بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق تحلیل میزان اثر بخشی سرانه دفاعی در ارتقای مؤلفههای فیزیکی توان دفاعی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در مقایسه با جمهوری اسلامی ایران در سال 2017 میباشد. این پژوهش به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام گردیده است. جامعه آماری تحقیق کشورهای حاشیه خلیج فارس میباشد و به دلیل معدود بودن جامعه آماری، حجم نمونه تمام شمار در نظر گرفته شده است. از یافتههای این تحقیق نتیجه گیری میشود که برون سپاری دفاع ملی به شکلی که در کشورهای مینیاتوری و قراردادی حاشیه خلیج فارس رواج دارد، چندان مقرون به صرفه نیست.
لذا این کشورها علیرغم اختصاص بیشترین سرانه دفاعی و خرید تجهیزات نظامی پیشرفته به علت فقدان بنیه صنعتی-نظامی بومی از پایه دفاعی مطلوب برخوردار نیستند و برای دفاع از خود همواره به قدرتهای فرامنطقهای وابسته بوده و با هر تغییر و تحول استراتژیکی به سرعت دچار بحران میشوند. از دیگر سو جمهوری اسلامی ایران با کمترین سرانه دفاعی و با توسعه و گسترش توانمندیهای علمی و نظامی خود موفق به برقراری یک رابطه تعادلی و اقتصادی بین هزینههای دفاعی و توان دفاعی خود گردیده است، لذا استنباط میشود که اثر بخشی سرانه دفاعی بر ارتقای توان دفاعی جمهوری اسلامی ایران بیش از شش کشور دیگر حاشیه خلیج فارس باشد.
واژگان کلیدی: سرانه دفاعی، توان دفاعی، حاشیه خلیج فارس
مقدمه
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس از جمله پرهزینه ترین کشورهای جهان در زمینه خریدهای نظامی هستند و به نظر می رسد ناکامی در جنگ علیه یمن این کشورها را به افزایش خرید تجهیزات نظامی ترغیب کرده است. واقعیت این است که کشورهای عرب منطقه خلیجفارس بهخصوص عربستان سعودی طی سالهای اخیر براساس این دیدگاه که ایران قصد دارد هژمونی خود را در منطقه برقرار کند، به بهترین مشتریان کشورهایی چون آمریکا، فرانسه و انگلیس تبدیل شده و دست به خرید گسترده تسلیحاتی از این کشورها زدهاند. کشورهای عرب منطقه استادیارخلیجفارس اکنون به جدیدترین و گرانترین سیستمهای نظامی دنیا مجهز هستند.
شاخص سرانه دفاعی عبارت از حاصل نسبت بودجه دفاعی به جمعیت یک کشور است.1 برای برقراری امنیت و تامین هر شهروند در عرصههای پر تقابل امروزی، دولتها هزینه میپردازند. این هزینه که در این تحقیق از آن تحت عنوان سرانه دفاعی یاد شده است، در سال 2017 برای یک شهروند آمریکایی معادل با 1814 دلار ،برای یک شهروند اماراتی 2425 دلار و برای یک شهروند ایرانی 76 دلار بوده است.
میزان اثر گذاری سرانه دفاعی بر توان دفاعی کشورها نیز موضوعی چالش برانگیز است. توان دفاعی یا رزمی با دو بعد ارزیابی میگردد، بعد اول مؤلفههای فیزیکی توان رزمی است که در این تحقیق با شاخصهای نیروی انسانی، قدرت هوایی، قدرت زمینی و قدرت دریایی توسط سایت گلوبال فایرپاور 2 ارزیابی گردیده است و بعد دوم، مؤلفههای غیر فیزیکی توان رزمی است که از قلمرو موضوعی این تحقیق خارج است. در این تحقیق تلاش شده است تا با در نظر گرفتن دو عامل سرانه دفاعی و قدرت دفاعی کشورهای حاشیه خلیج فارس، میزان اثر بخشی سرانه دفاعی کشورهای عرب این حاشیه در مقایسه با جمهوری اسلامی ایران تحلیل شود.
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس
به کشورهایی گفته میشود که در ساحل خلیج فارس قرار گرفتهاند. این کشورها به جز ایران، همه جزء کشورهای عربی هستند. خلیج فارس و کشورهای حاشیه آن با توجه به قرارگرفتن در قلب خاورمیانه، یکی از مهمترین مناطق دنیا به شمار میرود. وجود منابع عظیم سوختهای فسیلی موجود در این کشورها، موجب توجه کشورهای صنعتی جهان به این منطقه شدهاست و لزوم حفظ امنیت کشورهای صادرکننده نفت این منطقه، از اولویتهای کشورهای صنعتی جهان محسوب میشود. ایران بیشترین ساحل و عراق کمترین ساحل در خلیج فارس را دارد. - ساده سپهر، 1395، برخط - کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس متشکل از عربستان، عراق، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین میباشند.
عربستان
عربستان با نام رسمی عربستان سعودی بزرگترین کشور در باختر آسیا است. این کشور که بخش عمده شبهجزیره عربستان را دربر گرفتهاست از شمال با عراق، اردن و کویت از سوی خاور با امارات متحده عربی، قطر و خلیج فارس از جنوب خاوری با عمان از سوی جنوب با یمن و از سوی باختر با دریای سرخ هممرز است. جایگاههای مهم دینی مسلمانان همچون کعبه، قبرستان بقیع، مسجد النبی و آرامگاه پیامبر اسلام در این کشور جای دارد.
عربستان سعودی با 2 149 میلیون کیلومتر مربع مساحت، بزرگترین کشور غرب آسیا و دومین کشور وسیع عربنشین پس از الجزایر است. این کشور 273،160،28 نفر جمعیت دارد که فقط 16 میلیون آنها شهروند این کشور و بقیه از اتباع خارجی هستند.
نیروی هوایی عربستان دارای 542 فروند هواپیمای جنگنده ، تهاجمی، ترابری و آموزشی است که در قالب 30 اسکادران در سه پایگاه هوایی سازماندهی شده است. مجموع کارکنان نظامی عربستان سعودی 000،256 نفر برآورد شده که از این تعداد، حدود 000،231 نفر نیروی فعال هستند. نیروی زمینی عربستان دارای 1142 دستگاه تانک و 5473 دستگاه خودروی زرهی رزمی است. همچنین نیروی دریایی عربستان از 55 فروند اقسام مختلف شناور است.
عراق
عراق با نام رسمی جمهوری عراق کشوری در خاورمیانه و جنوب غربی آسیا است. پایتخت عراق شهر بغداد است. این کشور از جنوب با عربستان سعودی و کویت، از غرب با اردن و سوریه، از شرق با ایران و از شمال با ترکیه همسایه است. عراق در بخش جنوبی خود، مرز آبی کوچکی با خلیج فارس دارد.
