بخشی از مقاله
چکیده
امروزه توسعه روستایی با چالش های متعددی مواجه است.از این رو برای رسیدن به توسعه پایدار در نواحی روستایی یکی از راهبردهایی که در اغلب کشورهای جهان مورد توجه قرار گرفته است،توسعه گردشگری در نواحی روستایی که از پتانسیل های لازم در این زمینه برخوردارند،می باشد.گردشگری روستایی در چارچوب برنامه ریزی منطقه ای بر پایه منطقه بندی گردشگری روستایی و باتوجه به رهیافت های اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی و زیست محیطی می تواند به عنوان یک عامل در توسعه منطقه ای نقش مهمی ایفا نماید.
گردشگری روستایی می تواند موتور محرکه اقتصادی برای کشورهای پیشرفته و در حال توسعه باشد و منافع قابل ملاحظه اقتصادی و اجتماعی را برای نواحی روستایی از راه افزایش درآمد و بهبود زیرساختها به ویژه در نواحی حاشیه ای و کمتر توسعه یافته به همراه آورد و با تقویت ساختار اقتصادی و اجتماعی به افزایش کیفیت زندگی ساکنان نواحی روستایی کمک کند.هدف از تحقیق حاضر،شناخت و بررسی گردشگری روستایی و نقش آن بر شکوفایی اقتصاد روستاهاو توسعه پایدار در مناطق مذکور است. با توجه به مطالب ذکر شده،تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی بر پایه اسناد کتابخانه ای می باشد.
مقدمه
در شرایطی که قرن بیستم به پایان رسیده است، هنوز توسعه روستایی با مسائل و چالش های متعددی مواجه است زیرا که راهبردهای گذشته در زمینه توسعه روستایی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته است مسائلی همچون فقر، اشتغال، بهداشت، امنیت غذایی و پایداری محیط زیست را تامین کند، این مساله باعث شده است که بار دیگر توسعه روستایی، مورد توجه قرار گرفته و نظریه پردازان، برنامه ریزان و مجریان حکومتی درصدد برآیند تا با ارائه راهکارها و راهبردهای جدید، از معضلات و مسائلی همچون امنیت شغلی، غذایی و درآمد پایین، خدمات بهداشتی، اجتماعی، زیست محیطی و کیفیت زندگی پایین و عدم دسترسی به برخی خدمات باعث کاهش کیفیت زندگی می گردد برای ایجاد یک توسعه همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد به جای منابع نفتی نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیت ها می باشیم براساس تعریف اتحادیه سازمان اقتصادی و توسعه1، گردشگری روستایی نوعی از گردشگری است که در حومه های مناطق روستایی جریان دارد گردشگری روستایی می تواند در متنوع سازی اقتصادی و توسعه پایدار سهمی داشته باشد و با ایجاد اشتغال و درآمد موجب توسعه مناطق توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته گردد.
اگرچه مشاغل مربوط به این صنعت خیلی تخصصی و پردرآمد نیستند، منافع بسیاری را نصیب روستائیان می کنند.گردشگران برای اقامت،خرید کالاهای محلی و خدمات پول پرداخت می کنند.این پول ها در فعالیت های محلی جریان می یابد و موجب تحرک روستائیان در برآوردن نیازهای بازدیدکنندگان می شود.از سوی دیگر گردشگری یک صنعت متنوع است که دامنه مشارکت را وسیع می کند و شامل مشارکت در بخش غیر رسمی نیز می شود.مشتری به سمت محصول میآید و فرصت های قابل توجهی را برای ارتباط ارائه می دهد - فروش سوغات - .گردشگری وابستگی های زیادی به سرمایه های طبیعی مثل حیات وحش،چشم اندازها و فرهنگ دارد که اینها سرمایه هایی است که فقیران دارند حتی اگر منابع مالی نداشته باشند.
گردشگری می تواند نیروی کار بیشتر از صنعت را داشته باشد،در مقایسه با بخش های مدرن دیگر که نسبت بالایی از منافع گردشگری - شغل ها،فرصت های تجارتی کوچک - به سمت زنان می روداگر گردشگری روستایی به نحوی مناسب برنامه ریزی و مدیریت شود می تواند خالق یا محرک یک فرایند توسعه در نواحی روستایی و نیز پایداری جوامع محلی در کلیه زیر شاخه های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و همچنین خود صنعت گردشگری باشد . با گردشگری روستا ، اقتصاد روستایی که وابسته به زمین است می تواند منبع درآمد دیگری نیز داشته باشد . علاقه مردم به آداب و رسوم و فرهنگ های محلی و فرار از فشارهای زندگی صنعتی را می توان از جمله موارد توسعه گردشگری روستایی به شمار آورد. گردشگری روستایی با چالش های بسیاری در هویت بازاریابی روبرو است .
دلیل مهم که موجب محدود شدن گردشگری روستایی شده کم بودن قدرت کشش عناصر روستایی و ناتوانی آن در رقابت با دیگر بازارهای گردشگری است . واقعیت این است که روستاییان آگاهی چندانی درباره گردشگری ندارند . در این میان هر چند در ادبیات و در نظریات توسعه و توسعه روستایی ایران نیز در دهه گذشته مفاهیم پایداری و توسعه پایدار به طور چشم گیری افزایش یافته است ، اما مطالعات نشان میدهد که در خصوص توسعه گردشگری روستایی در ایران این پارادایم با چالش ها ، مسائل و مشکلات بسیار زیادی همراه است و در سپهر علمی و اجرایی ایران کمتر به این پارادایم پرداخته شده است . از این رو این تحقیق به بررسی نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی می پردازد .
گردشگری و گردشگری روستایی
گردشگری معادل فارسی و کاملا دقیق واژهTourism در زبان های انگلیسی،فرانسه و آلملنی است که بصورت مصطلح در زبان فارسی بصورت جهانگردی ترجمه شده است.ریشه این واژه از اصطلاح Tornus یونانی و لاتین گرفته شده است که یکی از معانی آن گردش کردن و یا گشتن است و با پسوند Ism یا گری بصورت اسم مصدر Tourism یا گردشگری درآمده است :گردشگری، موتور محرکه اقتصادی برایکشورهایپیشرفته و در حال توسعه می باشد در برخی از کشورها این صنعت اغلب در ارتباط با بخش های اول و دوم، بعنوان بزرگترین و گسترده ترین صنعت خدماتی جهان ایجاد کننده فرصت های شغلی موثر شناخته می شودگردشگری می تواند دامنه گسترده ای داشته باشد از فواید وسیع اقتصادی مقصد گردشگری تا زندگی اجتماعی برای گردشگران را در برمی گیرد و به عنوان فعالیتی اثر گذار بر تمامی ارکان توسعه بیش از گذشته نیازمند توجه است گردشگری امروزه، در رویکرد به فضاهای جغرافیایی اثرات مختلفی را بر جای می نهد که در پیرامون بر جای نهادن آثار مثبت و منفی در مقاصد گردشگری پردازش می شود.
گردشگری در یک نگرش پسا ساختاری بر بنیانی از کنش پذیری سیستمی که در فضای پسا مدرن به فرآیند مبادرتی محصول گردشگری و گردشگر منتهی می شود، در پیرامون اجزاء کارکردی خود تأثیرات بسیاری را بر جای می نهد تا آنجا که سهم درآمد توریستی کشور حدود یک هزارم درآمدجهانی از این صنعت است. این واقعیت در برههای از زمان عینیت یافته که مهم ترین دغدغه دولت و مسئولین ایجاد اشتغال و افزایش درآمد زایی برای کشور است.
صنعت توریسم به عنوان اشتغالزاترین صنعت مطرح است، چرا که سرمایه لازم برای ایجاد اشتغال در این صنعت بسیار پایین بوده، قادر به ایجاد دهها شغل مختلف است - مکیان و همکاران، 1382، . - 195 گردشگری روستایی امروزه یکی از مردمی ترین اشکال گردشگری محسوب می شود. گردشگری روستایی عبارت است از: فعالیت ها و گونه های مختلف گردشگری در محیط های روستایی و پیرامون آنها که در بر دارنده آثار مثبت / منفی برای محیط زیست روستا، انسان و طبیعت است - پاپلی یزدی و سقایی، 1388، . - 201 به طور کلی توریسم روستایی از دو جنبه دارای اهمیت است،یکی به عنوان یک فعالیت گسترده جهانی و دیگری به عنوان یک تأکید بر توسعه سیاست های منطقه ای و محلی.از همین رو،منطقی است که بپذیریم تعریف قابل قبول و عام از توریسم روستایی وجود ندارد.
علاوه بر این باید بپذیریم که ویژگی های ممتازی از قبیل فعالیت ها و موقعیت های ویژه،گردشگری روستایی را از سایر بخش ها یا اشکال جهانگردی جدا می کند.اما این نکته جالب است که تعریف یا ویژگی های از گردشگری روستایی که مورد قبول همگان باشد وجود ندارد.در حالی که،در نگاه اول تلاش برای تعریف توریسم روستایی به نظر کار آسانی می آید - رحیمی،. - 266 : 1381 جریان گردشگری روستایی را میتوان زمینه اطلاقی به گردشگرانی دانست که برای گذراندن اوقات فراغت خود در یک روستا یا در نزدیکی آن اقامت کرده و نسبت به وضع زندگی و شرایط محیط محلی روستا کسب آگاهی می کنند - جوان ، . - 62: 1383 در نهایت گردشگری روستایی ، نتیجه یک مفهوم فراگیر از گریزهای شهری است که در سیطره سرمایه داری رهیافتی پسافوردیسم را در عبور از نگرش تک محور در نواحی روستایی در غالب کنش پذیری اقتصادی -اجتماعی که می تواند زمینه ساز درامد و اشتغال باشد ، در آمیختگی با صنعت زمین داری به اجرا می گذارد .
