بخشی از مقاله
چکیده:
اعتیاد یکی از مهم ترین مشکلات اجتماعی عصر حاضر در بیشتر جوامع می باشد که به نظر می رسد می تون با آموزش های خانواده در کاهش این معضل کوشید. فاکتورهای منفی اگر در خانواده به عنوان اولین محیط رشد انسانهاوجود داشته باشد می تواندمنجر به تمایل به مصرف مواد شوند. 150 معتاد جوان به روش نمونه گیری تصادفی بر اساس جدول مورگان انتخاب شد. و پس از ثبت اطلاعات پرسش نامه ها در نرم افزار spss22 با استفاده از آزمون های همبستگی، آنالیز واریانس و رگرسیون به تحلیل اطلاعات پرداختیم.
فاکتورهای خانوادگی منفی با بزهکاری همسالان و شدت مصرف مواد در دوران جوانی ارتباط دارد - . - p<0/001 بزهکاری و فاکتورهای خانوادگی منفی متغیرهای مناسبی برای شدت مصرف مواد می باشند - . - p<0/001 با توجه به میزان همبستگی بالا به نظر می رسد که با کنترل و مدیریت فاکتورهای منفی در خانواده ها، بزهکاری و گرایش به مصرف مواد در بین جوانان کاهش میابد.
مقدمه:
مشکلات ناشی از مواد تهدیدی جدی برای سلامت جامعه بوده و نقش عمده ای را در جرم و فساد به عهده دارد و مستقیم و غیرمستقیم هزینه های زیادی را به جامعه تحمیل می کند
امروزه، بی تردید یکی از مسایل پیچیده و ناراحت کننده که توجه بسیاری از روان شناسان و جامعه شناسان و جرم شناسان را به خود معطوف داشته، موضوع نوجوانان وجوانان بزهکار است که روز به روز گسترش بیشتری می یابد. دلایل احتمالی زیادی بر این پدیده ناگوار اجتماعی مرتبط است که می توان به مجموعه ای از عوامل زیستی، روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی اشاره کرد
خانواده و عدم مراقبت درست، تبعیض، نفرت، بدبینی ، خشونت، افراط و تفریط، از هم پاشیدگی، بیماری روانی، فقدان دلبستگی، فقدان یا غیبت والدین، کمبودهای عاطفی ، ویژگیهای شخصیتی، عوامل اجتماعی نظیر تراکم جمعیت، محل سکون ، شرایط اجتماعی و تعارضها با این یدیده ارتباط دارند
از این رو برای برخورد با این پدیده بایستی از رویکردهای چندوجهی بهره جست که به میزان کافی این عوامل مختلف را تا حدی پوشش دهد. طبیعی است که خانواده نقش قابل ملاحظه ای در شکل گیری شخصیت و رفتار نوجوان دارد. محیط خانواده و برخورد والدین با نوجوان تأثیر بسزایی در تکوین شخصیت فرد می گذارد بنابراین، این شیوه فرزند پروری زمینه را برای بروز آسیب فراهم می سازد
منطبق نبودن فرد با معیارهای خانوادگی و اجتماعی بزهکاری نامیده می شود و شامل کلیه اعمال و نابهنجاری هایی می شود که به دلیل عوامل روانی و بیرونی، از فرد سر زده و ضد ارزشهای اجتماعی محسوب می شوند. بزهکاری یکی از مسائلی است که بیشتر در این دوره آغاز می شود و در مواقعی در طول زندگی، تداوم می یابد
خشونت، کمبود محبت و تحقیر فرزندان از سوی والدین از وضع خانواده هایی است که بیشتر نوجوانان بزهکار در آن به سر می برند
خانواده به عنوان واحد اصلی و عنصر تأثیرگذار بر روابط، رفتارها و خصوصیات ذاتی و اکتسابی اعضا، نقش مهمی دارد. از موضوعات قابل تحقیق در مطالعات خانوادگی، بحث نقش خانواده در بروز و پیشگیری از اعتیاد اعضای خود است و با توجه به این حقیقت که درمان اعتیاد امری دشوار و پرهزینه می باشد و احتمال بازگشت فرد معتاد به سمت مصرف مواد مخدر در اغلب موارد وجود دارد.
از آنجا که، وابستگی به مواد اغلب در دوره نوجوانی و جوانی شروع میشود، این افزایش در میان دانشآموزان و دانشجویان بیشتر قابل مشاهده بوده و نگرانیهای زیادی را برای جامعه به وجود آورده است. بنابراین شناسایی عوامل جرمزا، از دو دیدگاه بزهدیدگی و بزهکاری و تلاش در رفع و مهار آنها در زمینه پیشگیری موثر است. حذف عوامل زمینهساز کودکآزاری نظیر عوامل فردی زیستی- روانی، عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و… تسلط بر وضعیت پیشجنایی و مصونسازی کودک از مورد و هدف قرار گرفتن، از طرق پیشگیری از وقوع این بزه است، بنابراین شناسایی و حذف عوامل زمینهساز در ایجاد و گسترش بزه در کودکان تأثیر بسزایی در کاهش جرم در جامعه خواهد داشت
با توجه به ضرورت پرداختن به اعتباد و شناسایی عوامل همبسته آن و همچنین در نظر داشتن اینکه جستجوهای پژوهشگر در پایگاه های داده ها حاکی از آن بود که پژوهش با موضوع پژوهش حاصل نشد پس هدف پژوهش حاضر این است که بررسی کند آیا بزهکاری همسالان در رابطه بین فاکتورهای خانوادگی منفی و ولع مصرف مواد نقش ایفا می کند؟ بنابراین هدف ازاین پژوهش تعیین نقش واسطهای بزهکاری همسالان دررابطه با فاکتورهای خانوادگی منفی همچون مصرف مواد در خانواده،مصرف الکل درخانواده ورفتارهای مجرمانه در والددرارتباط با ولع مصرف مواد دردوران جوانی برای مراجعین به مراکز درمانی شهرستان زنجان میباشد. همچنین پژوهشگر در این درصدد آن است که نقش بزهکاری همسالان در رابطه بین فاکتورهای خانوادگی منفی را با مصرف مواد در دوران جوانی را بررسی نماید.
مواد و روشها:
این پژوهش، یک پژوهش توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه افراد مذکرمبتلا به اعتیاد به مواد مخدر که به صورت خود معرف به کلینیکهای ترک اعتیاد شهر زنجان مراجعه نمودهاند . نمونه آماری به تعداد 150 معتاد جوان به روش نمونه گیری بر اساس جدول مورگان انتخاب شده است. برای انتخاب نمونه به کلینیک ها و کمپ های ترک اعتیاد مراجعه شد و برای افرادی که آماده همکاری بودند پرسشنامه در اختیارشان قرار گرفت وپس از اتمام، پرسشنامه ها جمع آوری گردید.
به منظور گردآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش و سنجش متغیرهای پژوهش از ابزار پرسشنامه استفاده شده است که مشتمل بر دو پرسشنامه عوامل موثر بر بزهکاری نوجوانان، میزان تمایل به اعتیاد می باشد. پرسشنامه عوامل موثر بر بزهکاری نوجوانان در سال 19923 توسط آیتی ساخته شده است. این پرسشنامه دارای 19 سوال بوده و هدف آن ارزیابی عوامل موثر بر بزهکاری نوجوانان - فقر اقتصادی خانواده، دوستان ناباب، پایبندی خانواده به مذهب، نحوه گذران اوقات فراغت، شرایط اجتماعی خانواده - می باشد. شیوه نمره دهی آن بر اساس طیف لیکرت پنج گزینه ای میباشد.
این پرسشنامه دارای 5 بعد - اقتصادی خانواده، دوستان ناباب، پایبندی خانواده به مذهب، نحوه گذران اوقات فراغت و شرایط اجتماعی خانواده - بود. برای بدست آوردن امتیاز کلی پرسشنامه، مجموع امتیازات تک تک سوالات را با هم محاسبه کردیم. برای بدست آوردن امتیاز هر بعد، مجموع امتیازات مربوط به سوالات آن بعد را با هم محاسبه کردیم. بدیهی است که امتیازات بالاتر نشان دهنده تاثیرگذاری بیشتر آن بعد بر بزهکاری نوجوانان بود و برعکس.
