بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تحلیل رفتار مجرمانه گروه همسالان 18-15 سال و راهکارهای پیشگیری از آن انجام گرفت. پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهشهای کاربردی به حساب میآید و از لحاظ روش توصیفی- مقایسه ای بود. جامعه آماری پژوهش حاضر دانش آموزان 18-15 سال در مدارس شهرستان دهگلان می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد 100 نفر شامل 50 - نفر دانش آموزان عادی و 50 نفر دانش آموزان با رفتارهای مجرمانه - به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. برای اندازهگیری متغیرهای پژوهش، از پرسشنامه استفاده گردید. برای بررسی فرضیه های پژوهش، از آزمون t دو نمونه مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که باورها و اعتقادات فردی و محیط خانواده دانش آموزان بر رفتار مجرمانه آن ها تاثیر معناداری دارد ولی محیط مدرسه و وضعیت مالی دانش آموزان بر رفتار مجرمانه آن ها تاثیر معناداری ندارد . از یافته های پژوهش می توان نتیجه گیری کرد که آشنا نمودن فرزندان با فضیلت نماز و قرآن و داشتن نظارت و کنترل منطقی بر دوستان فرزندان شان می تواند راهگشا باشد.
مقدمه
دوره نوجوانی از دوران های مهم و سرنوشت ساز زندگی انسان محسوب می شود. در این دوره که حد فاصل بین دوره کودکی و جوانی محسوب می شود، نوجوانان تغییرات بسیار سریع جسمی، روانی و اجتماعی را تجربه می کنند. اریکسون بیان می کند که نوجوانی دوره ای است که فرد باید با بحران هویت خود مواجه شده و آن را حل کند .یعنی زمانی که فرد به ادغام عقاید درباره خود و درباره اینکه دیگران چه تصوری از او دارند، می پردازد و در نتیجه تصویری منسجم و با ثبات از خود می سازد. در این دوره ممکن است خطراتی همچون همنشینی با همسالان بزهکار و انجام رفتارهای مجرمانه نوجوانان را تهدید کند - اصغری، . - 34 :1393 جامعهشناسان معتقدند :
نخستین عامل موثر در بزهکاری نوجوانان، رابطه آنها با دوستان ناباب یا به بیان دیگر گروه همسالان است. همه جامعه شناسان از جمله کولی و سوروکین با بررسیهای متعدد در تمام زمینههای بروز آسیبهای اجتماعی گروه، نشان دادهاند که گروه دوستان و همسالان یا به قول جامعه شناسان گروههای اولیه نقشی قاطع و تعیینکننده داشتهاند. کسی نمیتواند این تاثیر را در وقوع جرایمی چون قاچاق مواد مخدر، سرقت، دزدی، روسپیگری، قتل و جرایم دیگر انکار کند - پرویزی و احمدی، . - 48 :1385 منظور از همسالان بزهکار، دوستانی هستند که رفتارهای غیر قانونی، خلاف و ضد اجتماعی همچون حمل سلاح، آسیب رساندن به دیگران، شرکت در درگیری و سوء مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی را مرتکب می شوند - نظری و همکاران، . - 62 :1392 در دوره نوجوانی، تاثیر گذاری گروه همسالان، حتی بیشتر از والدین است .گروه همسالان با قدرت و نفوذی که در این دوره سنی دارند، می توانند بر افکار، احساس و رفتار نوجوان تاثیر مثبت و منفی داشته باشند - پرویزی و احمدی، . - 48 :1385 پژوهشهای متعدد نشان می دهد که همسالان نوجوانان بیشترین تاثیر را بر روی فاکتورهای رفتاری آنان دارند. نوجوانان وقت خود را بیش از آنکه در کنار خانواده شان سپری کنند، با دوستان خود می گذرانند. این تعامل دایم و مستقیم باعث می گردد همسالان تاثیرات قوی تر و موثرتری نسبت به والدین و معلمان داشته باشند و نکته بسیار مهم تر آنکه فشار همسالان بر نوجوانانی با عزت نفس پایین، تاثیر گذارتر خواهد بود و حتی برای اینکه همسالان وی را در گروه خود بپذیرند حاضرند دست به کارهایی بزنند که بر خلاف عقاید خود و یا خانواده شان باشد. برای مثال فشار همسالان باعث تجربه استفاده از سیگار یا مواد مخدر، فرار از مدرسه و یا رفتارهای پر خطر رایج در دوران نوجوانی می گردد.
همچنین رفتارهای پرخطری همچون گرایش به رانندگی خطرناک، گرایش به خشونت و پرخاشگری، گرایش به سیگار، مصرف مواد مخدر و روان گردان و مشروبات الکی، گرایش به دوستی با جنس مخالف و رابطه و رفتار جنسی نا ایمن که در سالهای اخیر در ایران نیز در سنین نوجوانی رو به افزایش بوده است را به دنبال داشته است. - محمدی زاده و همکاران، . - 220 : 1390 جرم و بزهکاری یکی از پدیده های شوم و ناخوشایند حیات اجتماعی انسانهاست .برای بررسی جرم و انحرافات اجتماعی و تبیین علل، عوامل و راههای پیشگیری و کاهش آنها، مطالعات زیادی انجام گرفته است . رفتار مجرمانه نوجوانان، یک عامل اساسی در نظم و امنیت کلی در هر جامعه ای محسوب می شود از این رو، بررسی دلایل آن به شناسایی دقیق مشکل نوجوانان و پیشگیری و پایش آن کمک می کند - فتحی و ذاکری پور، . - 102 :1390 لذا پژوهش حاضر درصدد است تا به تحلیل رفتار مجرمانه گروه همسالان 18-15 سال و راه های پیشگیری از آن بپردازد.
روش تحقیق
پژوهش حاضر از لحاظ هدف جزء پژوهشهای کاربردی به حساب میآید و از لحاظ روش توصیفی- مقایسه ای می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر دانش آموزان 18-15 سال در مدارس شهرستان دهگلان می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد 100 نفر شامل 50 - نفر دانش آموزان عادی و 50 نفر دانش آموزان با رفتارهای مجرمانه - به عنوان نمونه آماری انتخاب می گردد. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته شامل 17 گویه و 4 بعد باورهاو اعتقادات فردی ،محیط خانواده ،محیط مدرسه ،وضعیت مالی در مقیاس پنج گزینه ای طیف لیکرت - هرگز -به ندرت-گاهی - اغلب- همیشه - استفاده شده است جهت تعیین روایی از روش روایی صوری،پرسشنامه به تایید سه نفر از اساتید رشته حقوق دانشگاه آزاد واحد سنندج رسیده و مقدار پایایی نیز با استفاده از آلفای کرونباخ 0/827 بدست آمده است برای تجزیه و تحلیل یافته های این پژوهش از آمار توصیفی - فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار - و آمار استنباطی - آزمون t دو نمونه مستقل - استفاده شده است. ضمناٌ برای کلیه فرضیه ها سطح معناداری 0/05 در نظر گرفته شد. نرم افزار مورد استفاده نیز SPSS 20 می باشد.
یافته ها
در این پژوهش در سطح توصیفی با استفاده از مشخصه هایی نظیر فراوانی ، درصد فراوانی، میانگین، احراف معیار و نمودارها به تحلیل ویژگی های جامعه پرداخته شده است در بخش آمار استنباطی نیز ابتدا از آزمون گلموگروف اسمیرنوف برای سنجش نرمال بودن داده ها سپس از آزمون t دو نمونه ای استفاده شد. نرم افزار مورد استفاده نیز spss 20 می باشد.تعداد 72نفر 72 - درصد - از پاسخ دهندگان پسرو 28نفر - 28درصد - دختر میزان تحصیلات افراد پاسخ دهنده31نفر - 31 درصد - اول متوسطه،12نفر 12 - درصد - دوم متوسطه و57 نفر - 57 درصد - سوم متوسطه تعداد شغل پدر پاسخ دهندگان 19 نفر - 19 درصد - کارمند،54نفر - 54 درصد - آزاد،19 نفر - 19 درصد - کارگرو 8نفر 8 - درصد - بیکار تعدادشغل مادر پاسخ دهندگان ،4نفر 4 - درصد - کارمند،3نفر - 3درصد - آزادو 93نفر 93 - درصد - خانه دار می باشد. بر اساس نتایج به دست آمده از جدول - 1 - در سطح معنی داری 0/05 چون 0/05 >0/008 می باشد لذا فرضیه پژوهش تایید شده و در نتیجه باورها و اعتقادات فردی در رفتارهای مجرمانه گروه همسالان تاثیر دارد. به عبارت دیگر بین باورها و اعتقادات فردی گروه عادی و گروه دارای رفتار مجرمانه تفاوت معنی داری وجود دارد و میانگین باورها و اعتقادات فردی در گروه دانش آموزان نرمال بالاتر از گروه دانش آموزان دارای رفتار مجرمانه است. فرضیه دوم: محیط خانواده در رفتارهای مجرمانه گروه همسالان تاثیر دارد
