بخشی از مقاله
خلاصه
دنیای امروز، اقتصاد سنتی را پشت سر گذاشته و وارد اقتصاد مبتنی بر دانش شده است؛ اقتصادی که در آن تولید و بهرهوری از دانش، نقش اصلی را در فرایند ایجاد ثروت ایفا میکند. یکی از ویژگیهای متمایز این اقتصاد، جریان هنگفت سرمایهگذاری در داراییهای نامشهود هر سازمان - سرمایه انسانی و فناوری اطلاعات و ارتباطات - است؛ از اینرو، پژوهش حاضر برای درک اینکه چگونه میتوان با تطابق و توازن میان عملکردهای مالی سازمانی به شکلگیری کارآفرینی و جریان های نوآورانه در یک سازمان دست یافت؛ به تحلیل و بررسی عملکردهای مالی مؤثر در شکلگیری کارآفرینی سازمانی جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه پرداخت.
بدینمنظور 300 نفر از کارکنان سازمان جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه جامعه آماری این تحقیق را تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده و براساس فرمول کوکران به تعداد 175 نفر تعیین گردید. برای حصول به اهداف تحقیق از روشهای میدانی و پرسشنامه برای گردآوری دادهها از کارکنان استفاده شد. تحلیل دادهها در محیط نرمافزار SPSS20 انجام گرفت . در نهایت یافتهها نشان داد دارایی-های نامشهود، سرمایه فکری - سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری - و مؤلفه سازمانی مشارکتی بیشترین اثر را در عملکرد مالی سازمان و پیشبرد اهداف کارآفرینی در سازمان جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه داشته و این متغیرها توانایی تبیین 58/4 درصد از تغییرات متغیر کارآفرینی سازمانی را دارند.
کلمات کلیدی: عملکرد مالی، کارآفرینی سازمانی، داراییهای نامشهود، جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه.
مقدمه
طی چند دهه اخیر، موضوعات تحول، نوآوری و کارآفرینی توجه زیادی را در بخش دولتی به خود جلب کرده است یکی. از ارزانترین ابزارها برای رشد و توسعه کسب و کار، کارآفرینی است که احتمالاً بهترین نتیجه و بیشترین کارآیی را در سازمان دارد. پرورش افراد کارآفرین در درون سازمان مستلزم فراهم آوردن بستری مناسب و ترویج روحیه کارآفرینی است. عوامل مختلفی مانند شرایط فرهنگی، محیطی، رهبری، مالی و روابط انسانی میتواند بر کارآفرینی سازمانی تأثیرگذار باشد، به عبارتی، اهمیت کارآفرینی به خاطر ارزشهایی است که به اشکال گوناگون ایجاد میشود.
کارآفرینی سازمانی برای بقائ رشد، سودآوری و نوسازی در سازمانها و بهبود عملکرد مالی آنها بسیار حیاتی است. مبنای کارآفرینی سازمانی شناسایی فرصت و بهرهبرداری از آن است، که این خود به تحقق اهداف سازمانی کمک میکند. به همین دلیل سازمانهای مختلف در حالت ترویج فعالیتهای کارآفرینانه در میان کارکنان خود هستند.رشد و توسعه سریع علوم و فنون در تمامی رشتهها و موضوعات علمی و بویژه در دانش مدیریت باعث تغییر مداوم در نیازهای سازمانها و مؤسسهها و ارباب رجوع آنها میشود .
از اینرو، سازمانهای مرتبط با توسعه و عمران کشور، درصدند تا سازمان قوی و کارآمدی ایجاد کنند که متشکل از کارکنانی باشد که دارای انعطافپذیری لازم برای واکنش در برابر محیط و تحولات و چالشهای خارج از محیط سازمان از قبیل تغییرات در عرصه فناوریهای کشاورزی، روشهای ارتباطی، نیازهای کشاورزان، شرایط محیط روستایی و شهری باشند تا بتوانند وضعیت صادرات و واردات محصولات را با شرایط اقتصاد بازار وفق دهند .
تلاش محققان در جستجو برای راههای مقابله با چالشهای پیشروی سازمانهای امروزی، منجر به شکلگیری مفهوم کارآفرینی سازمانی به عنوان فرآیندی از نوآوری و نوسازی در محصول، خدمات و فرآیندهای سازمانی از طریق القای فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان برای پاسخگویی بهتر به نیازهای رو به رشد مخاطبین در عصر حاضر شده است . از دیدگاه بسیاری از دانشمندان و خبرگان، مدیریت منابع انسانی یکی از کلیدیترین عناصر هر سازمان است که مدیریت و برنامهریزی درست آن، در موفقیت و عملکرد مالی مناسب سازمان نقش بسزایی دارد .
عملکرد مالی یک شرکت، یکی از دغدغه های مهم مدیران واحدهای اقتصادی است. مدیران با استفاده از روشهای جدید سعی در اداره بهتر سازمان و ارائه عملکرد ممتاز دارند. عوامل متعددی عملکرد مالی شرکتها را تحت تأثیر قرار می-دهد و هر شرکتی سعی میکند مجموعه ای از روشهای کارا و مؤثر بر بهبود روندها و فرآیندهای تجاریاش را انتخاب کند. میزان توسعه یافتگی کشورها، مقبولیت روش، ریسکپذیری مدیران در انتخاب روشها و وجود نرمافزارهایی که برای تسهیل به کارگیری این روشها در سازمانها وجود دارد موجب مزیت برتری در گزینش آن و شکلگیری کارآفرینی سازمانی خواهد شد .
نرخ تصاعدی تغییرات تکنولوژیکی، پیچیدگی و آشفتگی و حرکت به سمت اقتصاد جهانی، مشخصات محیط کسب و کار در دنیای امروز است. به علاوه، رقابت تجاری دائماً در حال افزایش است ؛ از اینرو، سرمایهگذاری مستمر ضرورتی انکارناپذیر برای طی کردن مسیر توسعه در سطح کلان و در سطح بنگاههای اقتصادی است. توسعه سرمایهگذاری نشانهی توسعه فعالیت شرکتها و ینگاههای اقتصادی است.
تجربه تاریخی بسیاری از کشورهای توسعهیافته و تازه صنعتی شده گواهی بر این مدعاست که سرمایهگذاری، موجب استحکام و افزایش تولید شده و با ارتقاد سطح کیفی و کمی تولید می-توان انتظار داشت که عملکرد شرکتها و سازمانها دارای روند صعودی باشد و . سرمایهگذاری ابعاد مختلفی دارد و یک بعد آن سرمایهگذاری در فناوری اطلاعات است ، ابعاد دیگر آن سرمایه گذاری در سرمایه انسانی، آموزش های توسعه حرفهای و مداوم کارکنان، در حمایت های نهادی و مشارکتی سازمان و حمایتهای مالی سازمان از برنامهها و شیوه های جدید و نوآورانه است ؛ از اینرو، تحلیل و شناسایی مؤلفه ها و متغیرهایی سازمانی که موجب وجه تمایز بین سازمانهای کارآفرینانه با عملکرد مالی خوب با سازمانهای با عملکرد مالی ضعیف میشوند از اهمیت ویژهای برای مدیران سازمانهای با اهداف اقتصادی در جهت دست یافتن به شکلگیری کارآفرینی سازمانی است.
بنابراین، امروزه، کارآفرینی به عنوان موتور توسعه اقتصادی در عصر اطلاعات نقشی محوری در فعالیتهای فردی و سازمانی ایفا میکند ؛ بر این مبنا، همواره در طول سالهای اخیر پرسشهای متعددی در بین صاحبنظران و پژوهشگران مدیریت و توسعه اقتصادی و تجاری وجود داشته است مبنی بر اینکه چگونه میتوان با تطابق و توازن میان عملکردهای مالی سازمانی و راهبردهای استراتژیک آن به شکلگیری کارآفرینی و جریانهای نوآورانه در یک سازمان دست یافت.
آیا بین عملکرد مالی و توسعه فعالیتهای کارآفرینانه سازمانها رابطه معناداری وجود دارد مؤلفهها و متغیرها مؤثر بر عملکردهای مالی سازمان در شکلگیری کارآفرینی سازمانی کدامند؟ و چگونه این عملکردهای مالی بر شکلگیری و یا عدم شکلگیری کارآفرینی سازمانی مؤثر هستند در همین راستا، جهاد کشاورزی، یکی از سازمانهایی است که باید در عرصه های توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع روستایی و کشاورزی حضوری گسترده و فراگیر داشته باشد، تبدیل این سازمان از حالت سنتی و بوروکراتیک به سازمان کارآفرینانه از اهمیتی ویژهای برخوردار است .
از سویی دیگر، آنچه مسلم است این است که سازمان جهاد کشاورزی در ایران به دلیل نداشتن کارکنان خلاق و کارآفرین نتوانسته است از رهگذر انقلاب کارآفرینانه از مزایای کارآفرینی در سازمان خود بهره مناسب را ببرد؛ این سازمان یکی از بخشهای مهم کشور است که وجود افراد کارآفرین با خلاقیت بالا در آن برای رسیدن به توسعه ضروری است، چرا که در عصر اطلاعاتی کنونی، توسعه اقتصادی بر پایه توسعه کشاورزی ، بر اشاعه نوآوریهای فنی تأکید دارد و هدفش این است که افراد، خودشان را توسعه دهند. اما کارکنانی که خود توسعه نیافتهاند قادر به توسعه ارباب رجوع خود نیستند.
بنابراین به روز نگهداشتن دانش و اطلاعات کارکنان جهاد اعم از مروجان، مدیران و کارشناسان میتواند، ابزار مهمی در جهت موفقیت فعالیتهای این سازمان محسوب شود، زیرا، مهمترین منبع قابل دسترسی برای خدمات کشاورزی، اعضا و کارکنانش میباشند که با توجه به شرایط متغیر موجود، انتظارات بالایی متوجه آنها است. در نتیجه سازمان باید تا آنجا که امکان دارد کیفیت این نیروها را بهبود بخشد ؛ به عبارتی، مدیران سازمانها به این نتیجه رسیدهاند که جهت حفظ و توسعه سازمان و دور نماندن از قافله رشد و توسعه باید به نیروهای شاغل آموزشهای مرتبط را ارائه کنند.
در کشور ما نیز این سازمان با طیف گستردهای از اقشار و گروههای مختلف جامعه کشاورزی با نیازها و انتظارات رو به تزاید و متنوع روبروست که پاسخگویی به آنها نیازمند بهرهگیری از برنامه ها و شیوههایی نو و فرآیندهایی کارآمد میباشد. با این حال نتایج پژوهشهای انجام شده نشاندهنده آن است که در مدیریت سازمان کشاورزی، به دلیل ساختار سازمانی پیچیده وجود نظام برنامه ریزی متمرکز، عدم دخالت کارشناسان و مروجان در نظام تصمیمگیری بیعلاقگی و نبود انگیزه کافی در کارکنان و فقدان حمایت مالی از کارکنان صفی، زمینه چندان مناسبی برای بروز نوآوری و خلاقیت و پرورش نیروی انسانی کارآمد و خلاق با انگیزه وجود نداشته و از توانمندی کارکنان شاغل نیز به نحو مطلوب استفاده نمیشود و اکثر فعالیت های کارآفرینانه ایجاد شده در نواحی روستایی و یا شهری نیز به علت عدم حمایت مالی و نهادی یا با شکست مواجه میشوند و یا از رشد درآمد و سود پایینی برخوردارند .
بر مبنای همین نارسائیها، امروزه با گذشت حدود نیم قرن از فعالیتهای سازمان جهاد کشاورزی در کشور، بیش از هر زمان دیگر ساختار و عملکرد نظام کشاورزی در معرض نقد و نظر قرار گرفته است از اینرو در شرایط موجود، ضرورت شکلگیری و فراگیری نهضت کارآفرینی در سازمان جهاد کشاورزی به منظور بازسازی و اصلاح ساختار سازمانی و نیز برنامه ها و فرآیندهای اجرایی نظام کشاورزی برای اقشار کمدرآمد و محرم و آسببپذیر جامعه - روستاییان - بیش از هر زمان دیگر احساس میشود .
بدین ترتیب بررسی و تحلیل عملکردهای مالی مؤثر بر شکلگیری کارآفرینی سازمانی - عملکردهای مالی، مؤلفه مدیریتی مالی و سازمانی مشارکتی - که وضعیت سازمان را در تشخیص درجه توسعه یافتگی کارآفرینی سازمان بیان میکند، از موضوعات مهمی است که در شرایط موجود برای این سازمان مفید بوده و میتواند سیاستگذاران و مدیران سازمان کشاورزی شهرستان کرمانشاه - استان کرمانشاه علی-رغم دارا بودن موقعیت استراتژیک و ویژه در منطقه غرب کشور و دارا بودن پتانسیلهای طبیعی طبق سرشماری مرکز آمار ایران سال 1395 رتبه یک بیکاری را در میان 31 استان کشور داراست - را در ایجاد تغییرات و تحولات ساختاری و مدیریتی لازم کارکنان در جهت رسیدن به اهداف کارآفرینی سازمانی یاری رساند.
