بخشی از مقاله
خلاصه مقاله
هدف کلی این تحقیق بررسی نقش دانش، نگرش و مهارت در بهینه سازی مصرف کود گندم در شمال استان خوزستان است. تحقیق حاضربه لحا ظ نوع کاربردی و با ماهیت علی ارتباطی است. این تحقیق از نقطه نظر نحوه جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز تحقیق، پیمایشی است و پرسشنامه ابزار اصلی تحقیق می باشد. داده ها بوسیله نرم افزار spss وروایی وپایایی آن از طریق گروه متخصص و آلفای کرونباخ0/81 تبیین شد نتایج همبستگی بین متغییرها نشان داد بین متغیرهای آموزشی - ترویجی ورفتار حرفه ای کشاورزان درراستای بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی روابط مثبت ومعنی داری وجوددارد. نتایج رگرسیون چند متغییره 0/68تغییرات رفتار گندمکاران را در راستای بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی با عوامل ترویجی، عوامل اقتصادی و اجتماعی، عضویت در تشکل های کشاورزی، میزان زمین آبی،تبیین می کند.
چکیده :
هدف کلی این تحقیق بررسی نقش دانش، نگرش و مهارت در بهینه سازی مصرف کود گندم در شمال استان خوزستان است. تحقیق حاضربه لحا ظ نوع کاربردی و با ماهیت علی ارتباطی است. این تحقیق از نقطه نظر نحوه جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز تحقیق، پیمایشی است و پرسشنامه ابزار اصلی تحقیق می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کشاورزان گندمکار شمال استان خوزستان بود که کلاً 23485 نفربودند. که از این تعداد310 نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین و به عنوان حجم نمونه تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت روایی پرسشنامه توسط گروه تخصصی تعیین و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ0/81 محاسبه شد.
نتایج همبستگی بین متغییرها نشان داد بین متغیرهای آموزشی - ترویجی - شرکت در دوره های آموزشی، شرکت در بازدیدهای ترویجی، ، میزان استفاده از نشریات ترویجی، میزان مشارکت در برنامه روزمزرعه، میزان مشارکت در مزراع تحقیقی - ترویجی، میزان ارتباط با کارشناسان ترویج، میزان ارتباط با محققان، میزان ارتباط با شرکت های مشاوره ای - ورفتار حرفه ای کشاورزان درراستای بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی روابط مثبت ومعنی داری وجوددارد.
نتایج حاصل از تجزیه تحلیل داده هادرخصوص اولویتبندی متغیرهای ترویجی با استفاده از شاخص ضریب تغییرات نشان داد که متغیر های استفاده از خدمات آموزشی کارشناسان، شرکت در دوره های آموزشی گندم و استفاده از نشریات و کتب مربوط به گندم از بین متغیر های ترویجی در اولویت بهبود رفتار حرفه ای گندمکاران در راستای بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی قرار گرفته اند و اولویتبندی متغیرهای مربوط به مهارت مدیریت تغذیه گیاهی با استفاده از شاخص ضریب تغییرات به ترتیب عبارتند از: تلاش برای یادگیری دانش نوین کشت گندم اولویت قراردادن مدیریت تغذیه بهینه گندم می باشند نتایج رگرسیون چند متغییره 0/68تغییرات رفتار گندمکاران را در راستای بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی با عوامل ترویجی، عوامل اقتصادی و اجتماعی، عضویت در تشکل های کشاورزی، میزان زمین آبی،تبیین می کند. لذا این تحقیق در جهت تعیین سازه های موثر بر دانش، نگرش و مهارت گندمکاران با تغییر رفتارآنها در راستای بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی ست که با انتخاب روش های صحیح آموزشی و ترویجی ، برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار در جهت کاهش خطرات آلودگی های زیست محیطی و محصول گندم در نظر گرفته شده است.
مقدمه:
تخمین زده شده است که جمعیت دنیا در سال 2025 میلادی به 8/2 میلیارد نفر خواهد رسید. آنچه که علم کشاورزی بخصوص زراعت عهده دار آن است، عبارت از تولید محصولات زیادتر و با کیفیت بهتر است که بتواند جوابگوی این ازدیاد جمعیت باشد، تا بدین وسیله فقر غذایی و گرسنگی را از میان بردارد . . - 8 - استفاده از کودهای شیمیایی روشی است که برای جایگزینی مواد غذایی خارج شده از زمین صورت می گیرد.
. - 10 - یکی از عوامل مؤثر در افزایش کمی و بهبود کیفی محصولات کشاورزی، مصرف صحیح کودهای شیمیایی و تغذیه مناسب زمین های زراعی است که متأسفانه در بسیاری از واحدهای زراعی رعایت نمیشود و مصرف نامتعادل کودهای شیمیایی موجب تشدید بعضی از کمبودها، کاهش حاصلخیزی خاک و افت کیفیت محصولات زراعی و باغی شده است - 4 - امروزه مسئله بیشینه سازی عملکرد محصولات از طریق مصرف زیاد نهاده های شیمیایی و مصرف پرهزینه برای افزایش تولیدات جای خود را به رهیافتها و نظام های کشاورزی جایگزین داده است.
مصرف بهینه کود چالش مهمی است که کشور ما با ان روبرو است ترویج کشاورزی در جایگاهی قرار دارد که قادر است ساختار ومحتوای فعالیتهای برنامه ریزی شده را با تغیر دردانش نگرش ومهارت کشاورزان در خصوص مصرف بهینه کود محقق سازد - 5 - این در حالی است که بیش از % 60 خاک های ایران کمتر از %1 ماده آلی دارند و تخریب و فرسودگی خاکهابعلت تردد بیش از حد ماشین آلات، مصرف نامطلوب کودها و سموم شیمیایی، خاک ورزی بیش از حد وغیرعلمی و مدیریت غلط آب امکان دستیابی به امنیت غذایی را برای جمعیت رو به رشد کشور با چالش مواجه ساخته است - 12 - مصرف زیاد نهاده های شیمیایی و مصرف پرهزینه برای افزایش تولیدات جای خود را به رهیافتها و نظام های کشاورزی جایگزین داده است.
امروزه مسئله بیشینه سازی عملکرد محصولات از طریق عدم توجه به علوم رفتاری و اجتماعی در بخش کشاورزی موجب گردیده است که بسیاری از نتایج و یافته های پژوهشی که در زمینه کشاورزی بدست آمده است ،عملاً بکار گرفته نشود بنابراین بهره گیری و کاربرد مناسب کشاورزی پایدار در بخش کشاورزی و توسط خود کشاورز زمانی امکان پذیر است که خود کشاورز بعنوان یک انسان نه بعنوان یک وسیله بها داده شود - . - 3 در همین زمینه االلهیاری معتقد است، نوع نگرش افراد از مهمترین عوامل مشارکت در فعالیت های مختلف و یا پذیرش فناوری از سوی ایشان میباشد - . - 11 عوامل و متغیرهای زیادی میتواند در بحث تغذیه و مدیریت کوددهی مزارع تأثیرگذار باشد. این عوامل و متغیرها میتواند دامنه وسیعی از متغیرهای فنی، اقتصادی؛ اجتماعی، مدیریتی، ترویجی و ... را شامل شود.
روگو به عامل مدیریتی اشاره کرده و ظرفیت مدیریتی را چنین تعریف کرده اند: داشتن خصوصیات شخصی ممتاز و مهارت هایی برای برخورد درست با مسائل و فرصت ها در زمان درست و به شیوه صحیح. - 14 - 1 این امر مستلزم داشتن نگرش مثبت و دانش و آگاهی مناسب در خصوص میزان و نحوه تغذیه مزارع گندم می باشد فریمن و امیتی عوامل اقتصادی و اجتماعی مؤثر بر میزان مصرف کودهای شیمیایی در مزارع مناطق نیمه خشک کنیا را مورد بررسی قرار دادند، نتایج مطالعه آنان نشان داد که تحصیلات و تجربه کشاورز تأثیر مثبت و معنی داری بر مصرف کودهای شیمیایی دارد. - 13 - 2 همچنین دوره های آموزشی- ترویجی نیز همانند اندازه مزرعه تأثیر مثبتی بر مصرف کود ازته دارند، اما این ضرایب از لحاظ آماری معنی دار نمی باشند .
- 9 - اسدی در خصوص نقش ترویج در بهره برداری بهینه از منابع تولید نتیجه می گیرد که ، گروهی از زارعین که آموزش برنامه های ترویجی را تجربه کردند در مصرف نهاده های بذر، آب، کود اوره و سم به ترتیب 2/7 ، 0/6 ، 6/6 و 7/7 درصد صرفه جویی کردندمیانگین بازده برنامه ای و هزینه تولید محصول گروه آموزش دیده به ترتیب 1/5 و 2/1 میلیون ریال بود - . - 1 فمی و همکاران نیز در راستای تحلیل نقش عوامل ترویجی نشان دادند که عواملی چون زمینهیابی و آمادهسازی و گسترش فرصت های آموزشی، توزیع نهاده کشاورزی و فعالیت های وابسته، نقش مؤثری در افزایش دانش و اطلاعات کشاورزان دارد . - 6 - هدف کلی این پژوهش بررسی نقش دانش ونگرش ومهارت گندمکاران با توجه به اهمیت زیاد مصرف بهینه کود ونقش کلیدی آن در توسعه پایدار کشاورزی در نظر گرفته شده است اهداف اختصاصی - فرعی - بررسی ویژگی های فردی ، اجتماعی ،اقتصادی زراعی موثر بر بهینه سازی مصرف کودهای شیمیایی است.
مواد و روشها:
در تحقیق حاضر کلیه فرضیه ها ارتباطی است به لحاظ نوع و ماهیت تحقیق توصیفی - همبستگی است تحقیق توصیفی شامل مجموعه روش هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفا برای حرفشناخت شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری باشد .رفتار گندمکاران متغییر وابسته تحقیق می باشد متغیرهای مستقل این تحقیق شامل موارد زیر می باشد:
-1 متغیرهای زمینه ای - سن، میزان تحصیلات، سابقه کار و ... -
-2 متغیرهای آموزشی - ترویجی - شرکت در دوره های آموزشی، شرکت در بازدیدهای ترویجی، میزان بهره مندی از برنامه های رادیویی، میزان بهره مندی از برنامه های تلویزیونی، میزان استفاده از نشریات ترویجی، میزان مشارکت در برنامه روزمزرعه، میزان مشارکت در مزراع تحقیقی - ترویجی، میزان ارتباط با کارشناسان ترویج، میزان ارتباط با محققان، میزان ارتباط با شرکت های مشاوره ای. این تحقیق از نقطه نظر نحوه جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز تحقیق، پیمایشی است و پرسشنامه ابزار اصلی تحقیق می باشد .جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کشاورزان گندمکار شمال استان خوزستان می باشد. شمال خوزستان شامل شهر های دزفول، اندیمشک ، شوش، می باشد. تعداد 23485 نفر در شمال استان خوزستان مشغول به کار می باشند. که از این تعداد 310 نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین و به عنوان حجم نمونه تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت .
= n حجم نمونه
= N حجم جامعه
= t سطح اطمینان - عدد ثابت 1/98 برای سطح اطمینان 99 درصد -
=d فاصله اطمینان - دقت احتمالی تحقیق -
بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 310 نفر برآورد گردید که به منظور دستیابی به درصد اطمینان بیشتر، تعداد 320 پرسشنامه تهیه و در اختیار پرسشگران قرار خواهد گرفت.
نتایج و بحث:
آنالیز دادهها درخصوص اولویتبندی متغیرهای عوامل ترویجی با استفاده از شاخص ضریب تغییرات به ترتیب عبارتند از: گویههای "استفاده از خدمات آموزشی کارشناسان با ضریب تغییرات "0/269، "شرکت در دوره های آموزشی گندم با ضریب تغییرات "0/270 و "استفاده از نشریات و کتب مربوط به گندم با ضریب تغییرات "0/297 که در اولویتهای اول تا سوم و "میزان ارتباط با نهادهای ترویجی با ضریب تغییرات "0/315 در اولویت - چهارم - قرار دارند.
