بخشی از مقاله
چکیده
رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت و سازهاي سوداگرانهاي منجر شده است. این ساخت و سازها به مسائل بهداشتی و تأمین حداقل نور و هوا در مناطق متراکم شهري توجهی نداشتهاند. از سوي دیگر، ضرورت ایجاد کاربريهاي جدید شهري، براي پاسخگویی به نیازهاي روزافزون شهرنشینان به تدریج باعث کاهش سهم فضاي سبز و باغ هاي شهري گردیده است که ماحصل آن آلودگی هاي زیست محیطی موجود میباشد.
پارکها و فضاهاي سبز شهري از اهمیت استراتژیکی زیادي براي بهبود شرایط زیستی جوامع شهري امروزي برخوردارند. شهر اردبیل از جمله شهرهایی است که از توزیع مناسب فضاي سبز برخوردار نیست و برخی از محلات آن فاقد فضاي سبز یا پارك میباشند. در صورتیکه برخی دیگر از محلات از فضاي سبز بیشتري برخوردارند، هدف این پژوهش تحلیلی بر توزیع مکانی کاربري فضاي سبز شهري، با استفاده از GIS - مطالعه موردي: منطقه دو شهر اردبیل - می باشد
براي رسیدن به این هدف با روش توصیفی- تحلیلی ابتدا نتایج حاصل از تحلیل POLY TO Point جهت تعیین سلسله مراتب کالبدي، تحلیل LocATION – ALLOCATION در تخصیص و مکانیابی پارکها و عوامل تعیین کننده همجواري ها در تعیین میزان سازگاري و ناسازگاري بین کاربریها بررسی شد و سپس همجواري بین پارك ها با شبکه معابر مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت.
نتایج پژوهش نشان می دهد که محدوده مورد مطالعه از تقسیم بندي کالبدي مناسبی برخوردار نمی باشد و در محدوده مورد مطالعه حدود 35/7 درصد از پارکهاي داراي همجواري سازگار و حدود 64/3 درصد از این کاربري ها داراي همجواري ناسازگار با شبکه معابر می باشد.
-1 مقدمه
رشد صنعت و افزایش جمعیت در شهرها، به ساخت وسازهاي سوداگرانه منجر شده است که در ساختمانها به موضوعات بهداشتی، تأمین نور کافی و هواي سالم و فضاهاي گذران اوقات فراغت توجه کافی نمی کنند. از سوي دیگر، ضرورت ایجاد کاربريهاي جدید شهري، براي پاسخگویی به نیازهاي روزافزون شهرنشینان به تدریج باعث کاهش سهم فضاي سبز شهري شده، که پیامد محدود شدن دسترسی انسان شهرنشین به طبیعت است. اما بنا بر دلایلی، از اوایل قرن بیستم بدین سو انسان شهرنشین توجهی دوباره به طبیعت و فضاي سبز نشان داد، که نمود عینی آن ایجاد باغهاي کاربردي به جاي باغهاي تفریحی است که به نیازهاي جدید شهروندان پاسخ میدهد
پارك هاي شهري بخشی از فضاهاي سبز عمومی اند که علاوه بر دارا بودن جنبه-هاي تفریحی و فرهنگی و زیست محیطی، جنبه خدمات دهی به مناطق مختلف شهر را نیز دارند
استقرار پارك هاي شهري از یک سو به جهت تأثیري که بر کیفیت زندگی شهري و نیل به توسعه پایدار دارند و از سوي دیگر به جهت بار مالی بدون بازگشت سرمایه و سود که براي شهرداريها به جاي می نهند، ارزش بررسی گسترده را دارند
ساکنان شهرهاي امروزي تنها به غذا نیازمند نیستند که با برطرف کردن آن، مسأله به نوعی پایان یافته تلقی گردد؛ بلکه مسکن خوب، فضاي زندگی مناسب، محیط آرام و تنفس هواي پاکیزه نیز در زمره نیازهاي اصلی و عمده به شمار می آیند البته رشد سریع شهرها را می توان از بزرگترین تهدیدکنندههاي محیط زیست برشمرد، که تأثیرات آن به ساکنان شهرها یعنی انسان ها منتقل خواهد شد و تأثیري بس فرساینده بر روح و جسم انسان شهري باقی خواهد گذاشت. پارك هاي شهري داراي نقش اجتماعی، اقتصادي و اکولوژیکی هستند، با مزایایی چون درمان بیماري هاي روحی، محیطی مطلوب براي پرورش کودکان، یکپارچگی اجتماعی، حفظ آسایش و نظایر اینها، که در عین حال شاخصی براي ارتقاي کیفیت فضاي زندگی و توسعه جامعه محسوب میشوند
بیتردید فضايسبز و پاركهاي شهري را باید در زمره اساسیترین عوامل پایداري حیات طبیعی و انسانی در شهرنشینی امروز بهشمار آورد ، که اگر به صورت صحیحی برنامه ریزي شوند، در سالم سازي جسم و روح انسان تأثیرات مطلوبی خواهند داشت.
پاركهاي شهري به عنوان یکی از مهمترین فضاهاي عمومی خدماتی شهر نقش زیادي در ارتقاي شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادي و زیست محیطی نواحی شهري دارند. این فضاها به موازات رشد و متراکم شدن نواحی شهري در جوامع مختلف مورد توجه قرار گرفته اند و راهبردهاي گوناگونی براي مکانیابی و توزیع مناسب آنها در محیطهاي شهري ابداع و به کار گرفته شده است
مکانیابی مراکز خدمات رسانی در برنامه ریزي شهري از اهمیت خاصی برخوردار است. مکانیابی بهینه خدمات شهري باعث کاهش هزینه-هاي مدیریت شهري و هزینه دسترسی می شود و تحقق عدالت اجتماعی را به دنبال دارد و امکان زیست بهتر، رفاه و آسایش شهروندان را فراهم می آورد.
مکانیابی نادرست فضاهاي شهري در نهایت منجر به ایجاد ناهنجاريهایی از جمله:استفاده کم کاربران از فضاهاي ایجاد شده، ایجاد محدودیت در ارائه طرح معماري مناسب،ایجاد محدودیت در انتخاب و چیدمان گیاهی مناسب، آشفتگی در سیماي شهري، مشکلات مربوط به آبیاري و اصلاح خاك، عدم تعاملات اجتماعی نامناسب، مشکلات مدیریت و نگهداري، کاهش امنیت روانی و اجتماعی و غیره شده است
امروزه بر عموم متخصصان و مدیران شهري مشخص گردیده است که مدیریت و اداره امور مختلف شهرها با ابزارهاي سنتی غیرممکن است. اهمیت استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS در در برنامهریزي شهري با گسترش سریع شهرها و افزایش سرسامآور اطلاعات،که باید براي مدیریت شهري پردازش شوند، روشن شده است
شهر اردبیل در دهههاي اخیر از یک سو شاهد رشد سریع جمعیت و از سوي دیگر عدم توانایی در ایجاد مراکز خدماتی از جمله پارك هاي شهري، به علت مشکلات مالی نهادهاي ذیربط و یا نداشتن فرصت کافی جهت خدمات رسانی، موجب بروز مسائل و مشکلاتی در این شهر گردیده است.از جمله این مشکلات میتوان به نحوهي مکانیابی و توزیع نامناسب کاربريها اشاره کرد.
