بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله ارزیابی و پهنه بندی خطر در محدوده بافت فرسوده جنوب شهر تهران با مختصات مرکزی، 35,7 درجه شمالی و 51,4 شرقی پرداخته شده است. برای این منظور ابتدا کاتالوگ لرزه ای منطقه مورد نظر به شعاع 150 کیلومتر از مرکز این مناطق گردآوری شد و سپس مطالعاتی جهت تعیین چشمه های لرزه زای در نرم افزار Gis صورت گرفت. با استفاده از نرم افزار Zmap، پارامتر های لرزه زایی منطقه مشخص شدند. همچنین با بهره گیری از نرم افزار کاربردی EZ-FRISK، چشمه های منطقه تحلیل شدند. بااستفاده از نرم افزار EERA شتاب روی سطح زمین محاسبه گردیده است.
.1 مقدمه
بافتهای فرسوده شهری، محلات فرسودهای در فضای شهری است که مسائل و پیچیدگیهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارد. این محلات و بافتها از یک سو دارای ریشههای سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیبپذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی هستند.
بافت فرسوده به بلوک هایی اطلاق میشود که هر سه شرط ذیل را دارا باشند:
1. ناپایداری: %50 از بناهای موجود در بلوک ناپایدار بوده و از استحکام لازم برخوردار نباشند.
2. نفوذناپذیری: حداقل %50 معابر بلوک دارای عرض کمتر از 6 متر باشد.
3. ریزدانگی: حداقل %50 عرصه ساختمانها در آن بلوک شهری مساحتی کمتر از 200 مترمربع داشته باشند.
یکی از مهم ترین عوامل ساخت سازه های مقاوم در برابر زلزله، پیش بینی قدرت تخریب آن ها می باشد. که در این راستا دو روش تحلیل تعینی1 و تحلیل احتمالاتی2 مورد توجه قرار دارند. با توجه به بررسی های آماری صورت گرفته بر روی زلزله های رخ داده، توانایی هر دو روش در تعیین محتمل ترین شتاب وارده بر سایت به اثبات رسیده است. اما با توجه به اهداف اقتصاد مهندسی - طرح و اجراء سازه های مقاوم ولی اقتصادی - ، روش تحلیل احتمالاتی از ارزش بیشتری در این زمینه برخوردار می باشد
منظور از تحلیل خطر زلزله، برآورد شتاب جنبش نیرومند زمین در یک یا چندین دوره بازگشت زلزله که آن زلزله محتمل ترین رخداد لرزه ای برای سایت مورد نظر، در نظر گرفته خواهد شد، می باشد . هدف از تحقیق حاضر به دست آوردن شتاب روی سطح زمین در مناطق فرسوده جنوب شهر تهران می باشد.
.2 تحلیل آماری داده ها
در این بخش با استفاده از نرم افزار Zmap، بررسی روی توزیع و فراوانی زمین لرزه های دستگاهی ناحیه مورد مطالعه ، از حیث بزرگی و زمان - سال - و همچنین عمقی که زلزله در آن اتفاق افتاده است ٬ صورت گرفت. که نتایج حاصل به صورت عکس و توضیحات مربوطه در ذیل آن ها آمده است.
شکل -1 اطلاعات وارد شده در نرم افزار Zmap
شکل-2 تعداد زلزله ثبت شده در بزرگاهای مختلف
شکل-3 تعداد زلزله ثبت شده در اعماق مختلف
شکل -4 تعداد زلزله ثبت شده در سال های مختلف
.3 مدلسازی چشمههای لرزهای
چشمه، عارضه است که زلزله یا زلزله های متعددی را می توان به آنها مرتبط دانست. به عبارت دیگر زمین لرزه ها در اثر فعالیت چشمه های لرزه ای رخ می دهند.[5] برای انجام تحلیل خطر لرزه ای ما چشمههای لرزهای به سه شکل چشمه نقطهای ٬چشمه خطی و چشمه سطحی مدلسازی میشوند. بطور کلی چشمه لرزه ای از نظر زمین شناسی با واژه شناخته شده ی گسل مرتبط می شود ولی تفاوت های متعددی این دو با هم دارند به عنوان مثال، یک چشمه می تواند شامل چندین گسل باشد.
با توجه به مفهوم معرفی شده از چشمه های لرزه ای و نقشه زلزله های رخداده در پهنه مورد مطالعه چشمه های لرزه ای منطقه شناسایی و نام گذاری شدند.در شکل زیر تمامی زلزله های رخ داده در منطقه مورد مطالعه مشخص شده است که در این نقشه زلزله ها بر اساس بزرگی آن ها به پنج دسته تقسیم شده اند که این تقسیم بندی در قسمت سمت راست نقشه قابل مشاهده است.همین طور اینکه با توجه به تحقیقات انجام گرفته توسط محققینی چون آمبرسیز و ملویل نوروزی-اشجعی، کوپر اسمیت و ... که روابطی برای تعیین توان لرزه خیزی گسل ها با توجه به طول آن ها ارائه کرده اند٬ چشمه های انتخاب شده صحت سنجی شده اند .
شکل-5 زلزله های زخداده و چشمه بندی منطقه مورد مطالعه
