بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی ارتباط بین ویژگیهاي پنچ گانه شخصیت با رضایت زناشویی بود. جامعه آماري شامل 100 نفر از کارکنان متاهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان بود که همگی به عنوان نمونه انتخاب شدند و به فرم کوتاه پرسشنامه پنج عاملی شخصیت - NEO-FFI - و پرسشنامه رضایت زناشویی - ENRICH - پاسخ دادند. براي تحلیل دادهها از ضریب همبستگی پیرسون و روش رگرسیون همزمان استفاده شد.
نتایج نشان داد که بین ویژگیهاي شخصیت با رضایت زناشویی ارتباط معناداري وجود دارد. از بین ویژگیهاي پنج گانه شخصیت، عامل عصبیت، ارتباط منفی و برون گرایی، توافق و وجدانی بودن، ارتباط مثبت با رضایت زناشویی داشت. بین عامل گشودگی به تجربه و رضایت زناشویی رابطه معناداري بدست نیامد.
نتایج تحلیل رگرسیون مشخص کرد توافق پیش بینی کننده مثبت و عصبیت پیش بینی کننده منفی رضایت زناشویی میباشد. در این پژوهش سعی بر آن بود که با ارزیابی ویژگی هاي شخصیتی به این موضوع پرداخته شود که افراد با چه نوع ویژگی هاي شخصیت، رضایت زناشویی بهتري دارند. نتایج پژوهش نشان داد عامل توافق و عصبیت از ویژگی هاي پنج گانه شخصیت می توانند به عنوان پیشایندهاي مهم رضایت زناشویی مورد توجه قرار گیرند.
این بدان معنی است که هنگام بررسی عوامل موثر بر رضایت زناشویی در نظر گرفتن این متغیرها از اهمیت زیادي برخوردار است.عوامل محیطی در شکل گیري ویژگی هاي شخصیتی تاثیر به سزایی دارد. در اثر این عوامل نوعی ادراك از ویژگی هاي شخصیتی در فرد شکل می گیرد که زمینه ساز رفتارها و تمایلات بعدي فرد با محیط است و خانواده به عنوان مهمترین نهادي که در تامین نیازهاي عاطفی، اجتماعی و فرهنگی افراد جامعه سهمی عمده داشته، می تواند در خود شکوفایی اعضاي آن موثر واقع شود. در نتیجه، نوع رفتار حاکم بر اعضاي خانواده در آموزش و پرورش نیروي انسانی سالم براي جامعه بسیار تاثیرگذار است.
مقدمه
ازدواج به عنوان نخستین سنگ بناي تشکیل خانواده، همواره در گستره تاریخ فصل کاملی از اصول و قواعد را در تعالیم دینی و اجتماعی به خود اختصاص داده است. از آنجا که انتخاب همسر و انعقاد پیمان زناشویی هم نقطه عطفی در رشد و هم پیشرفت شخصی تلقی میشود اهمیت مساله ایجاب می کند که هنگام همسرگزینی، به عوامل زیر بنایی از جمله ویژگیهاي شخصیتی توجه شود تا با انتخابی درست در سایه خشنودي و رضایت زناشویی ازدواجی مناسب و سازنده فراهم شود که پایه و اساس جامعهاي سالم گردد.
کلوور - - 2000 معتقد است که رضایتمندي زناشویی، به مسرت بخشی زناشویی، سازگاري و تفاهم زناشویی اطلاق میشود که به طور کلی در زیر مجموعه کیفیت زناشویی قرار میگیرد. یکی از عوامل مهم در ارتباط با رضایت زناشویی ویژگیهاي شخصیتی می باشد. نظریه هاي شخصیت و پیشرفت در روشهاي اندازه گیري و تحلیل آماري منجر به پیدایش یکی از نافذترین نظریه هاي شخصیتی معاصر گردید که به مدل پنج عامل بزرگ شخصیت - - FFM معروف است. مدل مذکور بوسیله کاستا و مک ري در اواخر دهه هشتاد میلادي ارائه شد
در این نظریه پنج عامل بزرگ با عناوین عصبیت در برابر ثبات هیجانی، برون گرایی در برابر درون گرایی، وجدانی بودن در برابر مسامحه کاري، توافق با دیگران در برابر هم ستیزي، باز بودن به تجربه در برابر بسته بودن به تجربه مطرح می شود. فرض بر این است که این پنج عامل بسیاري از ویژگیهاي شخصیتی را پوشش میدهند. رابطه میان ویژگی هاي شخصیتی و رضایتمندي زناشویی در زنان شاغل کازرون توسط جنتی جهرمی، معین ویزدانی - 1389 - مورد بررسی قرار گرفت.
یافتهها نشان داد رابطه منفی معناداري بین ویژگیهاي شخصیتی روان رنجورخویی و برون گرایی با رضایت زناشویی وجود دارد یعنی با افزایش روان رنجورخویی و برون گرایی، رضایت زناشویی کاهش می یابد. رابطه مثبت معناداري بین ویژگیهاي شخصیتی باز بودن به تجربه،توافقی بودن و وجدانی بودن با رضایت زناشویی بدست آمد،یعنی با افزایش این ویژگیها،رضایت زناشویی افزایش می یابد.
کوردك - - 1993 نشان داد که به طور کلی ویژگیهاي شخصیتی عصبیت، برونگرایی، باز بودن، توافق و وجدانی بودن پیش بین سازگاري زناشویی اند .نتایج پژهش مالوف و همکاران - 2010 - نشان داد که چهار ویژگی شخصیتی - روان نژندي پایین،سازگاري بالا،وجدانی بودن بالا و برون گرایی بالا - ارتباط معناداري با سطوح رضایت زناشویی داشت.روان رنجور خویی رابطه منفی خود را با سازگاري زناشویی نشان داده است
اکثر پژوهشها نشان داده که عوامل شخصیتی برون گرایی، باز بودن، توافق و وجدانی بودن با رضایت زناشویی رابطه مثبت دارند
با توجه به اهمیت نقش ویژگی هاي شخصیت بر رضایت زناشویی، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به فرضیه و سوال زیر است:
-1 بین ابعاد پنج گانه شخصیت و رضایت زناشویی رابطه وجود دارد.
-2 کدامیک از ابعاد پنج گانه شخصیت پیش بینی کننده رضایت زناشویی می باشد؟
هدف پژوهش بررسی رابطه بین ویژگی هاي پنج گانه شخصیت با رضایت زناشویی است.
روش پژوهش
جامعه و نمونه مورد مطالعه: جامعه آماري شامل کارکنان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان به تعداد 100 نفر بود که به علت کوچک بودن حجم جامعه، تمام افراد به عنوان نمونه انتخاب شده و در پژوهش مشارکت داشتند.
ابزار گردآوري اطلاعات: الف - پرسشنامه شخصیتی : NEO-FFI این پرسشنامه براي نخستین بار در سال 1985 ساخته شده و در سال 1991مورد بررسی مجدد قرار گرفته است، داراي 60 سوال است که در آن پنج عامل اصلی شخصیت شامل عصبیت - - N، برون گرایی - - E، باز بودن به تجربه - O - ، توافق - A - و وجدانی بودن - C - قرار دارد. هریک از ویژگی هاي یاد شده در این آزمون با 12 پرسش اندازه گیري می شوند.
کاستا و مک ري 1992 - به نقل از حق شناس، . - 1385 براي هرعبارت پرسشنامه یک مقیاس پنج درجه اي لیکرت وجود دارد. به گزینه کاملاً رد نمره - 0 - ، گزینه رد نمره - 1 - ، گزینه قبول نمره - - 3 و گزینه کاملاً قبول نمره - 4 - و به سوالات بدون پاسخ نمره - 2 - تعلق می گیرد.
کیامهر - - 1381 پس از هنجاریابی این آزمون پایایی آن را با روش بازآزمایی براي پنج عامل N، E، O، A و C به ترتیب 0/84، 0/82، 0/78، 0/65 و 0/86 و آلفاي کرونباخ را براي این عوامل به ترتیب 0/79، 0/73، 0/42، 0/58 و 0/77 گزارش کرده است. ضریب همبستگی آزمون براي پنج عامل به ترتیب، 0/75، 0/71 0/91، 0/78 و 0/75 گزارش شد.
ب - پرسشنامه رضایت زناشویی : ENRICH این پرسشنامه داراي115 گویه و 12 خرده مقیاس می باشد که توسط اولسون ساخته شده است. فرم کوتاه این پرسشنامه داراي 47 سوال است. براي هریک از گویه هاي این پرسشنامه پنج گزینه - کاملاً موافقم، موافقم، نظري ندارم، مخالفم و کاملاً مخالفم - به صورت لیکرت منظور شده است که به ترتیب به صورت 5، 4، 3، 2، 1 نمره گذاري می شود. جمع نمرات فرد میزان رضایت زناشویی او را نشان می دهد. در یک پژوهش مهدویان - - 1376 در کار روي اعتبار آزمون با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و با روش بازآزمایی به فاصله یک هفته - براي مردان 0/937 و براي زنان - 0/944بدست آورد. این ضریب براي 12 خرده مقیاس به ترتیب 0/72، 0/85، 0/76، 0/81، 0/63، 0/78 0/69، 0/69، 0/62، 0/73 و ضریب آلفاي 48 سوالی پرسشنامه در پژوهش میرخشتی 0/92 بدست آمده است.
در پژوهش جنتی جهرمی و همکاران - 1389 - ضریب پایایی پرسشنامه به روش آلفاي کرونباخ 0/91 محاسبه شد.
روش اجرا: براي جمع آوري اطلاعات ابتدا اطلاعات اولیه در خصوص وضعیت تاهل کارکنان دانشگاه ، حوزه کاري و همچنین تعداد آنها بدست آمد، پس از آن با هماهنگی لازم پرسشنامه ها در بین کارکنان توزیع گردید به منظور یکسان سازي شیوه اجرا در خصوص هدف پژوهش و نحوه پاسخدهی به پرسشنامه ها و ایجاد آمادگی لازم براي پاسخگویی توضیحاتی داده شد و بر این نکته تاکید گردید که براي هیچ یک از عبارتهاي پرسشنامه، پاسخ صحیح و غلط وجود ندارد و افراد متناسب با ویژگی هاي فردي خود به هر سوال پاسخ می دهند.
یافته ها
توصیف نمرات آزمودنی ها برحسب متغیرهاي پژوهش در جدول شماره - 1 - و جدول شماره - 2 - اطلاعات توصیفی مربوط به نمرات آزمودنیهاي زن و مرد در ابعاد ویژگی هاي شخصیت و رضایت زناشویی نشان داده شده است.
- جدول - 1 حداقل، حداکثر، میانگین و انحراف استاندارد نمرات آزمودنی هاي زن در متغیرهاي پژوهش
در بین آزمودنی هاي زن، بالاترین میزان در ابعاد شخصیت مربوط به بعد وجدانی بودن و کمترین مربوط به بعد عصبیت می باشد.
- جدول 2 - حداقل، حداکثر، میانگین و انحراف استاندارد نمرات آزمودنی هاي مرد در متغیرهاي پژوهش
در بین آزمودنیهاي مرد بالاترین میزان در ابعاد شخصیت مربوط به بعد وجدانی بودن و کمترین مربوط به بعد عصبیت میباشد. ماتریس همبستگی ویژگی هاي شخصیتی و رضایت زناشویی در کل نمونه به منظور بررسی این فرضیه که »بین ابعاد شخصیت و رضایت زناشویی ارتباط وجود دارد«، همبستگی بین آنها محاسبه گردید.
- جدول - 3 ماتریس همبستگی رضایت زناشویی و ویژگی هاي شخصیت براي کل نمونه
همان طور که در جدول - 3 - مشاهده میشود، رضایت زناشویی با عامل برون گرایی - r=0/46 p< 0/01 - ، توافق - r =0/39 p< 0/01 - ووجدانی بودن - r= 0/32 p< 0/01 - رابطه مثبت و معنادار و با عامل عصبیت - r =-0/59 p< 0/01 - رابطه منفی و معناداري دارد. رضایت زناشویی با عامل گشودگی به تجربه ارتباط معناداري نشان نداده است.
تحلیل رگرسیون ویژگی هاي شخصیت بر رضایت زناشویی در کل نمونه
به منظور بررسی این سوال که »از بین ویژگیهاي پنج گانه شخصیت کدامیک پیش بینی کننده بهتري براي رضایت زناشویی است؟« از روش رگرسیون چند گانه استفاده گردید. نتایج این تحلیل در جدول - 5 - ارائه شده است.
- جدول - 4 بررسی رابطه خطی بین متغیرهاي پیش بین و ملاك
