بخشی از مقاله
چکیده
اهمیت تغییرات بدنی درنوجوانی بسیارمهم است وچگونه برخورد کردن بااین تغییرات یکی ازدشوارترین مسئولیت هایی است که بزرگ سالان درزندگی برعهده دارند، چراکه نوجوان مدت زمانی را دردوران بلوغ خود طی می کندتا ازبحران هویت، به هویت خود دست یابد. دراین زمان، به تغییراتی که در بدنش رخ می دهد.
توجه زیادی نشان می دهد وهمیشه خودرا با همسالانش مقایسه می کند وبه دلیل کم تجربگی وحساسیتی که دارد، مسائل مربوط به بلوغ زودرس یا دیررس خود را بیش از اندازه مهم می شمارد.نوجوان دراین زمان تصویری از بدن خود ایجاد می کند که هم حاصل تغییرات بلوغ و هم حاصل تغییر نگرش ها و مفاهیم پیرامون خوداست.دراین تصویر بدنی یا نوجوان به نوعی اطمینان وآرامش می رسدویااین که با نوعی تصویر منفی از خود نگرشی متفاوت کسب می نماید. نگرانی آنان در این تغییرات از سوی دیگر، ناشی از مهارت های جدید شناختی آنان نیز هست که می خواهند تغییرات وسیع دوره ی نوجوانی و هویت جدید خود را بپذیرند و به آن وسعت بخشند
دراین ارتباط تحقیقات متعددی درحوزه های اجتماعی، جامعه شناختی وفرهنگی ،پیرامون تصویر بدنی انجام شده است .براین اساس پژوهش حاضربه بررسی وتحلیل نگرش نوجوانان به تصویر بدن - ادراک جسمانی و فهم خودپنداره - ، دردو رمان هستی ودوخرمای نارس که از رمان های برجسته ایرانی می باشند ، می پردازد.روش پژوهش به شیوه کیفی - قیاسی - وبارویکردی تفسیری توصیفی می باشد.
نتایج تحلیل نشان داد که دررمان دوخرمای نارس ،مولفه های فهم خودپنداره:هیجان، خیالپردازی، زبان و مولفه های ادراک جسمانی:زیبایی بدنی، خشونت بدنی و پوشش ودررمان هستی مولفه های فهم خودپنداره:خودغیرواقعی یا هویت جنسیتی، هیجان، تفکرانتقادی، تفکرانتزاعی، زبان ومولفه های ادراک جسمانی:قدرت بدنی، زیبایی بدنی، پوشش و تغذیه ازمهم ترین مولفه های تصویربدن می باشند. به عبارتی می توان گفت دراین دورمان ، هویت یابی به چگونگی درک واستدلال نوجوان ازتصویر بدنی اش وابسته است وبه همین دلیل پیامدها ومسائل مهمی رادرطول زمان تجربه می کند.
.1مقدمه
موقعیت انسانی، موقعیتی بدنی است. بدن، ماده ای است هویت ساز، چه درسطح فردی وچه درسطح جمعی؛ فضایی که خودرادرمعرض دیدوخوانش وارزیابی دیگران قرارمی دهد. نامی که مابرخودداریم، شناخته شدنمان، تعلق مابه یک گروه اجتماعی همه ازخلال بدن تحقق یافته وانجام می گیرد. بنابراین بدن راباید محوری دانست که امکان درک نسبت با جهان را به وسیله انسان ممکن می کن
بنابراین، بدن زمانی می تواندمحوررابطه باجهان باشد که باشخص یکی شده وبه عبارتی ازیکپارچگی خودوبدن، به ادرک جسمانی وفهم خودپنداره که همان تصویربدن می باشد، برسد
تصویر بدنی، به تصویری روانشناختی که یک انسان از خویشتن دارد، اطلاق می شود.اولین کسی که مفهوم تصویر بدنی را مورد توصیف قرار دارد. عصب شناس معروف سر هنری هد بود. این تصویر یا همان طرح بدنی مجموعه ای متشکل از تجارب گذشته است. که با قرار گرفتن در کنار احساسات بدنی فعلی یک فرد که در قشر حسی مغز او سازماندهی شده اند بوجود می آید. هر فردی این طرح بدنی را در ذهن خود خلق می کند: این طرح، یک مدل و یا یک تصوری از خویشتن است که می تواند.
از نظر حالت بدن و حرکات بدن با دیگران مورد مقایسه قرار بگیرد. تصویر بدنی انسان از خویشتن برای رشد روانی و رفتار روانی طبیعی او حائز اهمیت است. شیلدر بر خلاف هد مفهوم تصویر بدنی را تاآنجا گسترش می دهد که نه تنهااهمیت دادن شخصی و روانشناختی یک فرد به بدن خود و اعضای آن را شامل می شود بلکه یک اهمیت جامعه شناختی برای فرد و جامعه را نیز در بر می گیرد
طبق گفته کلب هر فردی تصویری ازآنچه می تواند بدن ایده آلش باشددرذهن داردهر تغییری در تصویر ذهنی فرد می تواند منجر به مجموعه ای از واکنش های احساسی ، ادراکی و روانی - اجتماعی دراو شود.
کلب تصویر بدنی را به ادراک جسمانی و فهم خودپنداره تقسیم نموده است . ادراک جسمانی عبارت ازبرداشتی است که فرد از بدن خویش دارد. فهم خودپنداره مربوط به درونی نمودن احساساتی است که فرد در مورد شخصیت خودازداخل وخارج کسب می کند. به عبارت دیگر ادراک جسمانی شامل برداشت فیزیکی از خود است، در صورتی که فهم خودپنداره برداشت فیزیکی همراه با قضاوت دیگران در مورد بدن خوداست و درآن ارزیابی فردو دیگران قرار دارد
اهمیت دوران نوجوانی و راه ها و ابزارهایی که نوجوان از طریق آن ها به هویت و تصویر بدنی خود دست می باید نقش بسزایی در برنامه ریزی های آموزشی و تربیتی آنان دارد.از میان این ابزارها، رمان ها و داستان ها اهمیت بسزایی دارند. رمان ها طبق گفته ویلیام هزلیت ،داستان هایی هستند که براساس تقلیدی نزدیک به واقعیت، ازآدمی وعادات وحالات بشری نوشته شده اند وبه نحوی شالوده جامعه را درخود منعکس می کنند
باوجود اهمیت رمان و داستان ها و نقش آنان در شکل گیری هویت و خودپنداری وتصویر بدنی نوجوان، طبق جستجوی محققان مطالعاتی که در ارتباط با تصویربدنی و رمان ها انجام شده باشد یافت نشد.
لیکن اهمیت تصویر بدنی به ویژه در دوران نوجوانی، موجب شده در حوزه های اجتماعی ،جامعه شناختی وفرهنگی تحقیقات متعددی پیرامون آن انجام گیرد.
کیوان آرا ، کاوه زاده - - 1391 در پژوهش با عنوان عوامل اجتماعی مؤثردرشکل گیری تصویر بدن دریافتند. زنان تحصیل کرده و مجرد کم سن تر، نمره تصویر بدنی بالاتر و نگاه مثبت تری به بدن خود دارند. رسانه، خانواده، مدرسه و اطرافیان از عناصر تأثیر گذار بر تصویر بدن بودند.از میان این عناصر، رسانه قدرت تبیین بیشتری داشته است.
