بخشی از مقاله
چکیده تحقیق و توسعه در اذهان سرمایه گذاران و مدیران، به طور روزافزونی به عنوان یک عامل مشخص در تولید محسوب می شود و عدم توجه به این عامل می تواند تاثیر عوامل دیگر را تضعیف نماید. سازمان ها به دو صورت، تحقیق و توسعه را انجام می دهند: داخلی و خارجی - برون سپاری - . که هر کدام مزایا و معایب خودشان را دارند. لذا در این تحقیق، ابتدا با استفاده از اطلاعات در بازه های خاصی در خصوص شرکت های امریکایی، مزایا و معایب تحقیق و توسعه برون مرزی شرکت های آمریکایی تجزیه و تحلیل گردید . نتایج پژوهش مشخص نمود که شرکت های امریکایی نزدیک به 10 درصد تحقیق و توسعه خود را در دیگر کشورها انجام می دهند. و دلایل اینکار نیز می تواند مزایایی از این قبیل باشد: استفاده از بازارهای ویژه کشورهای مقصد، هزینه کمتر نیروی کار، میزان صرفه به مقیاس و درصد فروش بیشتر در کشور مقصد. و البته ضمن داشتن این مزایا، شرکت های امریکایی همیشه ترس از انجام تحقیق و توسعه برون مرزی نیز دارند. و دلیلش هم این است که نگران نشت دانش و اطلاعات به سمت شرکت های کشور مقصد می باشد، که منجر به قوی شدن رقبا می شود.
.1 مقدمه یکی از راه های ایجاد محصول جدید، بهره گیری از واحد تحقیق و توسعه است. با افزایش هزینه های مربوط به ایجاد کالاهای جدید، شرکت ها ترجیح داده اند، به جای تولید کالاهای جدید، از انواع مارک های تجاری موجود تقلید کنند. بعضی شرکت ها یا با تقلید از مارک های تجاری موجود انواع مشابه آن را تولید می کنند، یا از طریق فعالیت های تحقیق و توسعه، مارک های قدیمی را احیا می کنند. اگر فعالیت های تحقیق و توسعه شرکت چنان قوی باشند که توانایی ارائه ایده و طرح جدیدی داشته باشد، به احتمال زیاد، شرکت در مسیر تولید کالاهای کاملا جدید قرار خواهد گرفت. شرکتی که چند طرح تولید محصول جدید در اختیار داشته باشد، طرحی را با موفقیت به مرحله تولید می رساند که متناسب با فعالیت ها و توانایی های تحقیق و توسعه شرکت باشد - . - Barclay and Holord, 2000 ,120-130 عامل تحقیق و توسعه و اثر سرریز آن در سطح داخلی و بین المللی از طریق ابداع و نوآوری محصولات و فرآیندهای جدید تولید، باعث پیشرفت تکنولوژی درونزا شده و افزایش تعداد و تنوع کالاهای سرمایه ای به تسهیل در رشد اقتصادی منجر می شود. به طور کلی تحقیق و توسعه از دو کانال بر رشد بهره وری شرکت ها تاثیر می گذارد. اول، به طور مستقیم سطح تکنولوژی را از طریق افزودن اطلاعات جدید بیشتر نوآوری بالا می برد. دوم، به طور غیر مستقیم و از طریق افزایش ظرفیت جذب شرکت ها، آنها را وادار می کند تا اندازه بزرگتری از اثرات سرریزهای تکنولوژی را جذب کنند - کینوشیتا، 2000، . - 2 تحقیق و توسعه از راه های مختلفی بر بهره وری سازمان ها و شرکت ها موثر است که اهم آنها عبارتند از: - 1 به طور مستقیم از طریق بالا بردن سطح تکنولوژی. - 2 به شکل غیرمستقیم و از طریق افزایش ظرفیت جذب شرکت ها باعث می شود تا اندازه بزرگتری از اثرات سرریز تکنولوژی را جذب کنند. - 3 تحقیق
و توسعه در دستگاه های اجرایی متولی بخش های اقتصادی از طریق اصلاح قوانین، مقررات و بهبود سیاست گذاری، به تسهیل فضای کسب و کار کمک می کند. - 4 تحقیق و توسعه در دستگاه های اجرائی موجب توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در فعالیت های خدماتی می شود - امینی، انصاری، . - 1391 هر کشوری که منابع کافی را در فعالیتهای تحقیق و توسعه سرمایه گذاری نماید و به طور کارا و مناسبی به فعالیتهای تحقیق و توسعه مشغول شود، قابلیت رسیدن به رشد مطلوب را دارد - ربیعی،. - 1387 نکته حائز اهمیت، وجود شکاف فناوری - محصول تحقیق و توسعه - میان کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته است که این شکاف، بخشی معنادار از تفاوتهای بزرگ در درآمد سرانه را تشکیل داده و اقتصادهای ثروتمند را از اقتصادهای فقیر جدا میکند. عوامل متعددی بر شدت تحقیق و توسعه اثر گذارند که آنها را می توان به دو دسته عمده عوامل اقتصادی - فشار تقاضا، باز بودن اقتصاد، جریان ورودی سرمایه گذاری مستقیم خارجی، فراوانی منابع طبیعی، تعداد محققین در فعالیت تحقیق و توسعه و... - و عوامل غیراقتصادی از جمله شاخص حکمرانی تقسیم بندی کرد - شاه آبادی
و حیدری، . - 1390 نکته قابل تأمل دیگر، تأثیر سرمایه انسانی بر تحقیق و توسعه و نوآوری است. تا زمانی که نوآوری در کشورهای در حال توسعه به سرمایه و استعداد بیشتر نیاز دارد سرمایه انسانی عامل کلیدی عملکرد نوآوری است - Cohen and . - levinthal, 1990 ژاموت و پین بیان می کنند که سرمایه انسانی، مجموعه ای از دانش، توانایی و مهارت های افراد است که
به عنوان محرک فرآیند نوآوری، به رشد و توسعه اقتصادی منجر می شود - . - Jaumotte and Pain, 2005 بر اساس پژوهش روس و همکاران سرمایه انسانی می تواند در خلق و کاربرد دانش، مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بررسی نقش سرمایه های ناملموس و دانش محور در ظرفیت نوآوری و تحقیق و توسعه، نشان دهنده نقش مهم سرمایه های نامشهود مانند سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی است - . - Roos and Roos, 1997 سازماندهی تحقیق و توسعه می تواند به صورت متمرکز یا توزیع یافته انجام شود. پیاده سازی هر یک از حالات بسته به عوامل متعدد ممکن است صحیح یا نادرست باشد. مدل مناسب در ساختار سازمانی واحدهای تحقیق و توسعه توزیع یافته، استفاده از مدل ماتریسی است. این موضوع در تحقیقات مختلف و در تجربیات شرکت های بین المللی مشاهده می شود. در فرایند تصمیم سازی پارامترهای اثرگذار جهت انتخاب مدل متمرکز یا توزیع یافته تحقیق و توسعه عبارتند از: هزینه، بهره گیری از اقتصاد میزان، دسترسی به منابع، مکان های بازار و حضور مشتریان، تحقیق و توسعه برای محصولات یا فرآیندها، استانداردها، تحقیق یا توسعه، سطح پذیرش ریسک، اهمیت نوآوری و انعطاف پذیری و سرعت در مقابل تغییرات بازار - فدایی منش و کومار، . - 1386 در سالهای اخیر، فعالیت شرکت های آمریکایی در زمینه تحقیق و توسعه مورد بحث و گفتگو بوده است.
برخی ناظران با دیده تردید به این کارها نگاه میکنند، زیرا این کارها را ابزاری برای صادرات کارهای مرتبط با تحقیق و توسعه یا نوعی مجرا می دانند که ممکن است فناوری آمریکایی از راه آن مجرا به رقیبان خارجی واقعی یا احتمالی انتقال داده شود. و از طرفی، دولت های بسیاری از کشورهای در حال توسعه و برخی کشورهای توسعه یافته، این کارها را بسیار مطلوب میدانند، چرا که کمک میکند تا تحقیق و توسعه بومی در این کشورها تحریک و تشویق شود. در واقع، گروهی از افراد برجسته در سازمان ملل، توصیه می کنند که کشورهای میزبان نیازمند بنگاههای چندملیتی هستند تا به نوآوری ها کمک کنند و آنها را تشویق کنند تا در شرکتهای تابعه خود در آن سوی آبها دست به این گونه کارهای تحقیق و توسعه ای بزنند - . - Teece, 2008 هرچند میزان گفتگو در این حوزه تحقیق وتوسعه ممکن است باعث شود تا کسی باور کند که ماهیت تحقیق و توسعه کنونی شرکتهای آمریکایی در آن سوی آبها و در کشورهای بیگانه به طور فراگیر بررسی شدهاند، ولی حقیقت این نیست. حقیقت این است که اقتصاددانان هیچ توجهی به ابتدایی ترین پرسشها در این زمینه نداشته اند. لذا در این مقاله سعی بر این می باشد که بخشی از این شکاف را پر کنیم، و مسایل مربوط به تحقیق وتوسعه برون مرزی شرکت های آمریکایی را از دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار دهیم، و ضمنا مزایا و معایب آنها را نیز تجزیه و تحلیل کنیم.
.2 مبانی نظری و مرور ادبیات
.1.2 مبانی نظری تحقیق هم می تواند به تحقیق پایه اطلاق شود و هم به تحقیق کاربردی. تحقیق پایه به کوششی اطلاق می شود که معطوف افزایش درک انسان از یک موضوع باشد، بدون اینکه کاربرد تجاری فوری خاصی در آن زمینه مورد نظر باشد. ولی تحقیق کاربردی معطوف افزایش درک انسان از یک موضوع به منظور برآورده ساختن یک نیاز ویژه است. توسعه، فعالیت هایی است که از دانش برای تولید وسایل، مواد یا فرآیندهای مفید استفاده می کنند. شرکت هایی که نوآوران موفقی به شمار می روند، از منابع اطلاعاتی و ایده ای متعدد استفاده می کنند، از قبیل: تحقیق و توسعه در داخل شرکت، تحقیقات پایه، پیوند با مشتریان و دیگر استفاده کنندگان بالقوه نوآوری ها، پیوند با شبکه ای بیرونی از شرکت ها که از جمله ممکن است شامل رقبا، مکمل ها و تامین کنندگان باشد. پیوند با دیگر منابع بیرونی اطلاعاتی علمی و فنی، نظیر دانشگاهها و آزمایشگاه های دولتی - شیلینگ، . - 1378 تحقیق عبارت است از: علوم بنیادی فاقد جهت خاص و یا علوم کاربردی و جهت دار. در مقابل، توسعه در تحقیقات می تواند نتیجه نوآوری در محصولات یا فرآیندها، از هر یک از این منابع باشد. تحقیق از آن جهت با توسعه محصول تفاوت دارد که جستجو و کنکاش یک ایده است نه خروج ملموس یک کالا یا خدمت که به بازار عرضه می شود - ملک زاده، . - 1380 تحقیق و توسعه، کاربرد دانش در مسائل علمی و مهندسی، برای تولید یا توسعه کاربردهای محصول، هدف نهایی تحقیق در سازمان ها محسوب می شود - انصاری و ممقانی،. - 1390 تحقیق و توسعه مفهومی است که از سده بیستم به طور جدی مورد توجه و بحث قرار گرفته و به فعالیت هایی اطلاق می شود که دانش را در زمینه علم و فناوری گسترش می دهد و محصول و فرایندی جدید یا بهبودی قابل توجه در محصولات و فرآیندهای موجود ایجاد می کند که نشان دهنده ارتقاء دانش و توانایی کلی در زمینهای از علم و فناوری است. براساس مدلهای رشد درون زا، پیشرفت فناورانه و تحقیق و توسعه به عنوان موتور رشد شناخته شده است - ربیعی، . - 1387 دامبلتون می گوید عموما مدل کردن فرآیند تحقیق و توسعه سودمند است، زیرا به وسیله آن می توان مهمترین عوامل موثر در موفقیت تحقیق و توسعه را شناخت. وی می گوید: به نظر می رسد یک مدل عمومی که در هر حالت مناسب فرآیند تحقیق و توسعه باشد. شناخته نشده است - احسانی، . - 1385
.2.2 مرور ادبیات * در تحقیقی که آقایان: ابوالفضل شاه آبادی و آرش حیدری از دانشگاه بوعلی سینا با عنوان، بررسی عوامل تعیین کننده
شدت تحقیق و توسعه در کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعه یافته در سال 1390 انجام داده اند. بدین منظور دو دسته از کشورها، 12 کشور درحال توسعه و 14 کشور توسعه یافته طی دوره 2006-1995 با بهره گیری از روش پانل دیتا مورد
