بخشی از مقاله
چکیده
در حال حاضر بخش عمدهای از جمعیت کشور، ساکن در نواحی روستایی هستند. با اینحال این نواحی با مشکلات فراوانی همچون: سطح بالای فقر، بیکاری، نبود اشتغال، مهاجرت بالا و نبود امکانات روبهرو هستند. کارآفرینی روستایی، راهکاری جدید در نظریههای توسعه برای توانمندسازی و ظرفیتسازی در مناطق روستایی باهدف کاهش شکاف شهر و روستا، ایجاد برابری اقتصادی، اجتماعی، محیطی و نهادی ا ست. علیرغم وجود فر صتهای بسیار در نواحی رو ستایی برای تو سعهی کارآفرینی، به نظر میر سد این فرصتها، چندان شناختهشده نیست.
بر این اساس مطالعهی حاضر، به بررسی فرصتهای توسعهی کارآفرینی رو ستایی در بخش ر ضویهی شهر ستان م شهد میپردازد. روش تحقیق از نوع تو صیفی- تحلیلی ا ست، به کمک مطالعات ا سنادی و م صاحبه بامطّلعین محلّی تعداد 17 فر صت، پیش روی رو ستاییان جهت تو سعهی کارآفرینی شنا سایی گردید و به کمک 112 نفر ازمطّلعین محلّی و رو ستاییان بر ا ساس مقیاس تعیینشده، نمرهگذاری گردید. در ادامه با استفاده از تحلیل عاملی در نرمافزار SPSS، فرصتهای شناساییشده ذیل 5 عامل اصلی با 68,35 درصد واریانس تبیین شده، قرار گرفت .
نتایج تحقیق نشان میدهد مهمترین فرصتهای پیش روی توسعهی کارآفرینی در نواحی روستایی شامل: فر صتهای قانونی با 23,38، ظرفیتهای اجتماعی با 17,82 ، نیروی انسانی با 13,12، مواداوّلیه با 8,13، دسترسی به مراکز جمعیتی با 5,89 درصد واریانس تبیین شده میباشند. ازآنجاییکه کارآفرینی میتواند نقش بسیارمهمّی در تو سعه و رونق اقت صاد رو ستا دا شته با شد، نتایج این پژوهش میتواند شناخت کافی به برنامهریزان تو سعه و سیاستگذاران بدهد تا در صورت برنامهریزیهای منظم و کاربردی در جهت رفع معضل بیکاری در نقاط روستایی یاری رساند.
-1 مقدمه
هدف اصلی از اجرای برنامههای مختلف در نواحی روستایی، رسیدن به توسعهی روستایی است و یکی از اهداف کلان توسعه نیز کاهش بیکاری ایجاد و افزایش فرصتهای شغلی است. بیکاری و کمبود فرصتهای شغلی نتیجهی نابرابری بین عرضه و تقاضای نیروی کار یا بازار کار در نواحی روستایی است. از سوی دیگر کاهش رشد بخش کشاورزی در نواحی روستایی و نیز کاهش شاغلان آن، این واقعیت را نشان میدهد که در آینده افزایش اشتغال در نواحی روستایی در گرو توسعهی بخشهای صنعت و خدمات است. به همین دلیل بیشتر کارشناسان در راهبردهای توسعهی روستایی به متنوعسازی اقتصاد روستایی و کارا نمودن آن از راه ایجاد انواع فعالیتهای اقتصادی تأکید میکند. تاکنون راهبردهای متفاوتی در دورههای مختلف برای توسعهی روستایی مطرح شده است.
با توجه به تجارب جهانی و شرایط کنونی حاکم بر کشورمان، نیازمند بهکارگیری راهبردهای جدیدی برای توسعهی روستاهای کشور هستیم که در این مورد میتوان به راهبرد توسعهی کارآفرینی روستایی اشاره کرد - دادورخانی و همکاران، . - 170 : 1390 تجربیات سایر کشورها مؤید این مطلب است بهطوریکه کشور چین نیز همانند ایران با مشکلات زیادی در برنامهریزی روستایی خود مواجه بوده است؛ در این کشور در اثر سیاستهای گذشته دولت 700 میلیون نفر روستایی در معرض خطر بحران اقتصادی قرار داشتهاند.
پس از بروز این مشکلات، دولت چین، تقویت کارآفرینی روستایی و ایجاد اشتغال وضعیت اقتصادی روستاییان را بهعنوان راهکار اصلی در نظر گرفت - ایزدی و برزگر، . - 902 : 1390 امروزه کارآفرینی در تمامی مباحث توسعه جایگاه ویژهای یافته است. توسعهی روستایی نیز از مهمترین حیطههایی است که همواره به موضوع کارآفرینی، ایجاد شغلهای غیرکشاورزی و توانمندسازی روستاییان توجه ویژهای داشته است. تجربهی بسیاری از کشورهای فقیر و پرجمعیت که طیف وسیعی از جمعیت آنان را روستاییان و کشاورزان تشکیل میدهند، بیانگر آن است که توجه به مقولهی کارآفرینی در مسیر توسعهی روستایی میتواند از میزان مهاجرت روستاییان به شهرها بکاهد و زمینهی اشتغال، رفاه و پیشرفت آنان را در روستاهای محل سکونتشان فراهم آورد
درواقع کارآفرینی یکی از راهبردهایی است که برای افزایش اشتغال و کم کردن بیکاریخصوصاً در نواحی کمتوان اقتصادی مطرح است. به نظر میرسد در نواحی روستایی فرصتهای بسیاری پیش روی کارآفرینی وجود دارد کهعمدتاً نادیده انگاشته میشود؛ این در حالی است که شناخت آنها میتواند کمک شایان توجهی در تحرک بخشیدن به کارآفرینی در نواحی روستایی باشد.
ازجمله فرصتهایی که در نواحی روستایی وجود دارد و میتوانند در توسعهی و پیشبرد فعالیتهای کارآفرینانه در مناطق روستایی مؤثر باشند، میتوان به عوامل محیطی و زیرساختی مانند محیط طبیعی و نیروی انسانی کافی، عوامل اقتصادی ازجمله منابع اولیهی موجود در روستاها اشاره کرد. در این پژوهش سعی بر آن است که با شناخت موانع و فرصتهای پیش روی کارآفرینی در نواحی روستایی، راهکارهای مطلوب توسعهی کارآفرینی در نواحی روستایی ارائه گردد.
-2 پیشینهی تحقیق
کارآفرینی موضوعنسبتاً جدیدی است که در سالهای گذشته بهصورت جدی مطرح شده و در کشور ما بیشتر از یک دهه است که مطالعه در مورد آن آغاز شده است؛ لذا پژوهش در مورد کارآفرینی تا حدودی جدید است. در ادامه به نمونههایی از پژوهشهای صورت گرفته پیرامون کارآفرینی روستایی اشاره میشود.
