بخشی از مقاله
تاثیرفضای سبز بلوارها و بزرگراه های شهری در کاهش آلودگی صوتی شهر اصفهان
چکیده
در عصر پیشرفت علم و تکنولوژی ، امواج صوتی، آزار دهنده می باشند. لیکن برای جلوگیری از این عوارض ، ایجاد فضای سبز متناسب، امری اجتناب ناپذیر است چرا که مهمترین اثرات فضای سبز در شهر ها ، کارکردهای زیست محیطی آنهاست که شهرها را به عنوان محیط زیست جامعه انسانی معنی دار کرده است. در این راستا ، پژوهش حاضر در صدد یافتن بهترین و مناسبترین الگوی طراحی کاشت جهت کاهش آلودگی صوتی در بزرگراههای شرق شهر اصفهان می باشد. نوع مطالعه در این پژوهش از نوع میدانی است و جامعه آماری شامل کلیه بلوارها و بزرگراههای شهر اصفهان میباشد. روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری آسان یا سهل الوصول می باشدو نقاط برداشت کاملا سیستماتیک بوده و هر پنج کیلومتر از بزرگراه یک نمونه گرفته شد. ضمنا با توجه به تنوع پوشش گیاهی موجود نمونهگیری بر اساس پوشش گیاهی در 3 منطقه نیز انجام گرفت، زمان برداشت در ساعت 10صبح و 6 بعد از ظهر میباشد. در پژوهش حاضر ابزار گرد آوری داده ها مشاهده مستقیم از سایت ( بلوارها ، بزرگراهها) و سنجش شدت صوت با استفاده از دستگاه صوت سنج و تکمیل چک لیستهای مربوطه است. جهت سنجش شدت صوت از دستگاه صوت سنج استفاده می گردد. نتایج نشان می دهد گونه های سرو نقره ای ،سرو معمولی،کاج تهران ونارون بهترین گونه ها درکاهش آلودگی صوتی جهت فضای سبز بلوارها واتوبانها می باشند.
واژگان کلیدی: آلودگی صوتی، فضای سبز، بزرگراه ها.
-1 مقدمه
در سال 13برای اوّلین بار مسئله سروصدای محیط کار از نظر علمی در یک کارخانه نساجی، مورد بررسی قرار گرفت، نتایج حاصله از این بررسی نشان داد که شدت صوت در این صنایع به حدی است که احتمالا به قدرت شنوایی لطمه میزند. مطالعه دیگری که در همین زمینه در سال 1351 بر روی کارگران بافنده انجام گرفته گویای همان نتیجه فوق است. ضمنا پژوهش دیگری در سال 1356 برای مطالعه تاثیر عواملی چون شدت صدا، سابقه کار و استراحت ضمن کار روزانه بر روی افت شنوایی حاصله در کارگران هم زمان با اندازه گیری و تجزیه و تحلیل صدای محیط کار در سه محیط مختلف انجام شده که با در نظر گرفتن ضوابطی 844 نفر از کل کارگران شاغل در این صنایع انتخاب و آزمایش سنجش شنوایی گردیدند. بررسی نتایج حاصل از آزمایش سنجش شنوایی و شدت صوت نشان داد که میزان افت شنوایی حاصله در کارگران رابطه مستقیم با شدت صدای موجود در محیط کار و سابقه خدمت داشته و در مقابل استراحت ضمن کار روزانه تاثیر معکوس دراین زمینه دارد. در تحقیق دیگری که در سال 1361-1362 در زمینه افت دائم و موقت آستانه شنوایی در اثر سروصدای محیط کار نساجی برروی 157 نفر کارگر نساج صورت گرفته مشخص شده است که:
1 ـ کارگران جوان حساسیت بیشتری به سروصدای محیط کار داشته و در نتیجه درکلیه فرکانسها بخصوص در فرکانس 4000 هرتز افت دیده میشود، در صورتی که در کارگران مسن تر افت کمتر میباشد 2 ـ افت دائم در کارگران مسن تر و با سابقه بیشتر مشاهده شده و بطور کلی نتیجه تحقیق گویای ارتباط مستقیم صدای بالاتر از حد مجاز برروی آستانه شنوایی و ایجاد کری شغلی میباشد.پژوهش دیگری در زمینه تاثیر مستقیم شدت صدا بر کاهش آستانه شنوایی در محیط کار آهنگریها درسال 1360 بر روی707 نفر کارگر شاغل به عمل آمده که نتایج بررسی به شرح زیر میباشد:
1 ـ صدای زیاد در کارگاه های آهنگری مونتاژ بویژه اطراف فرکانس 4000 سیکل درثانیه تولید افت در آستانه شنوایی کرده است. میزان افت شنوایی با افزایش شدت صدا و زیاد شدن زمان مواجهه بیشترشده است 2 ـ در کارگرانی که مدت زیادی در معرض صدا بوده اند از نظر شنوایی عقب افتادگی اجتماعی ایجاد شده است. 3 ـ شدت صدای 85 دسی بل A و به بالا افت شنوایی قابل اندازه گیری بوجود آورده است.مطالعه دیگری که در سال 1363 تحت عنوان اختلالات شنوایی و گفتاری ناشی از کار در کارگران مشاغل مختلف (بخار، آهنگر، پرس کار) انجام پذیرفته نمایانگر آنست که:
1 ـ کارگرانی که در تماس با صداهای ضربه ای هستند دچار ضربه های صوتی میشوند. به این مفهوم که منحنی شنواییشان در فرکانس 4000 هرتز افت دارد 2 ـ کارگرانی که در تماس با صداهای ممتد هستند، کم شنواییشان ابتدا در فرکانس 4000 هرتز آغاز شده و به سایرفرکانسها6000)ـ3000 هرتز) گسترش مییابد 3 ـ نتایج حاصله از بررسی وضعیت گفتاری ـ صوتی کارگران فوق الذکر نشان میدهدکه اکثر آنها دچار گرفتگی صدابا درجات مختلف میباشند.به منظور بررسی وضعیت شهر تهران از نظر میزان آلودگی صدا (نوفه) و همچنین شناسایی منابع مولد صدا، وضعیت فعالیتهای صنعتی که به نحوی نوفه محیط را افزایش میدهند، وضعیت تردد وسایل حمل و نقل شهری، صدا در مناطق اطراف فرودگاه تهران و همچنین در مناطق مسکونی اطراف خطوط راهآهن مطالعه جامعی از سال 1373 آغاز شد و مراحل مختلف بررسی به ترتیب در مدت زمانهای معین و گاه به طور میدانی و مطالعه نظری انجام گرفت و نتایج هر یک از مراحل مشروح و جامع در دسترس است.همزمان با اندازهگیری صدا در مناطق تحت بررسی، بابیش از 1000 نفر از شهروندان که در مناطق حساس صوتی اطراف محلهای بررسی در حال زندگی و یا مشغول به کارند توسط پرسشنامه استاندارد شدهای مصاحبه به عمل آمده تا اثرات احتمالی صدا بر آنها مورد مطالعه قرار گیرد، از نتایج حاصل از پژوهش میتوان به موارد زیر اشاره داشت.اکثریت افراد مورد مصاحبه نوفه شهری را مزاحم و آزاردهنده دانستهاند. منبع اصلی آزاردهنده صدا، صدای ترافیک بوده است. علاوه بر آلودگی صدای ترافیک احساس آزار از صدای سایر منابع مانند کارگرهای مزاحم، عملیات حفاری، شهرسازی ساختمان سازی به عنوان منابع ثانویه نوفه شهری قابل توجه است. از نتایج جالب توجه آمادگی تعدادی از افراد مصاحبه شونده برای همکاری مالی جهت برنامههای کنترل و کاهش صدای آزاردهنده شهری است. در مناطق مسکونی اطراف فرودگاه مهرآباد نتایج جالبی به دست آمده است. هر چند افزایش فاصله از منبع صوتی سبب کاهش انتشار نوفه میشود ولی در اطراف فرودگاه دخالت دادن این عامل به تنهایی و بدون در نظر گرفتن سایر عوامل نتایجی درستی نمیدهد. نواحی موازی با باند فرودگاه مانند کوی اکباتان یا بیمه با وجودی که در مقایسه با تهرانسر از بعد مسافت کمتری برخوردارند لیکن صدا در این نواحی کمتر است. دلیل آن را میتوان این طور توجیه کرد که عملیات نشست و برخاست هواپیما عمدتاً در سطح زمین انجام میگیرد ولی در تهرانسر با وجود بعد مسافت به علت اوج هواپیما و دور زدن هواپیما بر فراز این منطقه نوفه هواپیما بسیار شدید است. نتایج استخراج شده از پرسشنامهها نشان میدهد که تعداد موارد وجود اخلال در خواب، لرزش واحدهای مسکونی، اخلال در مکالمات، تمرکز حواس، مطالعه و سایر اثرات ذهنی ارتباط معنی داری بامیزان صدای محیط دارد به طوریکه با افزایش شاخص(ان ای اف)1 در مناطق مسکونی اطراف فرودگاه تعداد، پاسخهای مثبت به موارد آزارهای صوتی در آن منطقه افزایش را نشان میدهد.خطوط تردد در قطارها همگی از ایستگاه مرکزی راهآهن در منطقه 6 شهرداری شروع شده و در طی مسیری خود از مناطق 16، 17 و 18 شهرداری عبور میکنند، عبور قطارهای باری صدای بیشتری نسبت به عبور قطارهای مسافری ایجاد مینماید و میزان صدای منتشره از قطارها هنگام عبور از مقابل مناطق مسکونی به 105 دسی بل آ نیز میرسد. در نتیجه آزار و اذیت ناشی از مقادیر مختلف صدای قطارهای مسافری حائز اهمیت است. با توجه به اینکه اکثریت ساکنین مناطق اطراف خطوط را افرادی تشکیل میدهند که در محیط کارشان نیز مواجهه با نوفه صنعتی هستند، لذا مواجهه دائم آنها با صدای آزاردهنده خطرناک است. یکی از نتایج مصاحبه با ساکنین حاکی از آن است که خرید و فروش منازل در مناطق تحت بررسی به دلیل عبور قطار و ایجاد آلودگی صوتی از رونق کمی برخوردار است مشاهده نشان داده است که 75 درصد فواصل محل سکونت پرسش شوندگان تا خطوط راهآهن کمتر از 30 متر است.
پژوهش انجام شده درایران در رابطه با آلودگیهای صوتی در موسسه مطالعات محیط زیست توسط دکتر مجید مخدوم در سال 1373، تحت عنوان " اندازهگیری میزان آلودگی صدا در شهر تهران و نحوههای کاهش آن " انجام گرفته است(مخدوم، .(1373در مطالعه ای آلودگی صوتی در مناطق پر ترافیک شهر اصفهان اندازه گیری گردید ونتایج زیر بدست آمد:
متوسط تراز فشار صوت معادل که در کل دوره نمونه برداری به دست آمده است71دسی بل میباشد که بسیار بیشتر از حد استاندارد میباشد.صدای صبح در شهر بیشتر از بعد از ظهر است،به استثنای پنجشنبه ها که این هم به دلیل تعطیلی بعضی از اداره ها ومدارس میباشد(مرتضایی، .(1384
در تحقیقی دیگر بررسی تاثیر آلودگی صوتی ناشی از ترافیک بر سلامت عمومی وروانی شهروندان یزد صورت گرفته است.در این بررسی از254فرد پرسش شونده،200پرسشنامه قابل استناد بود. تحلیل نتایج نشان داد که از لحاظ میزان شدت صدای ترافیک وعوارض آلودگی صوتی در کلیه گروه های پرسش شونده ماموران راهنمائی ورانندگی بیشترین گروه متاثر از صدای ترافیک و دانشگاهیان کمترین افراد از لحاظ تاثیر صدای ترافیک بودند(اویسی، .(1383
در حالت کلی استفاده از سرعت گیر 2 دسی بل صدا را از محیط جمع آوری می کند ودر فاصله بین سرعت گیر
ها(ممتد)کاهش صدا بین 1 الی 2 دسی بل است (کوزه گر،.(1382
در مطالعه دیگری از روش محاسبه آلودگی صوتی جاده ای(سی او آر تی ان)2 برای جاده های تهران استفاده گردید. در
این روش میزان تراز فشار صدا در52 ایستگاه در طول 5 جاده در تهران اندازه گیری گردید(گیوارجیس، (2008
برای کاهش آلودگی صوتیفدر شهر تهران راهکارهائی را می توان پیشنهاد نمود که عبارتند از:
-1 طراحی یک شبکه صحیح ارتباطی که مسائل شیب خیابان ها ونیز قوس مناسب گردش ها و مسائلی از این قبیل در
آن رعایت میشود ،میتواند در رفع آلودگی صوتی ناشی از رفت و آمد اتومبیل اثر تعیین کننده ای داشته باشد
-2 ایجاد فضای سبز مشجر در کنار گذرگاه های پر رفت وآمد.
-3 استفاده از موانع صوتی بخصوص در حاشیه بزرگراه ها در نقاط پر تراکم از نظر جمعیت در ساختمان،با در نظر گرفتن ارتفاع در طول مناسب برای موانع ورعایت فاصله مکان نصب مانع صوتی با شنونده ومنبع صوت ف -4 اصلاح الگوی ساخت وساز ساختمانها. ف -5 تغییر مکان فرودگاهها به خارج از شهر. ف -6 خروج صنایع مزاحم. -7 سیاست گذاری و اجرای قوانین ودستوالعمل ها(ذولفقاری، (1384 در کشور تایوان در دو تحقیق تاثیر گونههای مختلف گیاهی بر کاهش آلودگی صوتی بررسی شد. در تحقیق اول خصوصیات شش گونه گیاهی به صورت کمربند سبز جهت کاهش صدا مورد مطالعه قرار گرفتل دراین تحقیق 35 گونه گیاهی بررسی گردد که بعضی نتایج آن در جدول 2-5 مشخص شده است .با توجه به نتایج این تحقیق ،گروه یک با برگها وشاخه های متراکم بیشترین کاهش آلودگی صوتی را داشته اند و گروه های دو وسه به ترتیب در مکانهای پائین تر قرار دارند(قنگ چی فنگ، .2003 پژوهشی که در سال 1978 بر روی 100 کارگر مرد تحت عنوان تاثیر حساسیتهای فردی بر روی اثرات صدا از نظر کاهش قدرت شنوایی انجام گرفت، تاثیر عواملی چون سن، سابقه تماس با صدا، اختلالات قلبی و عروقی، دیابت و اعتیاد به سیگار بر روی افراد تحت مطالعه ارزشیابی گردید. نتایج حاصله از این مطالعه نشان داد که:
1 ـ علاوه بر تاثیر مستقیم سن و سابقه کار، اعتیاد به سیگار نیز با کاهش شنوایی ارتباط مستقیم دارد 2 ـ هیچگونه ارتباطی بین کاهش شنوایی و اختلالات قلبی و عروقی، دیابت به دست نیامد(واکر، .(2008در تحقیق دیگری در مورد حمل ونقل وسلامتی در سال 2008 نشان داده شد که یک سیستم حمل ونقل یکپارچه وپایدار میتواند تصادفات جاده ای را کاهش داده وآلودگی های صوتی وهوائی را کمتر نماید(.(20 پژوهشی که در سال 1978 بر روی 100 کارگر مرد تحت عنوان تاثیر حساسیتهای فردی بر روی اثرات صدا از نظر کاهش قدرت شنوایی انجام گرفت، تاثیر عواملی چون سن، سابقه تماس با صدا، اختلالات قلبی و عروقی، دیابت و اعتیاد به سیگار بر روی افراد تحت مطالعه ارزشیابی گردید. نتایج حاصله از این مطالعه نشان داد که:
1 ـ علاوه بر تاثیر مستقیم سن و سابقه کار، اعتیاد به سیگار نیز با کاهش شنوایی ارتباط مستقیم دارد 2 ـ هیچگونه ارتباطی بین کاهش شنوایی و اختلالات قلبی و عروقی، دیابت به دست نیامد(یانگ، .(2001در تحقیق دیگری در مورد حمل ونقل وسلامتی در سال 2008 نشان داده شد که یک سیستم حمل ونقل یکپارچه وپایدار میتواند تصادفات جاده ای را کاهش داده وآلودگی های صوتی وهوائی را کمتر نماید(واکر، .(2008
مواد وروشها
