بخشی از مقاله
چکیده
علوم تجربی یکی از یازده حوزهی یادگیری در برنامهی درسی ملی است. براساس جهت گیری های این برنامه، علوم تجربی کوشش انسان برای درک واقعیت های خلقت و کشف فعل خداوند تعریف شده است. شناخت و استفادهی مسئولانه از طبیعت به مثابه بخشی از خلقت الهی با هدف تکریم، آبادانی و آموختن از آن برای ایفای نقش سازنده در ارتقای سطح زندگی فردی، خانوادگی،ملّی و جهانی از ضرورت های علوم تجربی است. به همین دلیل باید همه جانبه نگری، رویکرد تلفیقی، تفکر، آگاهی، توانایی ایجاد ارتباط بین آموزه های علمی و زندگی واقعی و به عبارتی کسب علم مفید، سودمند و هدفدار که بتواند انسان هایی مسئولیت پذیر، متفکر و خلاق پرورش دهد، در سازماندهی محتوا و آموزش مورد توجه قرار گیرد.
پژوهش حاضر با هدف ، تحلیل محتوای مباحث شیمی کتاب علوم تجربی پایه نهم از منظر فعال و غیر فعال بودن بر اساس روش ویلیام رومی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، کتاب علوم تجربی پایه ی نهم دوره ی اول متوسطه چاپ 1394، و مباحث شیمی - فصل 1 و - 2 کتاب به عنوان نمونه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، سیاههی تحلیل مبتنی بر روش ویلیام رومی است.
واحد مطالعه درسهای مندرج در کتاب و واحد تجزیه و تحلیل، متن، پرسشها و تصاویر کتاب است که بر اساس مقولههای فعال و غیرفعال توسط فرمول ویلیام رومی تحلیل و ضریب درگیری آنها مشخص شد. نتایج به دست آمده نشان میدهد که متن کتاب علوم تجربی با ضریب درگیری 0/54 ، متنی فعال و پویاست وزمینه را برای یادگیری فعال فراهم می کنند.
در این کتاب به دلیل نداشتن سوال های پایان فصل و با توجه به روش ویلیام رومی تعداد پرسش ها 0 بوده در نتیجه تحلیل نشده اند. تصاویر کتاب با ضریب درگیری 0/55 نشان دهندهی فعال و پویا بودن تصاویر است و زمینه را برای فعالیت فراهم میکند. بنابراین، تصاویر و متن کتاب علوم تجربی پایه ی نهم چاپ 1394 به روش فعال تدوین شدهاند.
مقدمه
روش تحلیل محتوا به بررسی محتوای آشکار پیامهای موجود در یک متن میپردازد. در این روش محتوای آشکار و پیامها به طور نظامدار و کمّی توصیف میشود. از اینرو این روش را میتوان روش تبدیل دادههای کیفی به دادهای کمّی قلمداد کرد. فن پژوهش عینی، اصولی و احتمالا کمی در محتوا به منظور تفسیر آن را تحلیل محتوا می گویند. تفکر بنیادی تحلیل محتوا عبارتست از قرار دادن اجزای یک متن - کلمات، جملات، پاراگراف ها و امثال آن بر حسب واحد هایی که انتخاب می شوند - در مقولاتی که از پیش تعیین شده اند البته تحلیل محتوا تنها محدود به متن و نوشته نمی شود، بلکه می تواند شامل سایر مطالب از جمله تصاویر، نقشه ها و نقاشی ها و نمودارها نیز باشد.
تحلیل محتوا از نظر بارکوز : وی معتقد است که تحلیل محتوا، تحلیل علمی، جامع، دقیق و منظم پیام های ارتباطی است.
و اما چرا محتوا را تحلیل می کنیم؟ پاسخ این سوال در یک جمله می تواند چنین باشد: یافتن نسبت بین اهداف و محتوا به منظور بهبود محتوای موجود، علت اصلی تحلیل محتوا خواهد بود. چنانچه در تعاریف مختلف از محتوا نیز مشاهده شد، محتوا دارای عناصر متعدد و پیچیده ای است ضمن آنکه جنبه های مختلفی را نیز در بر دارد. از این رو یکی از دلایل تحلیل محتوا تشخیص این عناصر و آن جنبه هاست. مسلما در صورتی که اجزای مختلف محتوا شناخته شده و دسته بندی گردد درک آن ساده تر و انتقال آن مقدورتر خواهد بود.
روش تحلیل محتوی به روش ویلیام رومی - - william Romeyاز نوع تجزیه و تحلیل کمّی است. که در آن میزان یادگیری دانش آموزان در فرایند یادگیری را ارزیابی می کنند. هرچند این روش همهی ابعاد را در بر نمی گیرد، اما یکی از بهترین تکنیکهای موجود برای تعیین فعالسازی دانش آموزان است. برنامه و محتوای کتاب درسی یکی از عناصر مهم نظام آموزش و پرورش است و در تحقق اهداف آموزش وپرورش نقش اساسی دارد. پس نیاز است تا محتوای کتب درسی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرند تا با بازنگری و تجدید نظر و اصلاح برنامه و محتوا ی کتب درسی زمینه رشد و پیشرفت تحصیلی را فراهم آورد .
یکی از مهمترین برنامه های درسی در مدارس آموزش علوم است . در این برنامه ی درسی تجربه مستقیم دانش آموز در ارتباط با این آموزش در اولویت اهداف ارایه ی برنامه ی درسی قرار دارد .
با توجه به اینکه علوم تجربی یکی از دروس پایه در مقطع متوسطه می باشد و با توجه به پیشرفت های روز که همه روزه در مورد این درس انجام میگیرد نیاز به تحلیل و بررسی برای تغییر وتحول در کتاب های این برنامه ی درسی احساس می شود.
از این رو در این نوشتار سعی شده است تا با بررسی و تحلیل محتوای مباحث شیمی - فصل اول مواد و نقش آن ها در زندگی، فصل دوم رفتار اتم ها با یکدیگر - از کتاب علوم تجربی سال نهم دوره ی اول متوسطه چاپ 1394 با استفاده از تکنیک ویلیام رومی میزان فعال و غیر فعال بودن متن وتصاویر این کتاب بررسی شود و ضریب درگیری هر مقوله بیان شود.
سوالات تحقیق
آیا متن فصل های اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه نهم دوره ی اول متوسطه ، محتوای فعال قلمداد می شود ؟
آیا تصاویر فصل های اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه نهم دوره ی اول متوسطه ، محتوای فعال قلمداد می شود ؟
آیا محتوای فصل های اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه نهم دوره ی اول متوسطه ، با رویکرد پژوهشی و دانش آموز محور، تألیف و تدوین شده است؟
روش تحقیق
این تحقیق به روش تحلیل محتوا و با استفاده از تکنیک ویلیام رومی انجام شده است.
جامعه ی آماری و نمونه های پژوهش
جامعه ی آماری این پژوهش فصول اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه نهم دوره ی اول متوسطه می باشد که توسط وزارت آموزش و پرورش در سال 1394 - کد - 134 چاپ گردیده است. نمونه ی مورد بررسی شامل متون و تصاویر فصل های اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه ی نهم می باشد ؟نمونه گیری هدفمند و در جهت سؤالات تحقیق بوده است؟
ابزار جمع آوری اطلاعات
برای استخراج فراوانی طبقات در دو بخش متون و تصاویر از جدول تحلیل محتوای رومی استفاده گردید
