا تفاهم نامه. مفهوم این عبارت این است که نه تنها خود فعالیت ها واگذار می گردند،بلکه غالباٌ عوامل تولیدی - نیروی کار،تجهیزات،وسایل،تکنولوژی ها و دیگر دارایی های مرتبط - و اختیارات تصمیم گیری - مسئولیت و حق تصمیم گیری در موردعناصر مشخصی از فعالیت واگذار شده - مرتبط با آن نیز واگذار می گردند.
با وجود آنکه پروژه های برون سپاری مزایای بسیاری دارند، اما برخی از آنها نیز با شکست مواجه می شوند . از مهم ترین دلایل شکست پروژه های برون سپاری، عدم بکارگیری فنون و روش های مدیریت و ارزیابی ریسک است . - امانی ، - 1383نیمی از تمام شکست ها در قرارداد های برون سپاری بدلیل آن است که شرکتها ریسک ها را بوسیله تحلیل نامناسب اداره می کنند.
نرخ شکست های بین المللی برون سپاری 50 درصد است چرا که سازمانها به ماهیت این ریسکها در تصمیم های کسب و کار بین المللی خود توجه نمی کنند و از میان تمام دلایل برای شکست برون سپاری،یک دلیل کمبود تحلیل پیرامون تصمیم برون سپاری است. - میسلر، - 2004 لذا جنبه ای از تصمیمات برون سپاری که اخیراً مورد توجه قرار گرفته،بررسی عناصر ریسک در فرآیند تصمیم گیری برون سپاری است
مراحل مدل مورد نظر در این پژوهش به صورت زیر می باشد:
- شناسایی و تعیین گروه های ریسک
- شناسایی و تعیین ریسک های بالقوه
قابلیت کشف،احتمال و شدت هر ریسک محاسبه عدد الویت ریسک - - RPNبرای هر ریسک تجزیه و تحلیل ریسک ها بر اسلس RPN توسعه فعالیت هایی به کاهش ریسک های با RPN زیاد ارزیابی دوباره ریسک ها با استفاده از یک چرخه ی FMEA دیگر
بطور خلاصه می توان اهداف این تحقیق را بصورت زیر بیان کرد:
1 -ارائه چهارچوبی جامع جهت برنامه ریزی و مدیریت ریسک در پروژه های گازرسانی .
-2ارائه راه کار برای جلوگیری از تاخیر در پروژه های گازرسانی .
-3ارائه راهکار برای جلوگیری از افزایش هزینه در پروژ ه های گازرسانی .
-4ارائه راهکار جهت افزایش ضریب ایمنی در پروژه های گازرسانی.
FMEA یک ابزار نظام یافته بر پایه کار تیمی است که در تعریف، شناسایی، ارزیابی، پیشگیری، حذف یا کنترل حالات، علل و اثرات خطاهای بالقوه در یک سیستم، فرآیند، طرح یا خدمت به کار گرفته می شود پیش از آنکه محصول یا خدمت نهایی به دست مشتری برسد - . - Rezaei & Seyedi & Nurrie, 2005 این روش تکنیکی تحلیلی برای شناسایی حالات خطا و تجزیه و تحلیل تاثیر این حالات در قابلیت اطمینان سیستم می باشد که در آن علل و آثار خطا و حالات بحرانی ناشی از آن شناسایی شده و اقدامات لازم با توجه به شدت آثار اولویت بندی می شود
هدف اصلی تحلیل حالات شکست و آثار آن ، کشف و الویت بندی این حالات با محاسبه شاخص درجه الویت ریسک - - RPN است که حاصلضرب سه مفهوم احتمال وقوع شکست، شدت شکست و قابلیت کشف شکست است - Segismundo & Augusto & Miguel, 2008 - این سه فاکتور توسط خبرگان بر اساس مقیاس 1 تا 10 برآورد می شوند.سپس شاخص درجه الویت ریسک که معیاری از ریسک شکست است، برای رتبه بنه98دی شکست و الویت بندی اقدامات استفاده می شود.
-2 متن
پژوهش حاضر از نظر نوع کار تحقیقی کاربردی، از نظر روش بر اساس زمان گردآوری اطلاعات از نوع پیمایشی و از گونه مقطعی، بر اساس ماهیت داده ها از نوع کمی –کیفی وازنظرموضوع توصیفی،مقایسه ای ونیمه تجربی می باشد.روش جمع آوری اطلاعات در این پایان نامه در قسمت مطالعه نظری از نوع کتابخانه ای - اسنادی - و در قسمت مطالعه کاربردی از نوع میدانی است.
ابزار جمع آوری داده ها در این پایان نامه برای مطالعه ی کتابخانه ای ، کتاب ، مقاله ، اسناد و مدارک و برای مطالعه میدانی مصاحبه ،جلسات FMEA، مشاهده و بانک اطلاعاتی موجود در شرکت گاز استان اصفهان است.با توجه به اینکه جهت انجام این تحقیق بیشترین تمرکز بر شرکت گاز استان اصفهان می باشد جامعه آماری این تحقیق مدیران و سرپرستان و کارشناسان مرتبط با خدمات کالا در این شرکت هستند.
روش شناسایی ریسک ها و فاکتورهای مرتبط با مرور ادبیات موضوع و مصاحبه وتشکیل جلسات تیم های FMEA با خبرگان در این زمینه انجام شده ا ست که هم جنبه تئوری و هم جنبه عملی آن در نظر گرفته شود. همچنین تعیین ساختار برای ارزیابی و الویت بندی فاکتورهای ریسک از تکنیک FMEA و الویت بندی بر مبنای عدد RPN انجام شد. همچنین جهت جمع آوری و ثبت فاکتورهای وخامت، میزان وقوع و احتمال کشف، جلسات تیم های FMEA تشکیل وبا استفاده از روش دلفی اقدام به نظرسنجی گردید.
در را ستای گردآوری نظرات خبرگان قابل ذکر ا ست، روش FMEA یک تکنیک تیمی ا ست که نیازمند کار شنا سان واجد شرایطی است که درک عمیقی از موضوع مورد بررسی دارند و انتخاب کارشناسان واجد شرایط و تعداد مطلوب آنها، به ویژگی های تحقیق بستگی دارد و استفاده از این روش بستگی به تعداد نمونه آماری ندارد.
مهم ترین معیار انتخاب خبرگان در این پژوهش، دارا بودن دانش کافی درباره ارزیابی ریسک با استفاده از تکنیک FMEA و برون سپاری در شرکت مورد بررسی بوده است. شرکت کنندگان در این پژوهش مدیران وکارشناسان واحد تامین کالای شرکت بوده اند، لذا این واحد تشکیل جامعه آماری پژوهش را می دهد. با توجه به اینکه بهترین تعداد نفرات در تیم FMEAمعمولاٌ 4 تا 6 نفر در نظر گرفته می شود و البته حداکثر این تعداد به محدوده تعریف شده در FMEA بستگی دارد، تعداد 5 نفر از خبرگان و مدیران واحد شرکت که دانش کافی در باره برون سپاری و ریسک های آنها داشتند، مطابق نظر ناظر پروژه جهت گردآوری داده های مورد نظر انتخاب شدند.
پس از شناسایی 4 فرآیند اصلی در پروژه های تامین کالا ، اجزاء فرآیندها شناسایی و پس از آن خطاها ، علل اصلی خطاها ، اثرات خطاها و کنترل های موجود مشخص گردیدند در این پژوهش تعداد 49 مورد ریسک در پروژه های مورد مطالعه شناسایی و تجزیه و تحلیل گردیدند . بعد از آن اختصاص امتیاز به سه شاخص احتمال وقوع، میزان شدت و احتمال کشف با استفاده از روش دلفی و براساس جداول زیر که از استاندارد SAE-J-1739 استخراج گردیدند انجام شد.
جدول: 1 جدول مربوط به فاکتور احتمال وقوع علل خرابی
