بخشی از مقاله
چکیده
گاومیشها، شیر و گوشت با کیفیت مطلوب تولید میکنند و به عنوان یک منبع نیروی کار نیز برای دامدارن خرده پا در کشورهای آسیا محسوب میشوند. در حقیقت این حیوانات به دارایی و سرمایه برای آنها شمرده میشوند زیرا داشتن گاومیش به عنوان یک حامی و پشتیبان اقتصادی بویژه در مواقع بحرانی یعنی زمانی که محصولات زراعی و کشاورزی آنها به دلایل متعدد طبیعی خسارت میبینند، محسوب میشود.
هدف پژوهش بررسی ساختار جمعیت گاومیش ایران،که اطلاعات شجره 42962 رأس که طی سالهای 1350 تا1392 توسط مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی کشور جمع آوری شده بود،استفاده شد.که پس از بررسی در نرم افزار Excel و برآورد همخونی با CFCو بررسی آن با نرم افزار 9.1 SAS صورت گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد حیوانات همخون در شجره در این جامعه 1525 رأس بود. میانگین ضریب همخونی در جامعه جهت همخون گاومیشهای ایران 0/52درصد شد. تعداد حیوانات بنیانگذار و اندازه موثر جمعیت غیر بنیان گذار به ترتیب 35 و 18445/5 این نشان از افزایش روز افزون افراد همخون در این جمعیت است. همچنین روند تغییرات سالیانه ضریب همخونی0/36درصد - در بین دامهای همخون - و به لحاظ آماری بسیارمعنی دار بود - .
مقدمه
همخونی ارتباط مستقیمی با اندازه مؤثر جمعیت و تنوع ژنتیکی جمعیت دارد به طوری که افزایش همخونی در یک جمعیت میتواند نشان دهنده کاهش اندازه مؤثر جمعیت و در نتیجه کاهش تنوع ژنتیکی باشد. بهینهسازی پیشرفت ژنتیکی و همخونی درگلههای بسته تحت انتخاب به علت انتقال دامها از گله هسته به گلههای تحت پوشش و در نتیجه تأثیر مستقیم بر میزان همخونی و تنوع ژنتیکی در کل جمعیت این نژاد، از عمده دغدغههای متخصصین اصلاحنژاد بوده است 2 - و . - 5 همچنین تنوع ژنتیکی بین دامها اساس و پایه اجرای برنامه انتخاب و نائل آمدن به پیشرفت ژنتیکی میباشد. حفظ تنوع ژنتیکی به منظور تغییرات تکاملی در ژنتیک حفاظت اهمیت ویژهای دارد.
همچنین برای پاسخ بلند مدت به انتخاب در برنامه اصلاحی، حفاظت و مدیریت تنوع ژنتیکی یک ضرورت است. اندازه موثر جمعیت به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت تنوع ژنتیکی است و تاریخچه ژنتیکی جمعیت در طی زمان را نشان میدهد . - 1 - اندازه جمعیت به معنای حاضر در جمعیت یا جمعیت سرشماری شده - Ne - است اما از نقطه نظر ژنتیک جمعیت، اندازه جمعیت - Ne - حائز اهمیت است و برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در جمعیت به کاربرده میشود.
در جمعیتهای تحت انتخاب، به سبب مشارکت نایکسان افراد جمعیت در تولیدمثل و تشکیل نسل آینده، معمولا اندازه موثر جمعیت از تعداد مولدها کمتر است. اندازه جمعیت موثر به مفهوم تعداد افراد بالغ شرکتکننده در چرخه تولیدمثل است که با وجود نوسانات، در هر دوره ثابت بوده و در انتقال ژن به نسل بعد موثر باشند - . - 1 حداقل اندازه موثر جمعیت به صورت تعدادی از افراد تعریف میشود که جمعیت را از اثرات منفی همخونی و یا تهدیدات مرتبط با کاهش تنوع ژنتیکی، حفاظت کند. معادل حیوانات بنیانگذار و معادل ژنوم حیوانات بنیانگذار، پارامترهایی هستندکه میتوان از آنها برای کنترل و مدیریت جمعیتهای کوچک استفاده کرد.
همچنین این پارامترها میتواند صحت چگونگی تغییرات پارامترهایی نظیر اندازه مؤثر جمعیت و میزان همخونی را افزایش دهند - . - 6گاومیش ایران یک دام بومی و چند منظوره میباشد که پراکنش آن در ایران به 15 استان میرسد. به همین علت بررسی میزان اندازه موثر جمعیت و میزان همخونی درآن موثر است لازم و ضروری به نظر میرسد.
مواد و روشها
در این پژوهش به بررسی روند همخونی بر روی صفات تولیدی گاومیش، که داده های جمع آوری شده توسط مرکز اصلاح نژاد و بهبودکشور در طی سالهای1350 تا1390 میباشد. تعداد افراد شجره 42962 رأس گاومیش بود. پس از استخراج رکوردهای مورد نظر، آمادهسازی دادهها با نرمافزارExcel انجام گرفت از نرمافزار SAS استفاده شد. و برای بررسی همخونی از CFC استفاده گردید و در نهایت میزان اندازه جمعیت موثر، حیوانات بنیانگذار و غیر بنیان گذار با نرم افزارCFC اندازهگیری شدکه دارای اطلاعات شجره، بعد از آنالیز به این شرح است.
جدول -1 اطلاعات مربوط به شجره
نتایج
نتایج این پژوهش نشان دادکه کل حیوانات شجره 42962 رأس بود که تعداد حیوانات همخون 1525 رأس برآورد شد که کل حیوانات نر دارای نتاج 568 رأس و تعداد حیوانات دارای نتاج 6965 رأس گزارش شد. میانگین ضریب همخونی کل جمعیت گاومیشها کشور تحت مطالعه، از 1350 تا 1392، 0/52درصد برآورد شد.
جدول -2 پارامترهای برآورد شده بین سالهای مختلف برای جمعیت گاومیشها ایران
در یک جمعیت ممکن است فراوانی برخی از حیوانات بنیانگذار در ایجاد نتاج نسل بعد بیشتر از دیگر حیوانات بنیانگذار باشد. این مسأله باعث میشود این حیوانات سهم بیشتری نسبت به سایرین در مخزن ژنی جمعیت داشته باشند و برای تصحیح این عامل، معادل حیوانات بنیانگذار - fe - برآورد شد. در صورتی که حیوانات بنیانگذار مشارکت یکسانی داشته باشند، fe با تعداد حیوانات برابر خواهد بود. به رغم افزایش تعداد حیوانات در سال 1392 مقدار fe در این سال 5 بود که حاکی از مشارکت نامساوی حیوانات بنیانگذار در ایجاد نتاج بود.
