بخشی از مقاله
چکیده:
علم اخلاق یکی از پرارزش ترین و ضروری ترین علومی است که انسان بدان نیازمند است . هدف تحقیق بررسی اخلاق در ورزش قهرمانی و حرفه ای استان خوزستان است. با توجه به اینکه اکثر باشگاهها و تیمهای خوزستانی نام فرهنگی - ورزشی را یدک میکشند، متأسفانه مشاهدهمی شودکه هنجارهای فرهنگی در ورزش ،کام مردم ورزش دوست خوزستان را تلخ کرده است .بدون شک کار فرهنگی در ورزش علاوه برارائه پوسترهای فرهنگی و یا اقامه نمازهای جماعت در محیطهای ورزشی نیاز به تخصص مدیران در حیطه ورزش دارد تا کارهای فرهنگی در ورزش خوزستان به کلی فراموش نشود . حدود 80 درصد افراد جامعه به صورت مستقیم و غیر مستقیم در گیر ورزش و پیامدهای ناشی از ورزش می باشند .این امر نشانگر آن است که پیوستگی ورزش، فرهنگ و اجتماع فراتر از آنچه فرض می شود می باشد، پس فرهنگ سازی در اجتماع و در بین اقشار مختلف جامعه و ورزشکاران می تواند یکی از راههای جلوگیری از بی اخلاقی در این حیطه می باشد. ودیگر توجه به اصول اخلاق اسلامی می تواند نجات دهنده ورزش قهرمانی باشد که امروزه در منجلاب بی اخلاقی ها در حال غرق شدن است.
-1مقدمه:
سخن گفتن از اخلاق اسان تر از عمل به آن است.اخلاق در لغت جمع واژه خلق، و به معنی خوی ها است.از این رو دانش بررسی و ارزش گذاری، بر خوی ها ورفتار آدمی، علم اخلاق نامیده می شود - رزاقی،. - 1393 علم اخلاق یکی از پرارزش ترین و ضروری ترین علومی است که انسان بدان نیازمند است .به طوری که پرورش فضایل اخلاقی یکی از مهم ترین اهداف والای رسالت پیامبران الهی بوده، تا انسان را در مسیر کمال که علت غایی آفرینش اوست، قرار دهند - هنرور،. - 1387 اخلاق ورزشی یکی از موضوعات اخلاق کاربردی است که برای سنجش تصمیمات عملی اخلاقی و مواجهه با مسائل، رفتارها و سیاست های اخلاقی در حرفه ها، تکنولوژی، حکومت و غیره کاربرد دارد - جمعی از نویسندگان،1388،ص . - 23
-2اخلاق در ورزش
اخلاق از دیرباز در ورزش جایگاه ویژه ای داشته است و می توان گفت از ارزش های متعالی ورزش قلمداد می شده است اخلاق ورزشی زیر مجموعه شخصی ارزش شناسی است و به تعریف خصوصیات و معیارهای اخلاقی کمک می کند و به عنوان پایه ای برای رفتار فردی محسوب می شود .تقویت رفتار اخلاقی از مهترین اعمال ورزش است .ورزشکاری که با رعایت مقررات و قوانین باخصایل پهلوانانه و ورزشکارانه به رقابت می پردازد، بدون شک مورد احترام هم تیمی های خودخواهد بود .رشد موثر اخلاق با طرز برخورد، ادراکات و ارزش ها در ارتباط است؛ به دلیل این که ورزش مواردی از قبیل کمک به افراد برای توسعه پاسخ مناسب به فعالیت جسمانی و شناخت آثار سلامت بخش فعالیت ها و کمک به استفاده بهتر از اوقات فراغت را مورد توجه قرار می دهد .ورزشکاران باید نگرش مثبت و اخلاقی خود نسبت به ورزش، احترام به پیشروان رشته و شرکت در بازی ها و فعالیت های گروهی را توسعه دهند - کاشف ،. - 1380
-3عوامل موثر بر اخلاق ورزشکاری
سه قضیه اصلی در مدل چند بعدی منش ورزشی در محوریت قرار دارد . اولین آنها ، بیان می کند که اصول تشویق/تنبیه وتفاوت های فردی - انگیزش - هر دو در رشد منش ورشی بسیار موثرند . قضیه دوم مربوط به سایر عوامل اجتماعی به غیر از تشویق وتنبیه می باشد بدین معنی که گرایش به منش ورزشی می تواند تحت تاثیر عوامل تعیین کنند های دیگری مانند عوامل فرهنگی - مانند طبقه اجتماعی - ساختاری - مانند ورزش های تیمی مقابل انفرادی - بین گروهی - مانند همبستگی تیمی - و یا موقعیتی - مانند بازی خانگی - قرار گیرد . وسوم آنکه مدل، بیان می کند که عناصر اجتماعی مهم - مانند مربیان ،والدین وگروه همسالان - می تواند بسیار بر روی باور فرد در مورد ارزش گذاری در مورد منش ورزشی موثر باشد - شانتال و بر ناشه ، - 2003
-4ارزش های اخلاقی در میان ورزشکاران :
دور شدن از جنبه های واقعی ورزش، ارزش های اخلاقی و روی آوردن به ماهیت رقابتی بودن ورزشی می تواند برخی رفتار های غیراخلاقی را تشدید کند .متأسفانه در میان ورزشکاران و مربیان اهداف اخلاقی نسبت به فعالیت های ورزشی که جنبه رقابتی دارند، متفاوت است .در مسابقات ورزشی رقابتی و البته از دیدگاه برخی از ورزشکاران و مربیان، دو رویکرد متفاوت وجود دارد:1مسابقات ورزشی به دلیل رقابتی بودن،ذاتاً غیر اخلاقی هستند، زیرا باعث خودپرستی و خودخواهی افراد گردیده و به حریفان به چشم دشمن، نگریسته می شود و این ها موانعی برسر راه رسیدن به پیروزی هستند. 2در مسابقات ورزشی، چون هدف رسیدن به پیروزی است و حریفان به عنوان دشمن هستند، فریب دادن آن ها، استفاده از داروها و دوپینگ کردن مجاز است. در رویکرد دوم، نتیجه چنین رقابت هایی، آسیب دیدن بدن و روح و شخصیت انسان است .آنچه اشاره شد، بیماری است که در بسیاری از سطوح مسابقات ورزشی و در بین بسیاری ورزشکاران سایه افکنده است و آن سندرم"1 پیروزی به هر قیمت "2است - بوکسیل - 2003دو رویکرد فوق به دلیل افراطی بودن، نمی توانند، بازگوی واقعیت باشند زیرا، اول اینکه، ورزش و رقابت های ورزشی را در هر سطحی، نمی توانذاتاً غیر اخلاقی دانست و نیازی نیست به حریفان به چشم دشمن نگریسته شود .از سوی دیگر غیر اخلاقی بودن رقابت های ورزشی بستگی به نوع ورزش، و یا نحوه رقابت کردن با دیگران و دیگر مؤلفه هایی دارد که به گونه ای با ورزش در ارتباط اند .با توجه به اینکه اهداف، ابزار، قوانین و نگرش های ورزشکار را می توان از جمله مؤلفه های ورزش تلقی کرد و درستی و نادرستی هرکدام از مؤلفه ها می تواند باعث موجه یا ناموجه بودن رقابت های ورزشی گردد .
از این رو به این سادگی نمی توان هر نوع رقابتی رامطلقاً غیر اخلاقی تلقی کرد بلکه انجام فعالیت های ورزشی صرفاً با انگیزه و هدف دستیابی به پیروزی و یا سود ناشی از آن، استفاده از هر روشی و ابزاری برای رسیدن به هدف، وضع قوانین نادرست حرفه ای، و نگرش نادرست ورزشکاران که ناشی از عدم آگاهی آن ها نسبت به ارزش های اخلاقی و نادرستی باورهای هنجاری آن ها می باشد، می تواند به نحو محسوسی به غیراخلاقی بودن بازی های رقابتی بینجامد. برخی پژوهشگران حوزه اخلاق معتقدند، خشونت، ناسزا گفتن، قانون شکنی، استفاده از مواد نیروزا، شرط بندی و قمار و غیره رفتارهای غیراخلاقی است که ارزش ها و باورهای فرد را زیر سؤال میبرد - چلادورای3،. - 1999 تصمیم گیری پزشکان درباره بازگشت یا عدم بازگشت ورزشکاران مصدوم به زمین بازی، به دلیل مغایرت با اختیار و آزادی ورزشکار و محدود کردن آنان - اندرسون4 ، - 2007 و یا تبعیض در ارائه امکانات لازم در زمینه مراقبت های بهداشتی برای ورزشکاران از دیگر معضلات اخلاقی است که به آن پرداخته شده است .برخی تحقیقات، نشان می دهد، ورزشکاران مصدوم توانمند از نظر مالی، امکانات بهتر و سریعتری برای بازگشت به عرصه مسابقات را دارند - تامبارینی5،. - 2007 برخی از نویسندگان، مسائل مربوط به حساسیت اخلاقی و بی تفاوتی اخلاقی، که محصول توجه نکردن - فرد به دیگران - است را مطرح می کنند .حساسیت اخلاقی بر توانایی تشخیص مشکلات اخلاقی و سپس ابراز نگرانی کمتر و حساسیت کمتر دلالت می کند - کرچمار1،1994 - از نمونه ای رفتار اخلاقی سخن می گوید و رفتار دختران بازیکن هنگام بازی هندبال و توقف آن هنگام آسیب یکی از آنان و نمایش چهره ی حاکی از نگرانی برای سلامت آن بازیکن را توصیف می کند .بسیاری از اوقات در میادین ورزشی، کسانی را می بینیم که در فعالیت های ورزشی شرکت می کنند و رفتار آن ها حاکی از ارعاب، خشونت، تقلب و نگران نبودن از سلامت دیگر بازیکنان است .مثال کرچمار درباره حساسیت اخلاقی و بی تفاوتی اخلاقی، دیدگاهی عملی از رفتارهای احتمالی در موقعیت های ورزشی را ارائه می کند .ویژگی های متفاوت دیگر اخلاق خوب و بد در مقایسه و مقابله نظری، مفاهیمی هستند مانند خویشتنداری و گرایش به عقل در برابر بی پروایی و یا بی باکی و احساساتی بودن؛ احساس خوب حاصل از یک بازی همراه با انصاف در برابر تلاش برای بردن به هر قیمت؛ صبوری در برابر فرصت طلبی، شجاعت ایستادگی در برابر ارزش های فردی در مواجهه با دشواری ها در برابر تمایل نداشتن به ایستادگی در برابر ارزش های غیر اصلی یا فرعی برای رسیدن به موفقیت یا پیروزی .چنین مقایسه هایی روشن می کند که فرد همراه با رسیدن به نیت ها و یا خواسته هایش در ورزش باید به چگونگی رسیدن به این خواسته ها نیز توجه کند - دی سن سی2 و همکاران، . - 1384
-5ورزش حرفه ای
منظور از"ورزش حرفه ای"فعالیت های سازمان یافته که به صورت رتبه مند و هدفمند ، به منظور کسب درآمد وبرای توسعه ارزش های اقتصادی و اجتماعی انجام می شود.ویژگی این ورزش"رونق زائی "است .مسئولیت پشتیبانی واجرائی، در ورزش حرفه ای برعهده بخش های غیردولتی وخصوصی است.
-6اخلاق در ورزش حرفه ای
امروزه با گسترش روزافزون ورزش های حرفه ای و به حاشیه رفتن روح بازی گونه ورزش ها، مسئله ضعف اخلاقی و اضمحلال اخلاق در ورزش نیز مطرح می شود. هر چند در تعریف از ورزش باید به نسبیت ها توجه کرد در تعریف از اخلاق در ورزش نیز باید به ویژگی های مورد نظر هر جامعه در مورد رعایت امور اخلاقی در ورزش توجه داشت. در تعریف آن به طور عام می توان گفت: » اخلاق ورزشی تعهد به تقدم قائل شدن برای عدالت و همکاری در محیط ورزش رقابتی« است. اما با حرفه ای شدن ورزش، ورزشکار به ماشینی تبدیل می شود که فقط به انجام وظیفه مشغول است. هر چه ورزش ها به سوی حرفه ای تر شدن به پیش می رو ند از ابعاد اخلاقی آنها کاسته می گردد و روح ماشینی آن رشد می یابد و اینجاست که سخن از ورزش فاقد اخلاق به میان می آید، ورزش ماشینی انسان ماشینی شده غربی به دنبال یک چیز هست آن هم منفعت! ورزش - ورزش حرفه ای - را از دو دیدگاه متفاوت جامعه شناختی مورد توجه می توان قرار داد - مهربان، - 1395
-7اخلاق در ورزش قهرمانی
توجه به اصول اخلاق اسلامی می تواند نجات دهنده ورزش قهرمانی باشد که امروزه در منجلاب بی اخلاقی ها در حال غرق شدن است .اگر چه در زمان فعلی فدراسیون های ملی و بین المللی ورزشی خطر گسترش و توسعه بی اخلاقی در ابعاد مختلف را در ورزش حرفه ایکاملاً درک کرده اند و با جدیت از طریق تبلیغات گسترده در زمینه هایی همچون بازی جوانمردانه و یا جریمه های سنگین مالی و غیرمالی برای اعمال غیراخلاقی همچون دوپینگ رفتارهای نژادپرستانه و غیره سعی در جلوگیری از آن دارند، اما با این حال به نظر نمی رسد که در اهداف خود چندان توفیقی کسب کرده باشند .ایران ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و بروز بی اخلاقی ها در مقولات مختلف ورزش حرفه ای به امری طبیعی وکاملاً عادی تبدیل شده است که از آن جمله می توان به عدم رعایت بازی جوانمردانه، دوپینگ و استفاده از مواد نیروزا، ورود غیرمجاز دلال ها در حوزه خرید و فروش بازیکنان و مربیان، بروز رفتارهای ناشایست و همچنین عدم رعایت حجب و حیا توسط بازیکنان، مربیان، تماشاگران و غیره اشاره نمود. اگر چه وجود سرمایه های مالی و تجهیزاتی چشم گیر در ورزش حرفه ای آن را به طور قابل توجهی از ورزش همگانی و آماتور جدا ساخته، ولی این موضوع نباید باعث گردد که اهداف اولیه ورزش دچار کمرنگی و انحطاط گردند .نابودی
