بخشی از مقاله
چکیده :
ارسی نوعی در و پنجره چوبی است با حالت بالا و پایین رونده، که علاوه بر جنبه کاربردی، کارکرد تزئینی نیزدارد. در این زمینه تاکنون منبعی مستقل غیر از کتاب ارسی، پنجر ههای رو به نور، نوشته مهدی امرایی منتشر نشده است. نویسنده در این کتاب به ویژگ یهای ساختاری و فنی ارسی توجه کرده و به وجوه هنری و تاریخی آن، چندان نپرداخته است
ارسی:
ارسی نوعی در و پنجره چوبی است که حالت بالا وپایین رونده دارد. ارسی در لغ تنامه دهخدا چنین تعریف شده است »
ارسی قسمی در که عمودی باز شود. قسمی در که گشودن و بستن آن به بر بردن و فرودآوردن است، بر خلاف درهای عادی که به یک سوی وسوی یمین و شمال باز و فراز شود. در که وقت گشادن به سوی بالا کشند و گاه بستن فرود آرند. دری از اتاق که درگاه آن رو به صحن باشد و دارای چهارچوبی بود که این در، در جوف آن حرکت کرده بالا و پایین رود
تاریخچه ارسی:
با توجه به آن چه در سفرنامه ها آمده است، می توانگفت، ارسی در دوره قاجار در ایران متداول بوده است.
شیشه های رنگی دوره صفویه به ایران وارد شده و استفاده از آن ها در دوره قاجار در ارسی ها به اوج خود رسیده است
ساختار ارسی:
ارسی در ساختار اصلی خود از چهارچوب، وادار، پاخور، پاتاق و لنگه ها تشکیل یافته است
انواع ساختار ارسی :
-1 چهار چوب
-2 وادار
-3 پاخور یا پاشنه ارسی
-4 پاتاق یا کتیبه
-5 لنگه ها
- بررسی طرح و نقش در ارسی های کا خها
در بررسی طرح های ارسی ها همواره با واژه های طرح و نقشمایه مواجه هستیم و میتوان به عمارت شمس العماره اشاره کرد...
مقدمه:
ارسی نوعی در و پنجره چوبی است با حالت بالا وپایین رونده، که علاوه بر جنبه کاربردی، کارکرد تزئینی نیزدارد. در این زمینه تاکنون منبعی مستقل غیر از کتاب ارسی، پنجر ههای رو به نور، نوشته مهدی امرایی منتشر نشده است. نویسنده در این کتاب به ویژگ یهای ساختاری و فنی ارسی توجه کرده و به وجوه هنری و تاریخی آن، چندان نپرداخته است
ارسی
ارسی نوعی در و پنجره چوبی است که حالت بالا وپایین رونده دارد. ارسی در لغ تنامه دهخدا چنین تعریف شده است »:ارسی قسمی در که عمودی باز شود. قسمی در که گشودن و بستن آن به بر بردن و فرودآوردن است، بر خلاف درهای عادی که به یک سوی وسوی یمین و شمال باز و فراز شود. در که وقت گشادن به سوی بالا کشند و گاه بستن فرود آرند. دری از اتاق که درگاه آن رو به صحن باشد و دارای چهارچوبی بود که این در، در جوف آن حرکت کرده بالا و پایین رود «
محمدکریم پیرنیا آن را چنین تعریف کرده است »: ارسی اصطلاحا به پنجره هایی گفته می شود، که معمولا سرتاسردیوار یک اتاق را می پوشانند و از سقف تا کف یکپارچه اندو باز و بسته شدن آن ها به صورت عمودی بالا و پایین رو است
ایسنا:»ارسی«ها خیلی دوستداشتنیاند، بویژه اگر »عشق معماری سنتی« هم باشی و مدام نوستالژیهای کودکی را برایت تداعی کنند؛ اما تمام نوستالژیها روی سرت خراب میشوند وقتی در سفر نوروزی در خانهای قدیمی در یزد، محو بازی شیشههای رنگی و آفتاب ناز فروردین باشی و صدای مادری و بعد پدری و بعد باز هم مادری را بشنوی که در پاسخ فرزند نوجوانشان که با اشاره به نوشتهی روی دیوار - اورسی - میپرسد مامان / بابا، اورسی یعنی چی؟ بعد از مکثی نسبتا طولانی با افتخار میگویند، فکر کنم اینجا اتاقی باشد که عروسها را در آن میآوردند، چون در لهجهی یزدی به عروسی میگویند »عاروسی!«
آنوقت مثل اسفند روی آتش می پری و با صدای بلند تلاش میکنی جای خالی راهنما یا تابلوی توضیحدهنده را پر کنی و اندک اطلاعاتت را که دست کم باعث میشود »عاروسی در لهجهی یزدی« را از اورسی، یعنی اتاقهایی با پنجرههای زیبای گرهدار چوبی با شیشههای رنگی، تمیزدهی و با صدای بلند به گوش پسرک یا دخترک برسانی، حتا اگر پدر و مادر محترم چشمغرهای حوالهات کنند و دست فرزندشان را بکشند و بروند.
این مقدمه را نوشتم تا بهانهای شود برای شناختن بیشتر اورسی و گفتن اینکه یکی از گوشههای زیبای آواز »معمار ایرانی« تا چه حد مهجور است، مثل خیلی گوشههای دیگرش که این روزها در بافت بیقواره و چشمآزار آپارتمانهایی که به سرعت قارچ در خیابانهای دودی و سیمانی سر بر میآروند، هضم میشوند؛ خیابانهایی که حتا ساختمان دانشکدههایش که قرار است مهندس معمار بیرون بدهند هم کالبدهای بیروحی بیش نیستند و همهچیز به گوشه های تیز و بیرحم مربعها و مستطیلها ختم میشود و دریغ از ذرهای ظرافت و زندگی.
اورسی یا ارسی چیست و از کجا آمده است؟
»اورس« در فارسی به چم - معنای - گشاده لوز روس و اروس است. در اروپا به این گونه درها گیوتین میگویند. استاد پیرنیا واژهی ارسی را پارسی میداند برابر گشاده و باز؛ ولی در فرهنگها، ارسی را یک واژهی روسی دانستهاند. »ار« پیشوندی است برابر بالا رفتن که در برخی واژههای دیگر مانند »ارچین« دیده میشود و »سی« برابر پرتو و چشمه که در گویشهای نیمروزی - جنوبی - ایران روایی است. ارسی، گونهای پنجرهی چوبی و شبکهدار کشویی است که با بالا و پایین رفتن باز و بسته میشود. بلندای آن از کف تا سقف است. این در پنجرهگاه به میانسرا باز میشود و گاه میان دو تالار قرار میگیرد تا هنگام نیاز، باز شود و یک تالار بزرگ بهدست آید.
