بخشی از مقاله
-1چکیده:
در این تحقیق سعی شده است ضمن پرداختن به ابعاد و چالش های مختلف بافت های فرسوده شهری که هزینه گزاف مالی و روحی و روانی بر شهروندان و دولت ها دارد ، به شناسایی ابعاد مختلف شهر خلاق پرداخته و جایگاه آن را در عملیاتی نمودن توسعه شهری پایدار با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار دهد.
در نهایت با توجه به ارزیابی طرح نوسازی و بهسازی بافت فرسوده میدان شهدای مشهد به مواردی همچون عدالت اجتماعی ، ایجاد تعادل در رشد اقتصادی مناطق ، بهبود یکپارچگی مدیریتی ، تلاش در راه ارتقای تطابق بین برنامه ریزی ملی و منطقه ای و ایجاد همبستگی بین عملکرد شهر ها و مناطق خلاق جهت متادل سازی رابطه سه عامل فضا ، جمعیت و فعالیت به عنوان دستاوردهای توسعه خلاق برای رسیدن به پایداری مطرح گردد.
از آنجایی که بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری از ضروریات توسعه پایدار شهری است و شهروندان نقش مهمی در این فرآیند دارند بخصوص شهروندان ساکن در بافت های فرسوده و ساکن در حاشیه میدان شهدای مشهد، بر همین اساس حجم نمونه ای برابربا 214 نفر از شهروندان انتخاب و مورد مطالعه و سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که بافت های فرسوده چه به لحاظ کالبدی و چه از نظراجتماعی- اقتصادی دارای مشکلات عدیده ای هم برای ساکنین و هم برای برنامه ریزان و مدیران شهری است.
با تدوین برنامه های صحیح جهت نوسازی و بهسازی این نوع بافت ها نه تنها به حل مشکلات منجر خواهد شد ، بلکه فرصتی مناسب برای توسعه پایدار شهری در زمینه های اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.
همچنین نتایج این تحقیق نشان داد توسعه اجتماعی ، اقتصادی و کالبدی در نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری منطبق بر اهداف و ارکان ایجاد شهر خلاق و آرمانی است.
-2مقدمه:
شهرها در طول فرآیند رشد خود به مرحله ای از رشد می رسند که نیاز به تجدید کالبد و نوسازی پیدا می کنند و این مرحله از رشد شهری که به آن می توان مرحله تکوین بافت های فرسوده ی شهری گفت، در واقع بخشی از محیط شهری است که قابلیت زندگی در چنین بافت هایی از جنبه های مختلف کالبدی، ساختاری، اجتماعی و محیطی با شرایط و نیازهای زندگی کنونی مطابقت ندارد و با عنوان بافت های فرسوده شهری شناخته می شوند.
چنین بافت هایی که تقریباً در اکثر شهرها وجود دارد نیاز مبرم به برنامه ریزی جهت بهبود وضعیت کنونی خود دارند. چنین محلاتی که در اثر گذشت زمان دارای بافتی فرسوده و کهنه شده اند، به دلیل شرایط نامناسب برای زندگی در صورت عدم برنامه ریزی صحیح به تدریج با مشکل مهاجرت ساکنان اصیل و قدیمی و ورود مهاجرانی با روحیه ی جدید مواجه و باعث افزایش مشکلات جهت برنامه ریزی بهینه خواهند شد. به طور کلی سه عقیده مشخص در نقش حکومت در برنامه های مسکن وجود دارد: تدارک دولتی، دیدگاه توانمندسازی و دیدگاه عرضه به بازار یا تدارک عوامل واگذاری مسکن به بازار
خوشبختانه در سیاست های کلی کشور توجه خاصی به بافت های فرسوده شهری شده است و نقش دولت و مردم در ماده 30 قانون "ب" و بند "الف" درنظر گرفته شده است که باید در برنامه ریزی مورد توجه قرار گیرند، ردیف 5 بند برنامه ی چهارم توسعه ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به ترتیب احیای بافت های فرسوده و نامناسب شهری و ایمن سازی و مقاوم سازی ساختمان ها و شهرها به منظور کاهش خسارات انسانی و اقتصادی ناشی از حوادث غیرمترقبه را مد نظر قرار داده است و زمینه ی مناسبی برای تدوین و ارایه ی برنامه های راهبردی ساماندهی بافت های فرسوده ی شهری ایجاد نموده است.
آنچه که مسلم است محیط شهری موفق محیطی است که استعدادها را پرورش داده و جذب می کند،شهری که مولد تحقیق و پژوهش بوده و قادر است بخش های جدیدی را به ابعاد اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی مدیریتی شهر بیفزاید و فرصت های جدیدی را بدین شکل برای شهر ها در مقیاس ملی و فراملی ایجاد کند.
فلسفه شهر خلاق ، آن است که در هر شهری همیشه ظرفیتی بسیار بیش تر از آنچه در وهله اول به تصور می آید ، وجود دارد. شهر خلاق ، از مفاهیم جدید در عرصه مدیریت شهری می باشد که با مفاهیم کارآفرینی نیز قرابت معنائی دارد.ایجاد شهر خلاق ،نهایت آرزوی هر جامعه مدنی است.شهر خلاق فضایی است که در آن فعالیت های نوین رخ می دهد . شهر خلاق در قرن بیست و یکم به معانی شهروندان خلاق است.
در این شهر مسئولان شهری خدمات همگانی و زیر ساخت های اجتماعی و اقتصادی را به جدیدترین ، کاراترین ، بهرورترین و زیباترین روش ممکن ارائه می نمایند. شهر خلاق نه تنها فضایی است که در آن خلاقیت رشد می کند ، بلکه سازماندهی و مدیریت آن به طور خلاقانه طرح ریزی می گردد. شهری که بتواند به شکلی خلاقانه استعداد همکاری جمعی را در راستای ارائه خدمات بیش تر به کار گیرد ، موفق ترین شهر در این قرن خواهد بود.
-3 فرضیه تحقیق:
به نظر می رسد اجرای طرح های نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده شهری گامی است در راستای تحقق ایجاد شهر خلاق و آرمانی.
-4 محدوده تحقیق:
با عنایت به مصوبه کمیسیون ماده 5 سازمان مسکن و شهرسازی ، شهر مشهد دارای 2292 هکتار بافت فرسوده - حدود 10 درصد کل مساحت شهر - و جمعیت ساکن در این مناطق حدود 520000 نفر - 20 درصد جمعیت کل ساکن در شهر - را شامل می شود.
نقشه -1-4 محدوده مصوب بافت فرسوده در شهر مشهد
-5میدان شهدا و حومه آن :
میدان شهدا یکی از کانون های اصلی مرکز شهر مشهد بوده و باید منظر شهری مطلوبی داشته باشد ، چرا که میدان شهدا به عنوان یکی از مراکز قدیمی شهر مشهد از لحاظ حساسیت و اهمیت پس از بافت پیرامون حرم مطهر قرار می گیرد
