بخشی از مقاله
چکیده
زندگی آپارتمان نشینی درمشهد از سه الگوی رایج پیروی می کند که عبارتند از آپارتمان های ردیفی، مجتمع ها و برج ها. هدف مقاله توصیف تفاوت میزان رعایت حقوق همسایگی یا به عبارت دیگر، هنجارهای فرهنگ آپارتمان نشینی دراین الگوها و تحلیل جامعه شناختی عواملی است که تفاوت مزبور را توجیه می کند. روش تحقیق پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه شهروندانی بود که در انواع مختلف آپارتمان در مناطق مختلف شهرداری مشهد سکونت دارند. حجم نمونه 539 نفر بود که شامل 306 نفر ساکن آپارتمان ردیفی، 181 نفر ساکن مجتمع آپارتمانی و 52 نفر ساکن برج بودند.
حجم نمونه با روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب بهینه و متناسب با جمعیت آپارتمان نشین به تفکیک مناطق سیزده گانه شهرداری مشهد و تصادفی سیستماتیک انتخاب شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه حضوری با ساکنان جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که میانگین - تجربی - شاخص رعایت هنجارهای فرهنگ آپارتمان نشینی وحقوق همسایگی در بازه 100-0 در شهرمشهد در کل سکونتگاه های آپارتمانی معادل 59 است که بیشترین آن در برج معادل 100 و کمترین آن در آپارتمان ردیفی معادل .54 است. میانگین همه شاخص های مثبت و مرتبط با فرهنگ آپارتمان نشینی نیز کمتر از 60 است . بیشترین آن ها شاخص رضایت از زندگی آپارتمان معادل 56 وکمترین آن ها شاخص کنترل اجتماعی در محیط آپارتمان معادل 19 است. لذا می توان گفت هم فرهنگ آپارتمان نشینی وهم عوامل موثر بر این فرهنگ در مشهد ضعیف است.
مساله عدم رعایت هنجارهای فرهنگ آپارتمان نشینی بیشتر مربوط به مجتمع ها و آپارتمان ردیفی است. نکته اساسی این است که در هر سه الگو عامل مشترک موثر بر فرهنگ آپارتمان نشینی مشارکت اجتماعی و آموزش درباره فرهنگ آپارتمان نشینی بوده است. لیکن همه عوامل آگاهی از مقررات آپارتمان نشینی، آموزش مقررات آپارتمان نشینی، مشارکت اجتماعی، کنترل اجتماعی، تعلق مکانی، وبالاخره، رضایت از زندگی آپارتمان بطور مستقیم در ارتقای فرهنگ آپارتمان نشینی موثر می باشد. از سوی دیگر، اعتماد اجتماعی وهمبستگی اجتماعی به دلیل تاثیر معکوس بر فرهنگ آپارتمان نشینی دارای کارکرد مثبت در ارتقای این فرهنگ نبوده و می توان آن را از پیامد های رشد شهرنشینی وزندگی اپارتمان نشینی دانست. محققان نتیجه گرفتند که شهرنشینی بر زندگی آپارتمان نشینی تاثیر مثبت ومنفی داشته است. برج نشینی بیشترین اثر مثبت بر فرهنگ آپارتمان نشینی داشته والگوهای ردیفی وبویژه مجتمع ها در حال گذار شهرنشینی به سر می برند ومتاثر از فرهنگ سنتی هستند.
واژه های کلیدی: فرهنگ آپارتمان نشینی، حقوق همسایگی، آپارتمان ردیفی، مجتمع، برج، مشهد
مقدمه و بیان مسئله
افزایش سریع جمعیت شهرنشین و گسترش افقی شهرها در مناطق پیرامون، بسیاری از جوامع را بر آن داشته است که توجه به مسکن را بهعنوان یکی از اولویتهای مهم برنامههای توسعه خود قرار دهند. به دنبال این پدیده، آپارتمانسازی و آپارتماننشینی نیز تقریبا بعد از انقلاب صنعتی که افزایش شتابان جمعیت شهری را به دنبال داشت، مطرح گردید. در کشور ما نیز افزایش سریع جمعیت شهرها و گسترش شهرنشینی در طی دهههای اخیر از یکسو موجب شده است برنامه ریزان و مدیران شهری چارهای جز رو آوری به آپارتمانسازی نداشته باشند و از سوی دیگر افزایش تقاضا برای مسکن، کمبود زمین و بالا بودن قیمت آن مردم را بهسوی زندگی آپارتماننشینی سوق داده است.آغاز آپارتمانسازی و آپارتماننشینی در اواخر دهههای قرن نوزدهم با آغاز رشد عمودی ساختمانها و بلندمرتبهسازی در غرب، همراه بوده است.
در این راستا، ایده شهر فشرده توسط لوکوربوزیه در مورد ساخت بلوکهای مرتفع آپارتمانی در شهر مطرح گرددی و متعاقباً در سال 1973 ساتی1 و دانتزینگ2 ایده فشردهسازی شهر و ساخت آپارتمانهای مرتفع و بلندمرتبهسازی را پیشنهاد کردند - صدوقیان زاده،.8:1371 اقبالی،1387؛ کشفی و همکاران،1391؛ طبرسا و ثقفی،. - 86:1389پدیده آپارتمانسازی با شیوه امروزی که نوعی انبوهسازی است، در حدود نیمقرن است که به تقلید از شهرهای بزرگ جهان در ایران به کار گرفتهشده است. درواقع ساخت بناهای بلند در ایران، در ابتدا زاییده نیاز کارکردی، فرهنگی و اجتماعی و توسعهای نبوده وصرفاً در دهههای اخیر است که احداث اینگونه بناها با کاربری مسکونی، جهت کمک به حل مشکل مسکن در برنامه سوم توسعه کشور، موردتوجه قرارگرفته است - عربی بلاغی،. - 32:1382
درواقع از اواخر دهه 1340 بود که انبوهسازی مسکن در قالب کاشانه سازی و بلندمرتبهسازی در ایران آغاز شد و نخستین قانون مربوط به آپارتماننشینی با عنوان قانون تملک آپارتمانها در سال 1342 به تصویب رسید - سرائی، . - 1393 مستندات نشان میدهد که حدود 80 درصد از ساختمانهای بلندمرتبه در سالهای پیش از انقلاب را مؤسسات و افراد خارجی ساختند و یا در ساخت آنها مشارکت داشتند. با وقوع انقلاب اسلامی، بلندمرتبهسازی تقرباًی بیش از یک دهه متوقف شد و ساختوسازها در این خصوص به تکمیل مجموعههای مسکونی نیمهتمام گذشته محدود گردید،
