بخشی از مقاله
تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس تکنیک ویلیام رومی
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی وتحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی با تکنیک ویلیام رومی وفراهم آوردن اطلاعات وارائه پیشنهاداتی به برنامه ریزان به منظور بهبود واصلاح این کتاب بوده است.براین اساس این تحلیل ضریب گیری دانش آموزان در دو مولفه ی» متن وتصویر« مورد توجه قرار گرفته است.به سبب محدود بودن حجم جامعه نیازی به نمونه گیری نبود وهمه محتوای متن کتاب وتصاویر آن مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.روش تحقیق توصیفی وروش مطالعه از نوع تحلیل محتوای کمی بوده وبرای بررسی داده ها واطلاعات ازروش های مناسب آمار توصیفی (فراوانی،درصد فراوانی،میانگین)ومحاسبه ضریب درگیری بر اساس فرمول ویلیام رومی استفاده شد که نتایج نشان داد متن وتصاویر به ترتیب با ضریب درگیری0/34 و0/76به صورت فعال ارائه شده است وزمینه اکتشاف وپژوهش وعمل فعالانه آنان را فراهم می سازد.
واژه های کلیدی:تحلیل محتوا،علوم تجربی،پایه ششم ابتدایی،ویلیام رومی
مقدمه
در جهان امروز تمامی کشورهایی که از منظر رخدادهای پژوهشی و کاوشگرایانه تاریخ درخشانی دارند ، دغدغه آن دارند که سعی و تلاش وافر خود را در راستای حفظ و گسترش روزافزون آن در میان آینده سازان مملکت خویش بکار گیرند. بدین جهت مسئله ای که بیش از هر زمان دیگری ارزش و جایگاه خود را نشان می دهد آموزش صحیح و به موقع مؤلفه های ذکر شده در بالا است که پیش بینی آن در برنامه ریزی های کلان تمامی سیستم های آموزشی جهان که ارزشمندترین آنها در چارچوب آموزش و پرورش رسمی هر کشور می باشد صورت می گیرد.باتوجه به اهمیت کتاب های درسی در نظام آموزش وپرورش متمرکز ایران وتاکید بر آموزش پایه مثل خواندن،نوشتن وعلوم تجربی در دوره ابتدایی،برنامه ریزی،تدوین،تغییر وبه روزآمد کردن کتب یکی از الزامات آموزشی است.به دلیل اهمیت کتب درسی وموفق بودن در روش تدریس باید کتب درسی مورد تحلیل وبازنگری قرار گیرند تا هم با نیاز های فراگیران منطبق باشد وهم با نیازهای جامعه وفلسفه اجتماعی وهنجارهای جامعه همسان باشد وهم اهداف آموزشی را فراهم آورد(شعبانی،.(2431 و روش تحلیل محتوا یکی از پرکاربرد ترین روش های تحقیق در مطالعات اجتماعی ورفتاری وانسانی است.
تحلیل محتوا کمک می کند تا مفاهیم ،اصول،نگرش ها،باورها وکلیه اجزای مطرح شده دروس کتاب،بررسی عملی وبا اهداف برنامه درسی مقایسه وارزشیابی شوند(یار یان،.(2466ویکی از تعاریف اولیه ورایج تحلیل محتوا از برلسون است از نگاه او تحلیل محتوا یک روش پزوهش منظم برای توصیف عینی محتوای کتاب ها ومتون برنامه درسی .مقایسه پیام ها وساخنار محتوایی بااهداف برنامه ی درسی است(معروفی ویوسف زاده،(2433روش تحلیل محتوا یکی از پر کاربرد ترین روش های تحقیق درمطالعات اجتماعی ورفتاری وانسانی است.و روش ویلیام رومی یک روش تحلیل کمی که به توصیف عینی ومنظم محتوای آشکار مطالب درسی وآزمایشگاهی می پردازد.
از این رو پژوهش حاضر سعی بر این دارد که محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم را به روش ویلیام رومی بررسی نموده که هآیا متن وتصاویر کتاب علوم تجربی به شیوه فعالی ارائه شده اند؟
پیشینه تحقیق
با توجه به ویژگی های عصر کنونی که انسان با انفجار اطلاعات وتوسعه فناوری مواجه است.نظام آموزش وپرورش وظیفه دارد
برنامه های آموزشی ودرسی علوم را به نحوی ساماندهی کند که همه توانایی های شناختی وشخصیتی دانش آموزان رشد کرده وبا بهره گیری از مزایای علوم وفناوری ،توانمندیهای لازم را برای رویایی با تحولات جدید کسب نمایند(سعیدی به نقل از هارلن،(2431
نتایج آزمون هایی مانند تیمزنشان می دهد عملکرد دانش آموزان ایران در درس علوم تجربی ،ریاضی ودروس ابتدایی مناسب نبوده وبیشتر دانش آموزان توانایی پاسخگویی به سوالات کاربردی ،قضاوتی وترکیبی را ندارند(مارتین،(1003که با نتایج صداقت (2467) وسیدی (2431) هم خوانی دارد.همچنین قاسمی وجهانی (2433) در ارزیابی اهداف ومحتوای علوم تجربی از دیدگاه الگوی اموزش خلاقیت پلسک،نیز ضعیف بودن ضریب درگیری دانش اموزان و کم توجهی به اموزش خلاقیت و مهیا ساختن شرایط برای پرورش خلاقیت در دانش آموزان را نشان داد. درتحقیقی قادری (2461)در تحلیل محتوای علوم پنجم ابتدایی با توجه به اصول برنامه ریزی درسی ومیزان انطباق آن با توانایی کودکان 22-20ساله و.باتوجه به این نتایج ،سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی کشور در راستای مصوبات سند تحول راهبردی واصول همسو سازی برنامه های درسی دوره ابتدایی با برنامه ی درسی ملی ،راهبرد هایی همچون متناسب سازی کتب درسی من جمله کتب جدید التالیف پایه ششم ایتدایی را به منظور پروزش دانش اموختگان متفکر وپژوهنده ارائه نموده است.
بیان مسئله
افزایش اطلاعات و آگاهی های اکثر کودکان در سنین ابتدایی ، در قالب محتواهایی که به صورت کتب درسی تهیه و جهت آموزش ابلاغ می شوند صورت می پذیرد. براساس این اصل ، که در نظام تعلیم و تربیت ما نیز به شکل ویژه ای در حال اجراست ، کتب گوناگونی که هریک در راستای رویکردها و اهداف متعالی خود تنظیم شده اند، متناسب با محتوای خود، ارتقای بخشی از یادگیری و آموزش را در فراگیران عهده دار می باشد.
بنابراین ضرورت تحلیل و بررسی کتب پایه های ابتدایی با توجه به توضیحات ارائه داده شده بیش از پیش مدنظر قرار می گیرد بدین سبب بود که این احساس در ما تقویت شد که تلاش های خود را در راستای تحلیل محتوای کتاب علوم پایه ی ششم ابتدایی را بکارگیریم.
کتاب علوم پایه ششم دبستان همانند سایر کتاب های این دوره از بخش های متنوعی تشکیل شده است که سعی بر آن شد تا با استفاده از روش تحلیل ویلیام رومی بتوانیم متن، تصاویر، آن را مورد ارزیابی قرار دهیم.
در راستای دستیابی به هدف اصلی تحلیل حاضر که چیزی جز ارتقای سطح تفکر واگرا و عمیق درون کتاب در فراگیران نیست همت مضاعف نمودیم تا بتوانیم این هدف خود را در محتوایی که در قالب علوم ششم دبستان تألیف شده است جستجو نموده و نتایج مؤثر و کاربردی ارائه نماییم زیرا باور داریم که تربیت دانش آموانی فکور و پژوهشمدار می بایست در مقطع ابتدایی در قالب چنین محتوایی صورت پذیرد.
میتوان اینگونه پیش بینی کرد که در پایان تحلیل پیشرو نتایج حاصله از آن می تواند به تمامی گروه هایی که به نوعی در تعلیم و تربیت فراگیران دخیل اند کمک شایانی کند.
اهداف پژوهش
هدف کلی: بررسی تحلیل محتوای کتاب علوم سال ششم دبستان براساس تکنیک ویلیام رومی.
اهداف جزئی:
-1 تحلیل متن کتاب علوم سال ششم دبستان براساس تکنیک ویلیام رومی.
-2 تحلیل شکل و تصاویر مربوط به متن کتاب علوم سال ششم دبستان براساس تکنیک ویلیام رومی.
فرضیه های پژوهش
-1 براساس تکنیک ویلیام رومی، میزان درگیری ذهنی فراگیران در متن کتاب علوم سال ششم دبستان بالا می باشد.
-2 بر اساس تکنیک ویلیام رومی، اشکال و تصاویر و نمودارهای مربوط به محتوای کتاب علوم سال ششم دبستان موجب درگیری ذهنی فراگیران می شود.
تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش
فرضیه شماره یک: براساس تکنیک ویلیام رومی، میزان درگیری ذهنی فراگیران در متن کتاب علوم سال ششم دبستان بالا می باشد.
