بخشی از مقاله
چکیده
شهر اردبیل ا ز جمله شهرهایی است که از توزیع مناسب فضای سبز برخوردار نیست و یرخی از محلات آن فاقد فضای سبز یا پارک میباشند.در صورتیکه برخی دیگر از محلات از فضای سبز بیشتری برخوردارند. هدف این پژوهش توزیع بهینهی فضای سبز در هر یک از محلات میباشد. برای مکان یابی بهینهی فضای سبز،ارزش زمینهای منطقه برای ایجاد فضای سبز، مورد ارزشیابی قرار گرفته است. بدین منظور، از معیارهای نزدیکی به رودخانه، نزدیکی به مراکز مسکونی، سازگاری با کاربری اراضی، دسترسی به شبکه ارتباطی، نزدیکی به مراکز آموزشی، نزدیکی به تاسیسات و تجهیزات، نزدیکی به مراکز فرهنگی و دوری از فضاهای سبز موجود، است.
از آنجا که هدف اصلی برنامه ریزی شهری، سلامت، آسایش و زیبایی میباشد، مکان یابی فضای سبز شهری نیز به عنوان یکی از مهمترین عناصر محیز شهری سهم زیادی در مطلوبیت و مطبوعیت فضا از نظر شهروندان دارد، بنابراین هدف نهایی این پوهش برسی میدانی و نظرخواهی از شهروندان در جهت دسترسی به فضای سبز شهری است.
روش تحقیق بر اساس توصیفی و تحلیلی و میدانی بوده و جمع آوری داده ها با استفاده از روش کتابخانه ای؛میدانی انجام گرفته است و برای تحلیل داده هاا از روش استدلالی و استنباطی بهره برداری شده است.نتایج حاصل از پزوهش بیانگر این است که منابافتهای متفاوت شهر اردبیل از مکانیابی و توزیع متوازن فضای سبز در بخش های مختلف شهر برخوردارنبوده و لذا پیشنهاد می شود؛ که مدیران شهری در جهت در به تعادل رساندن این شرایط اقدامات لازم را انجام دهند.
طرح مسئله
قرار گرفتن در فضای مدرن و افزایش جمعیت و رشد شهر نشینی ، شهر ها را به کانون تجمع هایی زیستی و فعالیت های مختلف و متنوع تبدیل کرده و آنها را با کمبود فضای سبز عمومی روبرو نموده است. این در حالی است که با گذر از فضای مدرنیته و قرار گرفتن در جهان پست مدرن و بوجود آمدن حس نوستالژیک - بازگشت به گذشته - در این فضا نیاز شهروندان را برای گذران اوقات فراغت افزایش یافته و بازگشت به فضاهای سبز شهرهای مردن را باعث شده است که این هود آثار احتماعی ، روانی ، فرهنگی زیادی را به شهرنشینان واقع در این فضا بر جای می گذارد
ضمن بیان اهمیت فضای سبز در شهرها امروزی و تحلیل آثار اجتماعی ، فرهنگی و روانی ناشی از گسترش این فضاها راهکارهای در جهت بهبود عملکرد و مدیریت شهری در ارتباط با ارتقاء آثار اجتماعی ، فرهنگی ، روانی فضا های سبز شهری در کلانشهرها باید ارائه شود یافته های این مقاله بیانگر آن است که فضاهای سبز در شهرها صرف نظر از بازده اکولوژیکی دارای آثار و طبعات مطلوب بسیار در زمینه های اجتماعی و روانشناختی هست اما ین فضا در صورت عملکرد وضعیت مدیریت شهری می تواند زمینه ساز برخی از کارکردهای نامطلوب باشد .
ارتقائ بهروری فضاهای سبز می بایست بیش از ارتقاء اکولوژیک آن ها مورد توجه مدیریت شهری و به تبع آن مدیریت پارکها و فضاهای سبز شهرداری ها قرار گیرد.
فضای سبز شهری و مدیریت هر دو بر یک دیگر تاثیر می گذارد به طوری که می توان گفت : فضای سبز شهری بدون مدیریت فعال و پایدار شهری عملکرد و کارکرد مطلوبی نخواهد داشت .
با توجه به این مباحث مکانیابی فضای سبز شهری و امکان دسترسی آن در شهرهای بزرگ از اهمیت خاصی برخوردار است، امامتاسفانه در شهر اردبیل مکانیابی فضای سبز شهری از توزیع مکانی متوازنی برخوردار نبوده است و باعث چالش های گذران اوقات فراغت برای شهروندان اردبیل شده است.
سوال و فرضیه
با توجه به بیان مسئله سوال های زیر قابل طرح است که:
.1مکانیابی شهر اردبیل از شایط متوازنی برخوردار است ؟.
.2 عملکرد چند ساله احیر شهرداری اردبیل در زمینه مکانیابی فضای سبز چگونه بوده است ؟
.3 .راهکارهای برای توزیع متوازن فضای سبز شهری و ایجاد فضاهای سبز جدید کدر شهر اردبیل چیست؟
به تناسب سئوال مطرح شده حدس فرضییه پژوهش بر این اساس است که:
با در نظر گرفتن افزایش جمعیت شهری در اردبیل که باعث کمبود فضاهای سبز در این استان شده است مدیران شهری مسئول می توانند با سیاست های کلی و اجرای طرح های جامع در زمینه گسترش و حفظ فضاهای سبز شهری گام اساسی بردارندو با توزیع بهینه فضای شبز شرایط را برای تمامی شهروندان یکسان فرآهم کرد.
هدف تحقیق
در این مقاله سعی شده است با استفاده از مباحث شهری زمینه های مشکلات ناشی از کمبود و نارسایی های فضای سبز شهر اردبیل مورد بررسی قرار گیرد. و نتیجه حاصل را برای بهبود روند توسعه فضاهای سبز شهری اردبیل به کار گرفت .
پبشنیه تحقیق
در مورد مدیریت شهری درارتباط با فضای سبز شهری بررسی مطالعه و تحقیق های متفاوتی صورت گرفته است از جمله محققان همچون کاری مول که اصطلاح منطقه سبز را برای بیان پوشش سبز شهر ها به کار برده است .
مقالات متعددی و مختلفی در گذشته در مورد فضای سبز در منظره ی شهری مقابله با چالشها و راهکار مناسب با آن به نگارش درآمده و در همایش ها و کنفرانس های مختلفی ارائه شده است.
-1 سعیدنیا - 1382 - در کتاب »فضای سبز« از جنبه های مختلف فضاهای سبز بحث می کند.
-2 معاونت آموزشی جهاد دانشگاهی - 1386 - کتابی را با عنوان »قوانین و اصول برنامه ریزی فضای سبز شهری« منتشر کرده است.
این کتاب به بررسی نقش و اهمیت فضای سبز شهری در زندگی شهروندان پرداخته و در نتایج این کتاب به نقش این فضاها در آسایش روانی و کاهش اضطراب و استرس شهروندان که ناشی از زندگی در شهرهای شلوغ و آپارتمان نشینی است اشاره شده است و در نهایت شرایط احداث فضاهای سبز مناسب در شهرها بیان شده است.
.3 همچنین درویشی در مقاله ای تحت عنوان معضلات و مشکلات فضای سبز - پارکها - شهر اردبیل به عوا معضچالش های پارکها در شهر اردبیل پرداخته و عواملی مانند آب و هوای سرد و عدم مشارکت مردم را در تخریبب پارکهای شهر اردبیل موثر می دانند.
بررسی و تحلیل
مفهوم فضای سبز
فضای سبز بر خلاف معانی که ممکن است در ذهن ایجاد کند تنها محل دارای درخت و گیاه نبوده بلکه نماد سمبلی از تفکرات اجتماعی و فرهنگی یک جامعه است.
مکان ظهور فضای سبز تنها پارک در بر نمی گیرد، بلکه باغها ، باغچه ها به خصوصی نوار سبز حاسیه شهرها و حتیخیابان ها و گورستان ها را نیز شامل می شود .
همین طور فضای سبز امکان فرهنگی امکان مذهبی را نیز شامل می شود .در واقع طرح فضای سبز یک مفهوم کلی در مبحث طراحی است که دامنه گسترده ای را شامل می شود در اواخر دهه 80 ظهور کرده است . در حقیقت اندیشه سبز یک موج بین المللی به طرفداری از موضوعات زیست محیطی است که از وبایع مختلف انسان مانند رادیواکتیو مواردی از این قبیل گرفته شده است .
پدر پارکداری ایران : فضای شبز شهری منطقه ای پوشیده از گیاه در داخل و اطراف شهرها که دارای دو کارکرد مهم برای شهر می باشد تعدیل دما ، تلطیف هوا و زیبا آفرینی
جامع ترین تعریف : فضای سبز شهری بخشی لز فضاهای باز شهری است که در عرضه های طبیعی یا مصنوعی آن تحت استقرار درختان ، گلها چمن ها و سایر گیاهان است که بر اساس نظارتو مدیریت انسان با در نظر گرفتن ضوابط قوانین و تخصص های مرتبط با آن برای بهبود شرایط زیستگاهی و رفاهی شهروندان و مراکز جمعیتی غیر روستایی حفظ نگهداری یا بنا می شود.
معیارهای مکان گزینی فضای سبز شهری
اصولا بدترین پارکهای دارای مشکل، آنهایی هستند که در مکانهایی که مردم از کنار آنها نمیگذرند و تمایل به چنین کاری ندارند، قرار دارن
معیارهایی که در مکانیابی فضای سبز عمومی باید رعایت شوند، به شرح زیر است:
.1مرکزیت .2 سلسله مراتب .3 دسترسی
*مرکزیت:کاربری فضای سبز عمومی باید در مراکز شهری، اعم از مراکز محلات، مراکز ناحیه و مناطق شهری، مگانیابی شوند.
*سلسله مراتب: فضاهای سبز عمومی باید متناسب با موقعیت کارکردی خود بر حسب واحد همسایگی، محله، ناحیه و منطقه
مکانیابی شوند. و از جانمایی پارکهای با مقیاس فرامحلهای در داخل محلات باید در حد امکان جلوگیری شود.
*دسترسی: هر یک از پارکهای شهری باید از چهار سو به شبکه ارتباطی دسترسی داشته باشد؛ تا بدین طریق هم امکان جذب جمعیت بیشتر فراهم شود و هم امکان نظارت اجتماعی و امنیت پارک افزایش یابد، در عین حال امکان بهرهبرداری دیداری از جلوه-های زیبای پارک برای رهگذران از چهارسو فراهم باشد
