بخشی از مقاله
چکیده
نظر به افزایش پیش رو در جمعیت جهان و نگرانی فزآینده از امنیت غذایی آینده، خلاء عملکرد و رفع آن بهعنوان یکی از زمینههای داغ تحقیقاتی در علوم زراعی در آمده است. تخمین میزان خلاء عملکرد و تعیین عوامل بهوجود آورندهی آن مستلزم بهکارگیری روشهای مناسب میباشد. گندم بهعنوان یکی از اصلیترین مواد غذایی بشر و مهمترین محصول زراعی و مادهغذایی در اکثر ک شورها، از جایگاه ویژهای برخوردار ا ست. با توجه به ر شد روز افزون جمعیت و افزایش قیمت این کالا در بازار بینالمللی اهمیت دستیابی بهخود کفایی با این محصول استراتژیک، روز به روز افزایش بیشتری پیدا میکند .در این پژوهش که در شهرستان اندیمشک در سال زراعی 1395 انجام شد، کلیه اطلاعات مربوط بهمدیریت و عملیات زراعی، م شخ صات خاک در قالب پرسش نامه در طول فصل رشد بین 83 ک شاورز توزیع و از طریق م صاحبه رو در رو تکمیل شد. در پایان فصل رشد میزان عملکرد واقعی برداشت شده توسط کشاورزان و زمان بردا شت، ثبت گردید. اطلاعات بهد ست آمده وارد اک سل و مرتب شدند. حداکثر عملکردهای ثبت شده در منطقه بهعنوان عملکرد پتان سیل در نظر گرفته شد. سپس با روش تحلیل مقای سه کارکرد و روشهای رگر سیون سهم هر یک از عوامل مدیریت و خاک در ایجاد خلاء عملکرد تعیین شد. برای تجزیه و تحلیل ها از نرم افزار SAS ا ستفاده شد. نتایج ن شان داد مقدار بذر 13/5 - در صد - ، سم قارچ کش - کاربو سین تیرام - 30/5 - درصد - ، مهرگان 4/5 - درصد - ، سرک بار دوم 29/6 - درصد - ، فسفر بار اول 18/6 - درصد - ، پیچک 3/1 - درصد - مهم ترین عوامل محدودکننده گندم هستند که با بهینهسازی آنها میتوان عملکرد گندم در اندیمشک را بهمیزان 5190 کیلوگرم در هکتار افزایش داد.
مقدمه
امروزه توانایی منابع طبیعی برای تامین نیازهای جمعیت در حال افزایش دنیا، مشکلی اساسی میباشد. تولیدات کشاورزی جهان در طی سه تا چهار دهه آینده بهدلیل افزایش جمعیت و تغییر عادات غذایی باید به سه برابر افزایش یابد - افزایش 70 درصدی تا سال - 2050 تا تقاضای فزاینده م صرف را تامین کند - برونسما، . - 2009 آمار منت شره از سوی سازمان ملل ن شان میدهد که حدود 800 میلیون نفر از جمعیت جهان 14 - درصد جمعیت - دچار فقر غذایی هستند که این رقم تا سال 2020 به یک میلیارد نفر خواهد رسید - فائو، . - 2008 گندم گیاهی ا ست یک ساله و تک لپه از خانواده گندمیان که بی شترین سطح زیرک شت را در سطح ایران و جهان بهخود اخت صاص داده ا ست. در ا صل گندم یکی از منابع مهم تأمینکننده غذای ب شر مح سوب میشود. بدیهی است که با افزایش جمعیت دنیا نیاز به مواد غذایی بیشتر میشود؛ از طرفی افزایش سطح زیر ک شت محدود و گاهی غیرممکن ا ست، لذا افزایش مح صول در واحد سطح بهعنوان رهیافت افزایش مح صول گندم و دستیابی به خودکفایی از اهمیت بهسزایی برخوردار میباشد. بالا بردن عملکرد محصول نیز تابع عوامل مدیریتی و اقلیمی است. به عنوان مثال، با کاشت بهموقع، آبیاری صحیح، مبارزه و کنترل آفات و بیماریها و ا ستفاده بجا و منطقی از نهادههای ک شاورزی میتوان عملکرد را در واحد سطح بالا برد. مطالعات انجام شده نشان میدهد که اولین قدم برای کاهش خلا عملکرد مشخصکردن محدودیتهای عملکرد در یک ناحیه خاص میباشد. شناخت محدودیتهای عملکرد میتواند ما را در تلاش برای کاهش خلا عملکرد یاری دهد. کاهش خلا عملکرد نه تنها به افزایش عملکرد و تولید کمک میکند، بلکه کارآیی استفاده از زمین و کارگر را بهبود میبخشد، هزینه تولید را کاهش و پایداری عملکرد را افزایش میدهد - کوادهاری، . - 2000 پرادان - 2004 - با بررسی عوامل موثر در خلا عملکرد ذرت دریافتد که خاک دارای بافت سبک، مساحت مزارع، تعداد بذر کاشته شده در هر کپه و عدم انجام عملیات تنک با 27، 30، 30، 13 درصد مهمترین عوامل ایجاد کاهش عملکرد در ذرت بودند.
مواد و روش
این تحقیق در شهرستان اندیمشک واقع در استان خوزستان صورت گرفت. کلیه اطلاعات در قالب یک 2 پرسشنامه در طول فصل زراعی بین 83 مزارع توزیع واز طریق مصاحبه رو در رو تکمیل شد. اطلاعات بهدست آمده وارد اکسل و مرتب شدند. حداکثر عملکردهای ثبت شده در منطقه به عنوان عملکرد پتانسیل در نظر گرفته شد و توسط نرمافزار SAS تجزیه و تحلیل شد.
تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از روش CPA برای تعیین مدل عملکرد - تولید - ، رابطه بین تمام متغیرهای اندازهگیری شده - کمی و کیفی؛ متغیرهای کیفی بهصورت صفر و یک کدگذاری شدند - و عملکرد از طریق روش رگرسیون گام به گام - رضایی و سلطانی، - 2007 مورد بررسی قرار گرفت. مدل نهایی با استفاده از روش آزمون و خطای کنترل شده تعیین شد که میتواند اثر محدودیتهای عملکرد را کمی کند. با قرار دادن متوسط مشاهده شده متغیرها X - ها - در 83 مزرعه بررسی شده در مدل عملکرد، عملکرد متوسط با مدل محاسبه گردید. سپس با قرار دادن بهترین مقدار مشاهده شده متغیرها در مدل عملکرد، حداکثر عملکرد قابل حصول محاسبه شد. اختلاف این دو، برابر خلا عملکرد خواهد بود.
