بخشی از مقاله
چکیده :
یکی از راه های تعیین سطح ف عال یت های تکتونیکی در یک منط قه ، ارز یابی شاخص های مورفوتکتونیکی میباشد. در این پژوهش تلاش گردیده با محاسبه و ارزیابی شاخصهای مورفوتکتونیکی منطقه دشتخاک در اس تان کر مان وضع یت نسبی تکتون یک ف عال این منط قه مورد ارز یابی قرار گیرد. از این رو شاخص های مورفوتکتونیکی منطقه مورد مطالعه از جمله پیچ و خم پیشانی کوهستان - - SMf ، درصد مسطح شدگی پیشانی کوهستان - % - Facet، نسبت عرض کف دره به ارتفاع آن - - Vf و شکل مقطع دره - - V ratio به صورت مجزا و با استفاده ازمحی نرم افزار Google earth مورد محاسبه قرار گرفته است. سعی بر این است که با تلفیق نتایج حاصل از اندازه گیری چندین شاخص ، تخمینی از درجهی نسبی فعالیتهای تکتونیکی منطقه دشتخاک بدستآید.
مقدمه :
مفهوم مورفوتکتونیک به معنای کاربرد اصول مورفولوژی در تحلیل ساختارهای تکتونیکی تعبیر میشود. این عبارت تفسیر کننده ارتباط میان مورفولوژی و تکتونیک مورد استفاده قرار میگیرد. شاخصهای متفاوتی برای سنجش این ارتباط مورد استفاده قرار میگیرد که در این پژوهش تمرکز ما بیشتر بر روی اشکال پیشانی کوهستان و شکل درهها میباشد، که با مورد توجه قراردادن تغییرات غیرمعمول که غالبأ ناشی از پیامدهای تکتونیکی هستند، میتوان آنها را ازطریق محاسبه و ارزیابی شاخصهای مورفوتکتونیکی مورد تجزیه وتحلیل قرار داد. این سازوکار - مورفوتکتونیک - مدتی است که در انجمنهای علمی مورد توجه واقع شده است. گستره مطالعاتی، منطقه دشتخاک با مختصات جغرافیایی 56 19 تا 56 48 طول شرقیو 30 46 تا 31 14 عرض شمالی، در فاصله 73 تا 115کیلومتری شمال شهر کرمان واقع گردیده است - شکل. - 1 ارتفاع این ناحیه از سطح دریا حدود 2300 متر در دامنه کوهها تا 1650 متر در شرق منطقه مورد مطالعه نوسان دارد.
بحث:
منطقه مورد بررسی قطعهای از زون گسلی کوهبنان در حد فاصل شهر زرند تا منطقه پابدانا میباشد، که با توجه به قرارداشتن شهر دشتخاک در این منطقه و برای متمایز نمودن آن از سایر بخشهای این زون گسلی، آن را با نام "منطقه دشتخاک" متمایز نمودهایم. به منظور ارزیابی فعالیت تکتونیکی در این ناحیه ، پارامترهای ژئومورفولوژی با استفاده از نرم افزار Google earth ا ستخراج شدهاند. در ا ستفاده از شاخصهای ژئومورفولوژی باید پارامترهایی همچون پایداری سنگهای منطقه را نسبت به فرسایش مورد توجه قرار داد. برای سنجش میزان فعالیت دو منطقه بر اساس این پارامترها لازم است نواحی از نظر نوع و مقدار فرسایش و آب و هوا تا حدودی وضعیتی مشابه داشته باشند. به منظور مشخص کردن دو پارامتر "پیشانی کوهستان " - Smf - و همچنین "درصد مسطح شدگی پیشانی کوهستان " - Facet% - در محدوده منطقه مورد مطالعه با در نظر گرفتن فاصله از جبهه کوهستان ، محدوده زون گسله و عوامل تفکیک کننده ، پیشانی کوهستان به 31 قطعه کوچکتر تقسیم شده است - شکل. - 2 پیچ وخم یا سینو سیتی پی شانی کوه ستان - SMF - ن سبت طول پی شانی کوه ستان به طول م ستقیم پی شانی کوه ستان تعریف شده است. این شاخص یک توازن بین شدت و تمایل آبراههها برای ایجاد یک پیشانی نامنظم وپیچ و خمدار و فعالیت تکتونیک قائم جهت ایجاد یک پی شانی م ستقیم را ن شان میدهد. در منطقه مورد مطالعه مقدار شاخص SMF با توجه به تق سیمبندی انجام شده در منطقه از کمترین مقدار 0 87 در "پی شانی "F31 در ق سمت شمالی ودر بیشترین مقدار تا 1 43 در "پیشانی "F3 مورد محاسبه قرار گرفته است. درصد مسطح شدگی پی شانی کوه ستان - - Facet عبارت از در صد طول سطح در پی شانی کوه ستان به طول خ م ستقیم پی شانی کوه ستان میبا شد. در صد بالای این شاخص ن شانگر فعال بودن پی شانی کوه ستان ا ست. ماکزیمم شاخص مسطح شدگی پیشانی کوهستان در "پیشانی "F16 با مقدار 99 8 بدست آمده است که نشان دهنده صاف تر بودن پیشانی کوهستان نسبت به مناطق دیگر میباشد، همچنین مینیمم این شاخص با مقدار 61 4 مجدداً در "پیشانی "F31 مشاهده میگردد. نمودارهای 1-1 و 1-2 برحسب شاخصهای فوق ترسیم و در منطقه مورد بررسی قرار گرفته، که در هرکدام از این نمودارها محور افقی نشان دهنده قطعات پیشانی کوهستانی است که شاخص برای آن اندازه گیری شده، و محور عمودی آن مقدار شاخص مورد محاسبه را به ما نشان میدهد. با توجه به منحنی روند ر سم شده بر روی هریک از نمودارهای فوق هر یک از نمودارها را میتوان به چهار بخش از نظر فعالیت تکتونیکی تقسیم نمود که این تقسیم بندی برای سهولت مقایسه در جداول 1 و 2 آورده شده است. نمودار SMF و جدول یک ب یانگر این مط لب می باش ند که ماکزیمم ف عال یت تکتونیکی در م حدوده منطبق بر پیشانی شماره 15تا 23 صورت میگیرد که این فعالیت به سمت شمال و جنوب محدوده مطالعاتی کاهش مییابد.
