بخشی از مقاله
چکیده
تاثیر منفی آلودگی صوتی در ترازهاي مختلف تائید شده است. حدود استاندارد براي انواع کاربریها شامل مسکونی، تجاري-مسکونی، تجاري-اداري، مسکونی-صنعتی و صنعتی براي دو دوره مقادیر استاندارد آلودگی شبانه و روزانه وجود دارد.
در این مطالعه شناسایی درجات پراکنش فشار متوسط صداي روزانه و کانونهاي عمده آلوده در سطح شهر فومن در استان گیلان مد نظر بوده است. روش مورد استفاده شامل تعیین 41 ایستگاه سنجش صدا در قالب شبکه تصادفی سیستماتیک با فواصل 350 متر به کمک نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و بهره مندي از قابلیتهاي نرم افزار جهت تهیه نقشه هم پراکنش فشار متوسط صداي روزانه بر اساس استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست در شبکه وزنی - - A و ایجاد قابلیت تحلیل پهنه هاي هم تراز آلودگی صوتی در نرم افزار excel با آزمون مربع کاي و آزمون فرض صفر در سطح اطمیان 95 درصد بود.
نتایج بیانگر رد فرض صفر در دوره روزانه و وجود پهنه هاي با درجات آلودگی صوتی متفاوت بود که در قالب نقشه رقومی و تدابیر لازم جهت کاهش این تراز صوتی در کانونهاي آلاینده صوتی تهیه گردید.
.1 مقدمه
آلودگی صدا یک معظل زیستمحیطی در بسیاري از نواحی شهري است. ترافیک عامل اصلی این منبع صدا است. وجود شواهدي که آلودگی صدا میتواند اثرات منفی بر سلامت افراد داشته باشد ، کانون پژوهشها جهت درك بهتر از مشکلات ناشی از آلودگی صدا و کنترل آن شده است. آلودگی صدا خطرات جدي بر سلامت دارد و دامنه آن از رنجش تا مرگ است.
از جمله تاثیر منفی آلودگی صوتی شدید میتوان کاهش رشد 41 درصدي تنباکو در مزرعه[2] و بروز بسیاري از بیماریهاي عصبی، از خواب پریدن ها، سردرد، سرگیجه، کاهش گرماي پوست، کاهش واکنش مقاومتی پوست، تنگی نفس به خاطر پاره شدن و کاهش رگهاي خونی، اختلال در نظم سوخت و ساز بدن، افزایش فشار خون، کري موقتی و حتی دائمی را ذکر نمود.
از ساده ترین و محسوس ترین عوارضی که سر و صدا براي انسان به ارمغان می آورد از دست دادن قدرت شنوایی است. اثرات غیر مستقیم صداي ناخواسته بر روي انسان عبارت است از حساسیت عصبی، تحریک پذیري شدید، گرفتگی عظلانی، شوك عصبی، خستگی روحی و جسمی، سرگیجه، مالیخولیا، ترس و اضطراب، عصبیت، آلرژي، از دست دادن تعادل بدن، تمایل به خودکشی و قتل، ضعف قوه بینایی، ضعف قوه جنسی، امراض قلبی، تورم معده، یبوست و سوء هاضمه است.
در یک مطالعه در شهر والادولید1 بیانگر 40 درصد اختلال در خواب بود که 59 درصد از صداي ترافیک رنج میبردند و ماموران راهنمایی و رانندگی بالاترین گروه آسیبپذیر از اختلال در خواب، گفتگو، عصبانیت، سردرد و سرگیجه، خستگی زودرس و ضعف عظلانی بودند.
مطالعه اي در 27 ایستگاه در شهرسیلهت1 در ایام کاري از ساعت 7 صبح الی 11 شب سطح صدا اندازه گیري شد. در تمام ایستگاهها سطح صدا بیشتر از حد مجاز بود و در کل موارد سطح صدا در مجاورت مناطق مسکونی و بیمارستان و آموزشی بیشتر از سطح مجاز 65 دسی بل در مجاورت جاده هاي اصلی بود و 25 درصد ساکنان مناطق مسکونی از صداي تاشی از ترافیک جاده ناراضی بودند
در مطالعه دیگر در شهر مزینا2 در 35 ایستگاه نمونه برداري از جریان ترافیک بیانگر بیشتر بودن صدا از استانداردهاي محیط زیست در دوره روزانه بود و در کل ایستگاهها 10 دسی بل بیشتر از استاندارد بود.[9] در مطالعه دیگر بررسی آلودگی صداي محیطی در شهر کوریتیبا3 در 1000 ایستگاه اندازه گیري میانگین تراز معادل صوت - leq - تعیین شد که در آن350 ایستگاه در مناطق مسکونی، 175 ایستگاه در مناطق مخلوط، 239 ایستگاه در مناطق خدماتی، 97 ایستگاه در مناطق تجاري و 239 ایستگاه در مناطق صنعتی بود. نتایج بیانگر بیشترین آلودگی صوتی در شهر کوریتیبا مربوط به بخش صنعتی است
قوانین و استانداردها و آئین نامه ها یی نیز در قوانین، مقررات، ضوابط و استانداردهاي محیط زیست انسانی ذکر گردیده است. بر اساس تعاریف آئین نامه اجرایی نحوه جلوگیري از آلودگی صوتی، صدا یا صوت عبارت است از امواج طولی که از ارتعاش سریع اجسام و مواد اعم از جامد و مایع و گاز تولید میشود و آلودگی صوتی عبارت است از پخش و انتشار هر گونه صوت و صدا و ارتعاش مربوط بیش از حد مجاز و مقرر در فضاي باز - غیر پوشیده -
و حد مجاز آلودگی صوتی که استاندارد آلودگی صوتی هم نامیده میشود، عبارت است از میزان و مشخصات ویژه اي که با توجه به اصول حفاظت محیط زیست و بر مبناي واحد اندازه گیري صدا براي منابع مولد آلودگی صوتی و فضاي مورد انتشار و محیطهاي مختلف تعیین میشود و واحد اندازه گیري صدا و یا صوت دسی بل میباشد که در شبکه وزنی - A - اندازه گیري میشود
و عامل آلودگی صوتی که به اختصار عامل آلودگی نیز نامیده میشود عبارت است از هر شخص حقیقی که اداره یا تصدي منابع ثابت و هدایت منابع سیار مولد آلودگی صوتی را خواه براي خود یا به نمایندگی از طرف شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر بر عهده داشته و یا شخصا به طرق مختلف عامل ایجاد آلودگی است.
در این قوانین منابع و کانونهاي آلودگی صوتی که به اختصار منابع آلوده کننده نامیده میشود عبارت است از:
- نیروگاهها و پالایشگاهها
- کارخانه ها و کارگاهها
- وسایل نقلیه موتوري اعم از هوایی، دریایی، زمینی و وسایل نقلیه موتوري
- فرودگاهها، پایانه هاي حمل و نقل و توقفگاههاي دائمی وسایل نقلیه موتوري
- تعمیرگاههاي وسایل نقلیه موتوري و آن دسته از واحدهاي صنفی که فعالیت آنها با آلودگی صوتی ملازمه دارد.
- میادین تیر و محلهاي تمرین نظامی
- سایر منابع مانند ژنراتورها و موتورهاي تولید برق، استقرار بلندگوهها در اماکن عمومی و محوطه هاي غیر سرپوشیده
همچنین حد مجاز آلودگی صوتی موضوع ماده 2 آئین نامه اجرایی نحوه جلوگیري از آلودگی صوتی - موضوع تصویب نامه شماره /49127ت 38734ك مورخ 1387/4/5 هیئت وزیران - وجود دارد. جدول شماره 1 حد مجاز آلودگی صوتی موضوع ماده 2 آئین نامه اجرایی نحوه جلوگیري از آلودگی صوتی مصوب 1387/4/5 هیئت وزیران
جدول : 1 حد مجاز آلودگی صوتی موضوع ماده 2 آئین نامه اجرایی نحوه جلوگیري از آلودگی صوتی مصوب
تعاریف براي این کاربریها وجود دارد:
پهنه مسکونی:
پهنه اي است که کاربري غالب آن مسکونی و کارکرد اصلی آن سکونت بوده و کاربري هاي مربوط به فعالیت هاي پشتیبان براي تامین نیازهاي زوزمره و اولیه ساکنین محلات را نیز در خود جاي داده است. در پهنه سکونت، تامین آسایش و امنیت ساکنین، مبناي انتخاب کاربري هاي مجاز به استقرار در این پهنه است. تنوع در پهنه هاي مسکونی ناشی از وجود تفاوت بارز در تراکم ساختمانی، ابعاد قطعات مسکونی، تعداد طبقات، تعداد واحد مسکونی در هر هکتار، عرض معابر و مانند آنها است.
پهنه تجاري-مسکونی:
مشتمل بر قسمت هایی از شهر است که از رشد خزنده فضاهاي کار و فعالیت در بافتهاي مسکونی پدید آمده و از استقرار توامان کارکردهاي سکونت و کار و فعالیت شکل گرفته است.
پهنه تجاري-اداري:
شامل قسمتهایی از شهر است که عمدتا داراي کاربري تجاري صرف و یا کاربري هاي مرتبط با آن باشد - مانند بازارها، پاساژها و ... -
پهنه مسکونی-صنعتی:
این پهنه مشتمل بر قسمتهایی از شهر است که وجه غالب آن کار و فعالیت، به ویژه کاربري هاي تجاري بوده و سکونت در آن ممنوع، یا محدود و تابع نظم عمومی کار و فعالیت است. این پهنه زیر پهنه هاي اصلی متمایزي را در بر میگیرد که در هر یک غلبه یکی از وجوه تجاري، اداري، خدماتی، صنعتی یا اختلاطی از آن ها در مقیاس هاي متفاوت شهري بارز است.
پهنه صنعتی:
پهنه اي است داراي کاربري صنعتی که طبق ضوابط محیط زیست استقرار آن ها در محیط شهر مجاز نبوده و بر اساس مطالعات زیستمحیطی لازم است با فاصله اي مناسب بیرون شهر یا نواحی مسکونی قرار گیرد. کشتارگاههاي مزاحم شهري، کاربریهاي کارخانه اي ، تولیدي و خدمات صنعتی عموما در این محدوده واقع هستند
سه طبقه از منابع آلاینده شامل کارخانه ها و کارگاهها و وسایل نقلیه موتوري اعم از هوایی، دریایی، زمینی و وسایل نقلیه موتوري و تعمیرگاههاي وسایل نقلیه موتوري و آن دسته از واحدهاي صنفی که فعالیت آنها با آلودگی صوتی ملازمه دارد در سطح شهر قابل رویت و فعالیت است. اندازه گیري تراز معادل صدا Leq بهترین شاخص براي به دست آوردن متوسط تراز فشار صوت متغیر است. براي تعیین تراز صدا از منابع صوتی متغیر نظیر صداي ناشی از ترافیک که با زمان تغییر میکند، تراز معادل صدا بر حسب دسی بل مناسبترین مقیاس است.
بر این اساس اقدام به شناسایی پهنه هایی از محدوده مصوب شهري که ترازهاي متفاوت از آلودگی صوتی را دارند جهت تدابیر مدیریتی نمودیم.
موقعیت عمومی شهر فومن:
شهر فومن در مختصات طول شرقی 348174 الی 352831متر و عرض شمالی 4120119 الی 4123371 متر در زون 39 اس در مساحت 4504200 متر مربع در 14کیلومتري غرب شهر رشت در استان گیلان واقع گردیده است
