بخشی از مقاله
چکیده
کتاب درسی، یکی از مهمترین مراجع و منابع یادگیری در نظامهای آموزشی است. به لحاظ این اهمیت و همچنین به سبب نقش محتوای کتب درسی در برانگیختن، هدایت فعالیتها و تسهیل یادگیری دانش آموزان، در این پژوهش که مبنای نگارش مقاله حاضر است، به تحلیل محتوای کتاب علوم چهارم مقطع ابتدایی با تکنیک ویلیام رومی در سال تحصیلی 93-94 پرداخته شده است. - فتحی ، قاید امینی ، سلطانی ، فردوسیان ، . - 1391 پژوهش حاضر،از روش تحلیل محتوا کمی بر اساس روش ویلیام رومی استفاده شده است.جامعه آماری این پژوهش کلیه محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی سال تحصیلی 1394 بود براساس این تحلیل، ضریب درگیری دانش آموزان در سه مؤلفه ی »متن«، »پرسش«، »تصویر« های کتاب مورد توجه قرار گرفته شده است.از کل کتاب به طور تصادفی 10 صفحه برای تحلیل متن،10 صفحه برای تحلیل تصاویر و 10 صفحه برای تحلیل سوالات انتخاب گردیده است.
در این پژوهش برای محاسبه ضریب درگیری با متن ، سوالات و تصاویر ، مجموع مقوله های فعال برمجموع مقوله های غیر فعال تقسیم شد.دامنه عدد بدست آمده ممکن است از صفر تا بی نهایت باشد اما به نظر ویلیام رومی یک کتاب زمانی فعال است که ضریب درگیری آن بین 0/4 تا 1/5 باشد ؛ محدوده پایین تر را به عنوان غیر فعال بودن و بالاتر از 1/5 را درگیری بیش از توان فراگیر می داند . نتایج این پژوهش نشان می دهد که : متن ها و تصاویرارائه شده در کتاب فعال است و سوالات کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی فعالیت زیادی رامی طلبد.
مقدمه
برای اینکه دانش آموزان خوب تربیت شوند و افراد مفیدی در آینده باشند باید متفکر ،خلاق، نقاد و دارای بینش علمی باشند.این تنها در سایه ی انتقال اطلاعات به ذهن شاگردان حاصل نمی شود بلکه آنها باید با مسائلی که در زندگی واقعی با آن ها مواجه می شوند درگیر شوند. یکی از برنامه های درسی در سطح ابتدایی، آموزش علوم است که به عنوان یکی از مهم ترین برنامه های درسی در کشورهای مختلف ارائه می شود و مد نظر قرار می گیرد - داویس ٍو همکارانش،. - 2010در این برنامه درسی تجربه ی مستقیم دانش آموز در ارتباط با این آموزش و تقویت قوه ی استدلال و تفکر دانش آموزان بسیار اهمیت دارد. از آنجا که دانش به سرعت رو به افزایش است، موضوع درسی مورد استفاده در مدرسه به تندی میتواند متروک شود؛
بنابراین باید در انتخاب محتوا دقت شود و الزام است محتوا متناسب با تغییرات علم، تغییر کند. همچنین محتواهای مهم و با اهمیت در کتابهای درسی لحاظ شوند - نیکلس َ، ترجمه دهقان، . - 1955 .قرآن کریم یکی از منابع تاثیر گذار در تعلیم و تربیت کشور ما ، در بیش از سیصد آیه ، جامعه ی انسانی را به تعقل ، تفکر و تدبر فرا می خواند ؛ و در مواضع زیادی از قرآن استدلال و برهان به چشم می خورد - به نقل از مریم ادیب - . برونر ُکه از صاحبنظران روانشناسی شناختی است عقیده داشت که هدف از آموزش یک موضوع این نیست که کتاب خانه های کوچک زنده ای پیرامون آن موضوع تولید کنیم ، بلکه به این منظور است که دانش آموزان را به تفکر وا داریم . از کل کتاب به طور تصادفی 10 صفحه برای تحلیل متن،10 صفحه برای تحلیل تصاویر و 10 صفحه برای تحلیل سوالات انتخاب و تمام جملات ،تصاویر و سوالات صفحات انتخاب شده را به یکی از مقوله ها به صورت زیر تعریف و کد گذاری شده است.
الف - کد گذاری متن : جملات بیان حقیقت - - a ، بیان نتایج یا اصول کلی - b - ، تعاریف - c - ، سوالات با جواب متن - d - ، سوالات تحلیلی متن - e - ، درخواست بیان نتایج از دانش آموزان - f - ، درخواست انجام آزمایش و نتیجه گیری - - g ، سوالات انگیزشی بدون جواب - h - ، توجه دانش آموز به تصویر یا آزمایش - i - ، سوالات معانی و بیان - j - که در اینجا d،c،b،a مقوله های غیر فعال و h،g،f،e مقوله های فعال و j،i مقوله های خنثی می باشد.
ب - کد گذاری تصاویر: تصاویری که برای تشریح موضوعی خاص است - a - ، تصاویری که دانش آموز را برای انجام فعالیت یا آزمایش هدایت می کند - b - ، تصاویری که تنها وسایل یا انجام یک آزمایش را تشریح می کند - - c وبرای تصاویر دیگر کد - d - اختصاص داده شده است . مقوله - a - غیر فعال ، مقوله - b - فعال و مقوله - c - و - - d خنثی به حساب می آید .
ج - کد گذاری سوالات : سوال با جواب مستقیم در کتاب - a - ، سوالاتی که به نقل تعاریف می پردازد - b - ، سوالاتی که دانش آموز از آموخته های خود در درس جدید برای نتیجه گیری استفاده می کند - c - و سوالاتی که از دانش آموز می خواهد مسئله به خصوصی را حل کند . - d - مقوله های a و b غیر فعال ، c و d فعال شمرده می شود .
یافته ها
-1 متن کتاب درسی علوم تجربی چهارم ابتدایی به چه میزانی بر اساس روش ویلیام رومی به شیوه فعالی نوشته شده است ؟
