بخشی از مقاله
ویژگی های معماری برون مرزی (با نگاه ویژه به معماری سفارتخانه های ایران در سایر کشورها)
چکیده
معماری برون مرزی در این نوشتار به معنای معماری بناهای خارج از مرزهای هر کشور است که از نمونه های آن می توان به بنای سفارت خانه ها، کنسولگری ها و غرفه های هر کشور در نمایشگاه های جهانی، مقابر شخصیت های علمی ، فرهنگی و هنری مدفون در خارج از مرزهای آن کشور، اشاره داشت. دیپلماسی یکی از عوامل مهم نشاندهنده هویت یک حکومت است که تاریخچهای دیرین و به قدرت تاریخچه شهرها دارد؛بناهای دیپلماتیک و خصوصاً سفارتخانه ها نماینده یک کشور بیگانه در پایتخت یا در شهرهای مهم کشور میزبان هستند و زمین آنها خاک کشور بیگانه محسوب میشود و دولتها در امور داخلی آنها دخالت نمیکنند. مهمترین عامل در طراحی چنین فضایی تصویری است که کشور مهمان میخواهد در کشور میزبان ارائه کندومهمترین بنای دیپلماتیک سفارتخانه است که این بخش از سفارت حفاظت شده و دسترسی به آن کنترل شده است. بنای دیپلماتیک دیگر، کنسولگری است که گاه در ساختمان سفارت و گاه مستقل است. کنسولگری ها که به امور مراجعان بومی و هموطنان خود میپردازند مراجعان بیشتری از سفارتخانه ها دارند . خانه سفیر در درجه اول محل سکونت و در درجه دوم محل برگزاری ضیافتهای تشریفاتی و جلسات گردهمایی با دیگر سفرا، سیاستمداران و شخصیتهای برجسته هر دو کشور مهمان و میزبان است.
تصوراولیه بر این است که سفارتخانه باید مثل قلعه ای نفوذناپذیر باشد؛ اما با توجه به اینکه هر سفارتخانه ای درخارج از ایران تمثیلی است ازخانه ایران؛ جایی است که نهصرفاً مسائل سیاسی بلکه تمام مسائل فرهنگی مربوط به ایران مطرح می شود و در نتیجه طرح ساختمان آن باید حس دعوت کنندگی را به مخاطب غیر ایرانی القاء کند؛ مثل این است که خیابان امتداد پیدا کرده و وارد خانه شده است. در این مقاله سعی بر این است که ابتدا تعاریف در زمینه معماری برون مرزی با محوریت سفارتخانه ارائه شود و در نهایت با بررسی نظرات در این زمینه و ویژگی نمونه های اجرا شده ؛ مولفه های تاثیر گذار در طراحی سفارتخانه ها تبیین شود.
واژه های کلیدی: معماری دیپلماتیک، معماری برون مرزی، دیپلماسی، سفارتخانه، معماری ایران
مقدمه
سفارت چیست؟ یا به عباراتی دیگر، سفارت چه می خواهد باشد؟ چه چیزی را نشان می دهد؟ شخصیتش چیست؟ چگونه مکانی است؟ روشنترین پاسخی که فرهاد احمدی در طراحی سفارتخانه ایران در سئول می گوید این است که(( سفارت می خواهد دو ملت را به هم پیوند بزند، می خواهد گفت و گوی میان دو کشور را نشان دهد. اگر سفارت محصور دیوارهایی بلند است و همچون دژی رخنه ناپذیر می نماید، گفت و گو سرشار از بی اعتمادی است. اگر شفاف و در گشوده است، آن گاه حاکی از رابطه ای بااعتماد است)) (احمدی، .(1386 فبا وجود اهمیت شهرسازی و معماری سفارتخانه ها و دیگر بناهای دیپلماتیک، اطﻻعات ما در مورد آنها بسیار اندک است. مراجعه به این مکانها که اغلب محصور و دور از نظرند، از طریق مسیرهای بسته و کنترل شده و تماس با کارکنان از طریق گیشههای حفاظت شده است. تعداد اندکی از معماران از کاربریها، نیازهای فنی، مشخصات کالبدی و ویژگیهای این بناها مطلعاند. در حالی که این ساختمانها به دلیل پیچیدگی و سرورکار داشتن با ملیت ها و فرهنگهای مختلف، از نظر بحث تخصصی طراحی بسیار جذاباند. از طرفی میدانیم اغلب کشورها به معماری نمایندگی های خود در خارج توجه میکنند و طراحی آنها فرصت خوبی برای ارتقای کیفی معماری از نظر طراحی، مشخصات فنی و فرآیند مدیریت پروژه و ساختمان است. اگر چه قدمت روابط دیپلماتیک بین حکومتها به دوران باستان میرسد (افشاری نادری، .( 4 :1388 اما دیپلماسی جدید و به خصوص سفارتخانه ها تاریخچهای چند صد ساله دارند (خالوزاده، .( 1391 که توجه به آن حائز اهمیت است. همانطور که پیرنیا معتقد است هنر معماری ایران بعد از زبان دری، دومین نماد هویتی ایرانیان محسوب میشود (پیرنیا، (20 :1374، به استناد این اهمیت، حوزه معماری به عنوان موضوع اصلی پژوهش حاضر انتخاب شده استبه عبارت دیگر هدف تحقیق حاضر ، تاثیر هویت ایرانی در طراحی بناهای دیپلماتیک در کشورهای برون مرزی است.
معماری سفارتخانه و همنشینی دو فرهنگ:
به دلیل اهمیت مفهوم »گفت وگو« در ادبیات دیپلماتیک، در طراحی سفارتخانه نیز این مفهوم می تواند به عنوان مبنای شکل گیری ایده معماری مورد توجه قرار گیرد (بلوری، .( 1387 دیپلماتها به هدف نمایندگی از کشور متبوع خود و حفظ منافع این کشور و اتباع آن و نیز برای بسط روابط دوستانه و توسعه روابط فرهنگی، علمی و اقتصادی بین دو کشور فرستنده و پذیرنده، به آنجا اعزام می شوند (ماده 3 کنوانسیون .(1961 آنان متعهد به رعایت قوانین و مقررات دولت پذیرنده اند (ماده 41 همان کنوانسیون). معماران سفارتخانه های ایران در دیگر کشورها در سال های اخیر، اگرچه همگی به گونه یی به این مفهوم و تجلی آن در معماری نظر داشته اند، اما رویکرد آنها به این مفهوم و تعاریفی که عرضه کرده اند بسیار متنوع بوده است. مهندس فرهاد احمدی طراح سفارتخانه ایران در سئول در این باره می گوید؛ »دو نفر هنگامی که می خواهند بر سر موضوعی گفت وگو کنند طبعاً به منافع و فرهنگ خودشان نظر دارند، برای اینکه این دو نفر به یک نقطه توافق برسند باید پلی میان آنها زده شود و نقطه سومی ایجاد شود. این نقطه سوم نقطه یی است که هر دو بتوانند در آنجا قرار بگیرند و در آن مصالحه یی صورت بگیرد.«فمهندس احمدی می گوید: »براساس برداشتی که من دارم، ما باید در طراحی پروژه به یک مصالحه برسیم، یعنی در عین حال که حرف خود را می زنیم، بستری فراهم کنیم تا طرف مقابل هم بتواند با آن ارتباط برقرار کند.«ف براساس این تعاریف، معمار سفارتخانه ایران در سئول تﻻش می کند تا اثری خلق کند که در آن، مولفه هایی از فرهنگ و معماری دو کشور، یعنی ایران و کره جنوبی به نوعی همنشینی برسند و به یک معنا، معماری سفارتخانه از دو فرهنگ سخن بگوید. اما چگونگی این تفاهم و به تعبیر مهندس احمدی »مصالحه در نقطه سوم«، موضوعی قابل تحلیل است. این »مصالحه در نقطه سوم« را در این اثر در دو سطح می توان بازخوانی کرد. سطح اول ویژگی های فرمال، هندسی و بصری طرح است که در هر اثر معماری بیش از هر چیز خود را به رخ می کشد و در اینجا باید دید این گفت وگو و مصالحه میان دو فرهنگ، چگونه در این اثر متجلی شده است، اما سطح دوم، مضامین و مفاهیمی است که در پس ایده های طراحی مورد توجه بوده اند و طراح، اثر خود را با اتکا به آن مضامین و مفاهیم توضیح می دهد (احمدی، .(1386
رویکردهای مطرح در طراحی بناهای دیپلماتیک:
-1 رویکردی مینیمالیستی1 در فرم و هندسه
این رویکرد در بنای سفارتخانه ایران در کره جنوبی بکار گرفته شده؛ فرهاد احمدی طراح آنمعتقد است معماری معاصر کره جنوبی کامﻻً به ژاپن متکی است و گرایش ها و رویکردهای معماری معاصر ژاپن، منبع الهام و تغذیه معماری معاصر کره است. او می گوید؛ کره» یی ها و تا حدودی چینی ها کامﻻً به ژاپن اتکا دارند و معماری معا صر ژاپن هم مدرن است و هم سرمایه فرهنگ ژاپنی در آن وجود دارد. من مشخصه ساده گرایی و خلوص را از معماری ژاپن و به تبع آن کره گرفتم. در این معماری اگر می بینید از مصالح به صورت خالص استفاده شده و شیشه و فوﻻد و بتن به صورت اکسپوز (نمایان) به کار گرفته شده، نشان دهنده نوعی تﻻش برای برقراری ارتباط با معماری پیشرو و آوانگارد آنهاست.«فبه لحاظ فرمال و هندسی، طراح در این اثر به طور آشکار رویکردی مینی مالیستی دارد که در معماری دهه 90 ژاپن به عنوان یکی از جریان های غالب مطرح بوده است. احمدی در طرح سفارتخانه فرم را در ساده ترین صورت ممکن به کار می گیرد و از رویکردهای فرم گرای غربی که فرم را به صورت غلیظ به کار می برند، فاصله می گیرد. از سویی او در این طرح به لحاظ هندسی، به ساختارهای چهارایوانی معماری ایرانی و یا به فرم »چلیپا« نظر داشته است و البته، این ساختار هندسی چهارایوانی، به گونه یی انتزاعی و مینی مالیستی به کار گرفته شده است؛ چهار وجه با انتزاعی تازه از پر و خالی های ایوان در معماری ایرانی و یک حیاط مرکزی در میانه که در سه سطح متفاوت تعریف می شود (احمدی، (1386
-2 معماری تمثیلی2 و ارجاع به خارج از معماری
اگر تعاریف تمثیل در ادبیات را به عرصه معماری تعمیم دهیم، ناگزیر خواهیم گفت معماری سفارتخانه ایران در سئول، گونه یی »معماری تمثیلی« است. گفته می شود ...» در حکایت تمثیلی اشیاء و موجودات معادل مفاهیمی هستند که خارج از حوزه آن روایت قرار دارند. به این خاطر در روایات تمثیلی اغلب شخصیت ها، چهره های آدم گونه و تشخص یافته یی از معانی انتزاعی هستند.)« خداکرمی، (1383 در این اثر معماری، طراح از عناصری استفاده می کند که منظور از به کارگیری آنها - جدای از عملکردی که بر آنها مترتب است - ارجاع به چیزی خارج از حوزه معماری است.
به یک معنا، ارزش های این اثر معماری نه صرفاً به اعتبار همنشینی پارامترهای معمارانه، بلکه به واسطه چیزی فراتر از آن و در خارج از آن توضیح داده می شود (نقره کار، .(1389 اما »آن چیز فراتر« که » خارج از حوزه روایت« قرار دارد و این معماری تمثیلی، ما را به آن ارجاع می دهد چیست و چگونه در افق »گفت وگو« قابل بازخوانی است؟ آرنهایم معتقد است که: » بنا در همه وجوهش امری است مربوط به ذهن آدمی( آرنهایم، .( 9 :1382 بنا عبارت است از ادراک حسی منظر و صورت« (اهری،1385، .(153 معماری به مانند یک زبان است که هدفش انتقال معنا و پیام از سوژه به ناظر است. از نظر وی، معنا و یا پیام در معماری را می توان در دو سطح مورد بررسی قرار داد : سطح کارکردی و سطحی فراتر از کارکرد (هرشبرگر، .(1378 این نکته مورد تاکید است که معنا و انتقال معنا نقطه عطف معماری است: در حقیقت انتقال معنا هم برای کاربردی معین و هم برای لذت از معماری، نکته ای اساسی است.
معمار سفارتخانه ایران در سئول »عرفان« را مفهومی مشترک میان دو فرهنگ می داند. او اعتقاد دارد اگرچه مصادیق ممکن است متفاوت باشد، اما پیشینه عرفان در فرهنگ و تاریخ هر دو کشور وجود دارد. به همین مناسبت او تﻻش کرده است که با استفاده های نمادین و تمثیلی از مفاهیمی همچون عروج، باﻻرفتن و تقدس آن، به نقطه اشتراک یا به تعبیر خود او »مصالحه« یی میان دو فرهنگ برسد(احمدی، .(1386 احمدی می گوید؛ »در معابد بودایی، طی کردن پله های زیاد همراه با ریاضت وجود دارد و از اینطریق باید به نقطه اوج رسید، در زیگورات چغازنبیل نیز این طی کردن مراتب تا رسیدن به نقطه اوج کامﻻً مشهود است.«همچنین در مطلبی به عنوان معرفی این اثر معماری آمده است؛ »در واقع مسیر حرکت صعودی باﻻبر از تاریکی زمین با گذر از آب و آسمان و ورود به درون منشور بلورین، واجد بیانی نمادین از اسطوره عروج و زایش است.« و یا ؛ »در این طرح چهار برجک بتنی به شکل مکعب مستطیل در چهار گوشه قرار داده شده که نماد فرشته های نگهبان و چهار ستون عالمند...»«و در بیانی دیگردر چهارگوشه ساختمان چهار برج نمایان بتنی قرار دارد که همانند چهار نگهبان بودا به صورت ستون های پشت سر هم قرار گرفته اند....«همچنین مهندس احمدی نوعی شباهت میان »حیاط مرکزی« در معماری ایرانی (به عنوان فضایی که با نور خورشید ارتباطی منطقی برقرار می کند) و نورهای منتزع شده از منظر در آثار معماران آوانگارد ژاپن مانند »تویو ایتو« و »تادائو آندو« که از سقف ها و حیاط های محصور وارد فضا می شوند برقرار می کند و آن را در طرح سفارتخانه به کار می گیرد (احمدی، .(1386
معماری برون مرزی در این نوشتار به معنای معماری بناهای خارج از مرزهای هر کشور است که از نمونه های آن می توان به بناهای دیپلماتیک ، غرفه های هر کشور در نمایشگاه های جهانی، مقابر شخصیت های علمی ، فرهنگی و هنری هر کشور که در خارج ازمرزهای آن مدفون شده اند( در مورد ایران: مقبره دکتر شریعتی در سوریه و موﻻنا در ترکیه)، اشاره داشت. در ادامه به بررسی بناهای دیپلماتیک از زبان جین سی لوفلرٌمی پردازیم.
گونه شناسی بناهای دیپلماتیک:
مهمترین بنای دیپلماتیک سفارتخانه است. سفارتخانه ها به طور معمول از سه بخش اصلی و متمایز تشکیل میشوند: سفارت، اداری، کنسولگری، وابسته های فرهنگی وابستههای تجاری
الف) سفارت
که خود از دفاتر سفیر، مشاور دیپلماتیک یا نفر دوم سفارت، مشاور اقتصادی و دیگر گروه اعزامی به کشور میزبان تشکیل میشود در این بخش عموماً منشی دیپلماتیک، آرشیو، سالن انتظار و همچنین اتاق رمز قرار دارند.این بخش از سفارت حفاظت شده و دسترسی به آن کنترل شده است. (لوفلر، (1989
ب)اداری
اداری است و در آن کارمندان امور مالی و اداری مستقرند.
ج) کنسولگری
بنای دیپلماتیک دیگر، کنسولگری است که گاه در ساختمان سفارت و گاه مستقل است. کنسولگری ها که به امور مراجعان بومی و هموطنان خود میپردازند مراجعان بیشتری از سفارتخانه ها دارند(لوفلر، .(1989
د) وابسته های فرهنگی
وابسته فرهنگی میتواند کاربری محدود یا بسیار گسترده داشته باشد که به روابط بین دو کشور میزبان و مهمان و قابلیتهای فرهنگی نمایندگی ارتباط دارد. فعالیت عمده وابسته فرهنگی، اشاعه فرهنگ کشورش در سرزمین میزبان به وسیله فعالیت های فرهنگی نظیر: نمایشگاه، نمایش، کنسرت، جشنواره و تشکیل کﻻسهای آموزشی زبان، فرهنگ و مانند آن است. کاربری ساختمانهای وابسته فرهنگی شبیه دیگر بناهای فرهنگی و آموزشی است و سلسله مراتب حفاظتی ویژهای در آنها رعایت نمیشود وابستههای فرهنگی به فضاهای گردهمایی تقریباً وسیع، کتابخانه، کﻻس درس، دفاتر مختلف، فضاهای خدماتی بزرگ مثل آشپزخانه، سرویسهای بهداشتی، انبار و غیره نیاز دارند (همان).
ذ)وابسته های تجاری
وابسته های تجاری از دیگر بناهای دیپلماتیک مهم به شمار میآیند. وظیفه آنها کمک به بازرگانان و صاحبان صنایع کشور خود برای یافتن بازارهای جدید در سرزمین میزبان و اطﻻعرسانی به بازرگانان محلی درباره امکانات موجود در کشور خویش است. طرز کار وابسته تجاری همچون دفاتر یک شرکت خصوصی است. این ساختمانها از تعدادی اتاق اداری و فضاهای گردهمایی و خدمات عمومی اداری تشکیل میشوند. عﻻوه بر بخشهای ذکر شده، نمایندگیهای دیپلماتیک بخشهای کم و بیش مستقلی دارند که دفاتر آنها داخل سفارت یا مستقل در ساختمانی مجزا قرار میگیرد. اینها وابسته نظامی، فرهنگی، اقتصادی، کشاورزی و . . . هستند که فراخور شرایط کشور مهمان و میزبان تأسیس میشوند و درباره فضای مورد نیاز آنها تصمیمگیری میشود. به طور معمول دو وابسته فرهنگی و اقتصادی در ساختمانهای مستقل از سفارتخانه سازماندهی میشوند (لوفلر،.(1947
مبانی طراحی بناهای دیپلماتیک:
بناهای دیپلماتیک و خصوصاً سفارتخانه ها نماینده یک کشور بیگانه در پایتخت یا در شهرهای مهم کشور میزبان هستند و زمین آنها خاک کشور بیگانه محسوب میشود و دولتها در امور داخلی آنها دخالت نمیکنند. مهمترین عامل در طراحی چنین فضایی تصویری است که کشور مهمان میخواهد در کشور میزبان ارائه کند (همان، .(4 این تصویر از طرفی به آرمانها و اعتقادات پایهای کشور صاحب سفارتخانه مربوط میشود و از طرف دیگر به نوع روابط با کشور میزبان (افشاری نادری، 1388 )؛ برای مثال آمریکا ترجیح میدهد در کشورهایی که شرایط ناامنی دارند سفارتخانه های خود را شبیه قلعه و دژ بنا کند. از جمله میتوان به سفارت آمریکا در بغداد اشاره کرد که به همین دلیل مورد انتقاد قرار گرفته است (بانی مسعود، .(1388 بر خﻻف بغداد، سفارت جدید آمریکا در پکن بیشتر به سبک بناهای بزرگ چندمنظوره با پنجرههای مرتفع شیشهای است و چهرهای باز و دوستانه از خود نشان میدهد ( عظیمی، .(1387 سفارتخانه ها همیشه با مشکل تلفیق حداکثر گشایش به سوی شهر و حفظ کامل معیارهای امنیتی روبهرو هستند که تضادی ماهوی را در طراحی به وجود میآورد که با راهحلهای خاصی قابل حل است (صارمی، .(1376
تضاد دیگر سفارتخانه ها از نوع سبکشناسی است. کشورها ترجیح میدهند سفارتخانه هایشان نشانههایی از فرهنگ آن کشور را ارائه کنند(صارمی، (1376؛ اما از طرف دیگر در بسیاری از موارد مردم یک کشور دوست ندارند ساختمانهایی را در پایتخت و دیگر شهرهای بزرگ با معماری اجنبی ببینند. چون اصل دیپلماسی تفاهم است (احمدی، .(1386 معماری دیپلماسی نیز در بهترین شرایط بیان تفاهم بین فرهنگ های مختلف است احترام به معیارهای زیباییشناسی کشور میزبان از اصول طراحی سفارتخانه است.از نظر دیبا معماری سنتی ایران دارای یک سری اصول و مفاهیمی است که با شناخت آنها می توان معماری انجام داد که منطبق بر محیط ، فرهنگ ، زمان و دارای هویت ایرانی باشد (دیبا ، 104: 1378ـ.(97 در اینجا مسکوب به مشکل همیشگی هویت در معماری اشاره می کند، بسیاری از حکومتها هویت ملی خود را در تاریخ جستجو میکنند و بنابراین عناصر نشاندهنده آن فرهنگ ﻻجرم از نوع تاریخی هستند (مسکوب ، (1379 پس چالش دیگر طراحی فضای دیپلماتیک، چالش بین تاریخ و زیباییشناسی معاصر است(صارمی، . (1376
چالش دیگر در طراحی بناهای دیپلماتیک هماهنگی با ضوابط شهرسازی است. بسیاری ار کشورها معیار خاصی برای صدور مجوز ساخت سفارتخانه ندارند. از طرفی سفارتخانه ها در زمینی متعلق به کشوری بیگانه ساخته میشوند و تعیین درصد تأثیرپذیری از ضوابط ساختمانی و شهرسازی کشور میزبان کاری دشوار است (افشاری نادری، .(1388 اغلب سفارتخانه ها و کنسولگریها به دلیل نیازهای خاص کاربردی و امنیتی، از نحوه استقرار متعارف در زمین تبعیت نمیکنند و از نظر سازماندهی زمین، حجم، ارتفاع، عقبنشینی از لبههای زمین و غیره با دیگر بناهای متعارف شهری متفاوت هستند. رعایت قوانین ساختمانی مستلزم این است که نقشه های سفارتخانه به مقامات محلی تحویل داده شود و ورود مهندسان ناظر و بازرسان شهرداری به سفارتخانه ها آزاد باشد (افشاری نادری، .(1388 تحقق این امور به دﻻیل حفاظتی و استقرار قوانین متفاوت در زمین سفارتخانه ها دشوار است (لوفلر،.(1947
انواع سفارتخانه ها:
از نظر گونه شناسی سفارتخانه ها به5 دسته اصلی قابل تقسیماند (لوفلر، : (1947
-1 موزه ای
چنان که گفتیم سفارتخانهای مدرن عمدتاً در200 سال اخیر شکل گرفتهاند. بسیاری از سفارتخانه های قرن هجدهم و نوزدهم آثار تاریخی به شمار میآیند و از نظر معماری و آثار هنری ارزش موزهای دارند و گاه عﻻوه بر سفارتخانه ها اقامتگاههای سفرا نیز چنین ویژگی را دارند (افشاری نادری، .(1388 اقامتگاه سفیر ایتالیا در ایران، بنای قاجاری با آثار هنری دوران صفوی و قاجار و مبلمان و تابلوهای نقاشی و پردهدوزیهای قرن هجدهم و نوزدهم، از این گروه است. ساختمان سفارت انگلستان در پاریس و سفارت ایتالیا در برلین نیز از این نوع هستند (دو بلوی، .( 1989
-2 اداری
بسیاری از سفارتخانه ها و کنسولگریها از نظر گونه شناسی یک بنای اداری ساده با تمهیدات امنیتی پیچیدهترند (لوفلر،.(1947 سفارت ونزوئﻻ و ژاپن در تهران و کنسولگری ایران در میﻻن از این گروهاند.
-3 سفارتخانه های با طرح خاص
در دو دهه اخیر وزارتخانه های امور خارجه بسیاری از کشورها گرایش دارند که سفارتخانه های جدیدشان بر اساس معیارهای معماری معاصر پیشرو طراحی شوند(افشاری نادری، (1388؛ و مجﻻت و کتابهای معماری و معماری معصار هم به طور روزافزون نمونههای معماری دیپلماتیک را در سراسر جهان منتشر میکنند. سفارت انگلستان در حاکارتا، ورشو و برلن و سفارت هلند در موزامبیک از این دسته هستند.
-4 قلعه ای
چنان که اشاره شد بعضی از سفارتخانه ها مثل سفارت آمریکا و انگلستان در عراق همچون قلعهای مستحکم بنا شدهاند ( بانی مسعود، .(1387 این بناها از نظر شکل بسته و خشن، معیارهای حفاظتی و خودکفایی، عملکردی شبیه به استحکامات و قلعه های قدیمی دارند.
-5 کمپ
بسیاری از سفارتخانه ها یا اقامتگاهها همچون کمپ، متشکل از بناهای پراکنده در زمینی وسیع هستند (لوفلر، .(1947 اقامتگاه سفیر
