بخشی از مقاله
چکیده
دشمنان اسلام و ایران تهدیدهای گسترده و متنوعی را از همان روزهای انقلاب و بعدازآن علیه نظام و حاکمیت سرزمینی جمهوری اسلامی آغاز و تاکنون نیز ادامه و در آینده نیز ادامه خواهند داد. در چنین شرایطی که کشور با تهدیدهای متنوع و گسترده مواجه است بهطورمعمول با کمبود و محدودیت منابع مالی و انسانی مواجه خواهد بود و مهمترین رویکرد برای توان بازدارندگی و مقابله با این تهدیدها ارتقای سطح بهرهوری در حوزه دفاع است.
بر همین اساس مهمترین جایگاه چنین رویکردی تربیت نسل آینده انقلاب در چارچوب فرهنگ دفاعی ج.ا.ایران است و زمینههای فرهنگ دفاعی را برای این نسل که با مخاطرات زیادی روبهرو هستند در قالب یک نظام منسجم و هماهنگی تربیتی و آموزشی در مقاطع مختلف تحصیلی نهادینه نمود. ازاینرو هدف اصلی این تحقیق تبیین راهبردهای اصلاح برنامهریزی آموزش دفاعی کشور جهت ارتقای بهرهوری در حوزه دفاع ج.ا.ایران بود. جامعه آماری این تحقیق تمام خبرگان حوزه دفاع و آموزش ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت آموزشوپرورش کشور بود.
دادههای این تحقیق با استفاده از ابزارهای پرسشنامه و مصاحبه با خبرگان درروش میدانی و فیشبرداری از متون و اسناد و مدارک درروش کتابخانهای جمعآوری گردید. ازآنجاییکه هدف اصلی این تحقیق تبیین راهبرد نبود و محققین به دنبال اثبات یا رد و تعمیم نتایج نبودند. فرضیهای ارائه نشده است. تجزیهوتحلیل اطلاعات بهصورت آمیخته بود که به دنبال آن محیط راهبردی ج.ا.ایران با روش space شناسایی و به دنبال آن با استفاده از روش S.W.O.T تحلیل محیطی انجام و چهارده راهبرد در خصوص پنج هدف تدوین و ارائه گردید.
مقدمه
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران کشورهای استعمارگر به رهبری آمریکا تلاش در انحراف و فروپاشی این نظام مقدس را طرحریزی و در سناریوهای مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی و دفاعی به اشکال مختلف به اجرا گذاشتهاند و در طول زمانبر تنوع سناریوها و تهدیدهای خود افزودند. در بین همه این تهدیدها، توطئهها، مخالفتها و جنگها تحریم یکی از اصلیترین رویکرد دشمنان بوده و در آینده نیز برشدت آن به بهانههای مختلف میافزایند. سناریوی تحریم ازآنجهت برای دشمنان اهمیت پیدا و از اولویت بالایی برخوردار است که دشمنان میپندارند ضعفهای ریشهای و استعمار زده مدیریت داخلی نظام در عرصههای مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اجتماعی و دفاعی وجود دارد که این ضعفها تحقق و پیروزی آنها را به همراه خواهد داشت.
از آنسو با مدیریت حکیمانه و اندیشمندانه حضرت امام خمینی - ره - و در ادامهی آن رهبری شجاعانه مقام معظم رهبری بخش اعظم این توطئهها از قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی خنثی گردیده است. شواهد و تجربه جنگهای اخیر امریکا در منطقه حاکی از آن است که روند رو به رشد توطئههای مختلف باهدف توان دفاعی ج.ا.ایران است. ازآنجاییکه توطئههای دشمنان جهت کاهش یکی از ابعاد و مؤلفههای محیط خارجی مسائل راهبردی دفاعی کشور است که بر عوامل توسعه دفاعی ج.ا.ایران دارای تأثیر است ولی میزان این تأثیر بستگی به میزان تأثیر ابعاد و مؤلفههای محیط داخلی ج.ا.ایران بر توسعه دفاعی کشور دارد.
یکی از عوامل مهم محیط داخلی منابع ملی و داخلی و روشهای بهرهبرداری آنها در عرصه دفاعی استمعظمٌ.له در تبیین موضوع جهاد اقتصادی در اولین سخنرانی خود در سال 1390 در حرم مطهر رضوی اینطور میفرمایند: »سرمایه اصلی، نیروی انسانی است. آنچه کشور ما دارد، این است. جوانهای ما باروحیه قوی در حال پیشروی در این میداناند و باور دارند که همه کارهایی که زیرساختهای آن در کشور آماده باشد، از دست آنها ساخته است ... آنچه در این زمینه با عنوان شاخص وجود دارد و مهم است، رشد پرشتاب کشور به میزان تعیینشده در برنامه پنجم است که اعلامشده است؛ یعنی حداقل رشد هشتدرصدی. در این رشد، سهم بیشتر مربوط به بهرهوری است؛ یعنی ما بتوانیم از امکانات کشور به شکل بهتری استفاده کنیم«؛ بنابراین همانگونه که در بیانات و رهنمودهای مقام معظم رهبری بهصراحت بیانشده است دو عامل سرمایه نیروی انسانی و بهرهوری مهمترین رویکرد مقابله و مدیریت در تمام عرصههای جمهوری اسلامی ایران است.
در حوزهی دفاعی ج. ا. ایران این دو بخش یعنی نیروی انسانی و امکانات در دو محیط داخلی نیروهای مسلح و محیط ملی ج.ا.ایران است که بخش اصلی منابع دفاعی کشور در حوزه نیروی انسانی در بطن جامعه است. ازاینرو نیاز است که ترتیبی اتخاذ گردد که از این منابع بهگونهای استفاده گردد که بهرهوری دفاعی را ارتقا بخشد. یکی از مهمترین رویکردهای ملی در حوزه دفاعی در بهکارگیری از ظرفیتهای مردمی در قالب ساختارهای بسیج مردمی شکلگرفته است و طی سالیان دفاع مقدس و در عرصههای مختلف اقتصادی و... بسیج بهعنوان یک سازمان مردمنهاد در پشتوانه دفاعی قرار داشته و در ادامه نیز پیونددهنده سازمانهای نظامی با بدنه منابع غیرنظامی است.
بر همین اساس برای ایجاد یک ادبیات مشترک بین مردم و نیروهای مسلح ج.ا.ایران در سالهای گذشته آموزش آمادگی دفاعی، دفاع مقدس و بازدیدهای راهیان نور و... در برنامههای آموزشی دانشآموزان و دانشجویان گنجانیده شده است. با بررسیهای بهعملآمده توسط محققین اگرچه این برنامههای آموزشی و تربیتی توانسته بخشی از نیازهای شناختی را برای نسل جدید فراهم نماید ولی در راستای ارتقای بهرهوری دفاعی ج.ا.ایران سهم اندکی دارد.
برای برخورداری از چنین شرایطی نیاز است که آموزشهای دفاعی در چارچوب برنامههای دفاعی کشور کارآمد گردد و فراگیران بهعنوان محور سرمایههای اجتماعی در جنگهای آینده شناختی از کارکردهای خود و خانوادهی خود در مقابله با تهدیدها و توسعهی کشور را کسب نمایند و علاوه بر این نیازهای بخش دفاعی به آموزشهای دفاعی مردمنهاد تبیین گردد و به دنبال آن برنامهریزی آموزشی کشور متناسب با ارتقای بهرهوری دفاعی ج.ا.ایران اصلاح گردد.
