بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی و تبیین میزان تأثیر عوامل موثر بر افزایش درآمد و اشتغال روستاییان در شهر ارومیه انجام گرفته است است. روش بررسی در پژوهش فوق توصیفی- تحلیلی و کاربردی است. جامعه آماری روستاییان شهرستان ارومیه است جامعه آماری سه روستا از شهر ارومیه است و حجم نمونه براساس فرمول اصلاح شده کوکران 50 نفر است در تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار spss و excelانجام گرفته ا ست و در چهار بعد اقت صادی و اجتماعی و کالبدی و فیزیک و مدیریت صحیح مطالعه انجام شده است
نتایج تحقیق نشان می دهد که در بعد اقتصادی » میزان سرمایه گذاری در روستا« با 57/14 درصد دارای حد متوسط و در بعد اجتماعی متغیر» مرکز آموزش صنایع روستایی « با 61 درصد در رده بالا و در بعد کالبدی و فیزیکی متغیر تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی با 54/18 درصد در رده متوسط قرار دارد.
مقدمه وبیان مسئله
امروزه صاحبنظران بر این اعتقاد هستند که باید جدای از سیاست ها و استراتژی های کلان توسعه وتوسعه اقتصادی - که بسیار مهم هم هستند - به طور ویژه و مشخص به امر توسعه روستاها و ریشه کنی فقر گسترده ای که بر آن ها حاکم است، پرداخت. بیشترین مشکلات و معضلات روستاها در تمامی جهان ناشی از دو مساله اساسی است: کمبود امکانا ت اجتماعی - ضعف زیرساخت - و کمبود درآمد - ضعف اقتصادی - . از جمله امکانات اجتماعی می توان به خدمات بهداشتی ، آموزشی ، بیمه و تامین اجتماعی ، خطوط ارتباطی - حمل ونقل و مخابرات - ، امنیت، آب آشامیدنی، سوخت، برق و امثال آن اشاره کرد .
اگر چه بسیاری از دولت ها از جمله در ایران برنامه های گسترده و پرهزینه ای را برای بهبود این زیرساخت ها انجام داده اند؛ با این وجود مشاهدات نشانگر آن است که این امر خود به تنهایی نتوانسته مع ضلات زندگی رو ستایی را حل کرده و آنان را از فقر برهاند و مهاجرت از رو ستا به شهر را کاهش دهد. کمبود درآمد عامل مهمی ا ست که اگر برای آن چاره ای اندیشیده نشود، اجازه نمی دهد طرح های توسعه روستایی به ثمر بنشیند.
برخی از عوامل مؤثر در کمبود درآمد روستاییان عبارت است از افزایش جمعیت روستاییان - مقدار مطلق - ، بیکاری - کامل یا فصلی - ، بهره وری پایین افراد و منابع ، عدم جذابیت برای سرمایه گذاری و ضعف فضای کسب وکار. حوزه های روستایی به عنوان قاعده ی نظام و فعالیت ملی نقش اساسی در توسعه ملی ایفا میکنند، چرا که تو سعه پایدار سرزمین در گرو پایداری نظام رو ستایی به عنوان زیر نظام ت شکیل دهنده نظام سرزمین ا ست و پایداری فضاهای روستایی در ابعاد مختلف می تواند نقش مؤثری در توسعه منطقهای و ملی داشته باشد و اگر در جریان پیشرفت و توسعه فضاهای روستایی وقفهای ایجاد شود، آثار و پیامدهای آن نه تنها حوزه های روستایی، بلکه مناطق شهری و در نهایت کلیت سرزمین را در بر خواهد گرفت
در ساختار اقتصادی نواحی روستایی کشورهای مختلف، کشاورزی محور اساسی تأمین معیشت به شمار آمده و در اغلب برنامههای تو سعه نیز ک شاورزی مهمترین و تنها رکن اقت صادی رو ستاها را شامل می شود
مهمترین ویژگی چنین ساختاری، فقدان تنوع در بسترهای اقتصادی و فرصتهای شغلیخصوصاً برای نیروی انسانی روبه افزایش روستایی میباشد که تا حدودی نشأت گرفته از نوع نگرش به روستا و سیاستگذاریهای دولتی و عوامل درونی روستا است.
چنین ساختار اقتصادی و شغلی در نواحی رو ستایی م سائل خا صی را به دنبال دا شته که از جمله آنها میتوان به انعطاف کمتر در مقابل نو سانات کوتاه مدت آب و هوایی، نو سان قیمت مح صول در زمان بردا شت، محدودیتهای بازاریابی و بازارر سانی مح صول، واب ستگی بهرهبرداران به محیط خارج از رو ستا و بازارهای خارجی، وجود بیکاری آ شکار و پنهان، کاهش بازده سرمایه، تخریب منابع پایه محیطی،آ سیبپذیری اقت صاد رو ستایی و بیثباتی منابع درآمدی، ت ضعیف اقت صاد و فرهنگ رو ستایی، مهاجر ت رو ستایی، حا شیهن شینی و م سائل شهری اشاره نمود
اغلب نظریه پردازان توسعه در راستای کاهش اثرات منفی چنین ساختاری و در چارچوب الگوی توسعه پایدار رویکرد متنوع - سازی فعالیتهای اقت صادی را پی شنهاد نمودهاند. بانک جهانی نیز در قالب الگوی فوق، بر اهمیت فعالیت - های اقت صاد غیرزراعی و چند بخ شی تأکید کرده ا ست. در این نظریه برای پایدار سازی اقت صاد رو ستایی و تو سعه پایدار وجود تنوع یکی از ضروریات جوامع مختلف قلمداد شده و رعایت این اصل، ثبات و پایداری ساختارهای اقتصادی را تسهیل خواهد نمود
از آنجا که راه حل نهایی مساله بیکاری شهری و تراکم جمعیت در شهرهای کشورهای در حال توسعه، بهبود محیط روستایی، برقراری تعادل مناسب میان فرصتهای اقتصادی موجود در مناطق شهری و روستایی و افزایش سطح زندگی روستاییان از راه افزایش سطح درآمد آنها می باشد، بدیهی است در سایه ارایه خدمات آموزشی و ترویجی به اعضای جوامع روستایی، و در صورت افزایش اطلاعات فنی آنان، اصول و فنون برتر تولید به وسیله روستاییان انتخاب میشود و از عوامل و منابع اقتصادی تولید، به شکل مطلوب استفاده میگردد
در ایران موضوع اشتغال روستاها و جلوگیری از بیکاری کشاورزان در برنامههای سوم تا پنجم عمرانی قبل از انقلاب مطرح شد
با وجود اجرای برنامه های صورت گرفته هنوز بیکاری در رو ستا حل ن شده، بلکه افزایش هم یافته ا ست که به تو سعه نیافتگی و ناپایداری روستاها انجامیده است. از آنجا که اقتصاد اکثر روستاهای ایران بر پایه کشاورزی است، اشتغال و کسب درآمد در این بخش نیز با مشکل مواجه است و با تبدیل کشاورزی سنتی به کشا ورزی مد رن این مشکل دوچندان خواهد شد
در سال 1390 سهم شاغلان بخش کشاورزی از کل نیروی اشتغال اقتصادی کشور به رقم 21/4 درصد کاهش یافت. هم چنین رشد سالیانه جمعیت در ایران 1/29 درصد است که چنین رشدی از جمعیت در کنار میزان بیکاران فعلی کشور، نیاز به ایجاد اشتغال را تشدید می -نماید که این جمعیت میبای ست وارد بازار کار شوند
در این شرایط ضروری ا ست که برنامهریزان تو سعه رو ستایی اقدامات لازم جهت بهرهگیری بهینه از این نیروی کار را انجام دهند. بدین ترتیب ایجاد اشتغال میتواند از طریق بهبود کیفیت زندگی، توزیع منا سب درآمد و بهرهبرداری بهینه از منابع نقش مهمی در تو سعه رو ستایی منطقه مورد مطالعه دا شته با شد. بر این ا ساس مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که عوامل مؤثر در افزایش درآمد و اشتغال در روستا..... .پرداخته است .
مبانی نظری
بعد از دهه 1970 در مقابل دیدگاه تو سعه کامل رو ستایی ، که تمایل به برنامهریزی متمرکز، از بالا به پایین دا شت و اغلب بدون در نظر گرفتن شرایط محلی، ظرفیت توسعه محلی و ترویج مشارکت محلی ناموفق بود، دو دیدگاه به وجود آمد: "دیدگاه عدم تمرکز"، این دیدگاه تصمیمگیری برای استفاده از منابع توسعه روستایی در سطح محلی به جای سطح ملی است که نیاز به آگاهی محلی برای اولویت در اثر بخشی و هم چنین استفاده از نیروی محلی که برای زیرسازیها ضروری است
دیدگاههای متفاوتی در زمینه تو سعه اقتصاد رو ستایی وجود دارد، از جمله این دیدگاهها میتوان به نظریه توزیع مجدد سینگر، نظریه صنعتی کردن رو ستاها، نظریه توسعه پایدار روستایی و نظریه توسعه یکپاچه روستایی اشاره نمود. بنابراین با توجه به نکات مثبت و منفی تئوریهای مطرح شده، و همچنین با عنایت به اینکه نظریه صنعتی کردن رو ستاها در کنار تئوری تو سعه یکپارچه رو ستایی با تکیه بر م شارکت با مردم، میتواند راهکار مناسبی جهت توسعه همه جانبه جوامع روستایی به حساب آید.
پیشینه تحقیق
پژوهشی با عنوان "نقش درخت در توسعه روستایی در بن گال غربی " در سال 1994 در کشور هندوستان به انجام رسیده است.بر اساس این پژوهش، کشاورزان با کشت تعداد 50 درخت در یک دوره 10 ساله و انجام مراقبتهای لازم، قادر هستند که با تولید محصولات باغی و بهره برداری از چوب ها، درآمد سالیانه خود را تا حد 15 درصد افزایش دهند .در پژوهشی دیگر، مطالعه ای با عنوان "مشارکت زنان رو ستایی در زراعت ماهی در اری سا " در کشور هندو ستان در سال 1996 به منظور افزایش سطح درآمد رو ستاییان منطقه، انجام گرفته است.
