بخشی از مقاله
چکیده:
زمینه و هدف: یکی از روشهای خلافی که در فعالیتهای یا دادن برای یاد گرفتن به کار می رود، روش ایفای نقش یا وانمود سازی است. این روش علاوه بر این که یادگیری کودکان و نوجوانان را عمیق و پر بار می کند. بسیار دلکش و ذوق آفرین نیز هست. روش وانمود سازی از زندگی واقعی انسان ها، به ویژه زندگی شعف انگییز کودکان و نوجوانان گرفته شده است. همه دوست دارند در قالب شخصیت های دیگر در آیند و به بازی نقش بپردازند.
انسان ها در زندگی روز مره خود همواره از شخصیت هایی که دوست دارند یا از آنها خوششان می آید تقلید می کنند و می کوشند رفتار و منش آنها را به خود نسبت دهند، یا آرزو می کنند کاش می توانستند همچون آنان باشند. گاه آنان از روی تفریح یا طنز رفتار و کردار کسانی را تقلید می کنند که سبب خنده و شادمانی اطرافیان می شود. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل و بررسی شیوه های روش تدریس ایفای نقش می باشد.
روش: روش پژوهش حاضر مبتنی بر روش اسنادی و از نوع کتابخانه ای است که برای پاسخ به هدف، از اطلاعات اسنادی، منابع دست اول و منابع آرشیوی بهره جسته است.
یافته ها: تحلیل و بررسی نشان می دهد که کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان این گونه تقلید های صوری را دوست دارند آنان وقتی از کسی یا از رفتار و گفتار کسی به واقع خوششان بیاید خود را در هیأت و سطوت او فرو می برند و خویش را همانند او می پندارند،و نیز وقتی از کسی بدشان بیاید، یا از رفتار وگفتارش دلزده شوند فوری در نقش او ظاهر می شوند و ادا و اطواری در می آورند که سبب تحریک دیگران نیز می شود.
گاه این » دیگر شدن» به قدری طبیعی و جدی ظاهر می شود که آنان حیرت بزرگسالان را بر می انگیزند. ماند گارترین یادگیری ها با شیوه ایفای نقش صورت می پذیرند. چون ایفای نقش تنها شیوه ای است که یاد گیرندگان از خود مایه می گذارند. خود را در معرض مطالب یادگیری قرار می دهند. وهمان طور که می خواهند و می توانند مطالب را دروی می کنند و بیرونی ابزار می دارند.
مقدمه و بیان مساله
ایفای نقش به مثابه یک روش تدریس ریشه در دو بعد شخصی و اجتماعی فرد که مورد تأکید آموزش وپرورش است دارد. در قالب روش تدریس حاضر تلاش می شود به یاد گیرندگان یاری گردد تا معنا ومفهوم خویش را در درون فضای اجتماعی که در آن زندگی می کنند، بیابند و نکات مبهم تصورات خود را در باره وجود خویش با یاری گرفتن در گروههای اجتماعی روشن سازند. روش حاضر ایجاد می کند که در آن یادگیرندگان در تحلیل موقیعتهای اجتماعی به صورت همیار و مشترک فعالیت می کنند، به ویژه یادگیرندگان راه حل مسائل بین شخصی را در این روش می یابند و شیوه آزا د منشانه برای پرداختن به انواعی از موقعیتهای اجتماعی را به وجود می آورند.
- احدیان، . - 256 :1387 این نوع یادگیری ها سبب می شود تا یادگیرندگان خود را همراه و همگام با موضوعات درسی و در متن زندگی فردی و اجتماعی خویش ببینند و آن چه را در تفکر و پندار دارند به طرقی غییت ببخشند و با سازگاری هایی که از عهده شان بر می آید توانمندی های خویش را درک کنند، در تقویت آنها بکوشند یا تصمیم بگیرند تلاش های بیشتر و بیشتری را به ثمر برسانند - روف، . - 16 :1382 جروم برونر، یکی دیگر از طرفداران روش های فعال تدریس و ابداع کننده روش »آموزش اکتشافی« است. وی معتقد است: قرار دادن پاسخ مستقیم در اختیار دانش آموزان، آنان رابه کتاب و متن فعلی متکی می کندو موجب می شود از خود کوشش نشان ندهند .در نتیجه آناناز یادگیری رضایت خاطر به دست نمی آورندو انگیزه های یادگیری در آن ها ضعیف میشود - فضلیخانی، . - 69 :1385 با توجه به مباحث فوق هدف اصلی پژوهش حاضر به شرح زیر است:
هدف اصلی: تحلیل و بررسی شیوه های روش تدریس ایفای نقش مبانی و دیدگاههای نظری پژوهش: روش های تدریس البته باید خاطر نشان کرد که هیچ یک از روش های تدریس به خودی خود خوب یا بد نیستند، بلکه نحوه وشرایط استفاده از آن ها موجب قوت یا ضعفشان می شود.
مزایای این روش:
✓ مربی میتواند از قدرت عملکرد و شناختی که توسط فراگیران بدست آمده، آگاهی پیدا کند
✓ فراگیران قادر به تمرین در موقعیتی بسیار نزدیک به واقعیت می باشند
✓ فراگیران اعتماد به نفس بیشتری درزمان مواجهه با واقعیت پیدا می کنند.
✓ فراگیران یاد می گیرند در موقعیت های مختلف واکنش های عملی ومختلف از خود نشان دهند
✓ فراگیران می توانند بطور مستقل کارکنند و با فراگیری قواعد و نقش خود متکی به غیر نباشند.
✓ این روش باعث تداوم علاقه فراگیران به حضور در برنامه درسی می شود.
✓ این روش موجب ایجاد حس همکاری و ارتباط و و اکنش متقابل میان فراگیران می شود.
✓ فراگیران فرصت استفاده از تصورات و بروز تفکرات و خلاقیت را پیدا می کنند.
معایب این روش:
✓ اگرفراگیر نتواند نقش خود را خوب ایفا کند موجب شر مساوی و از بین رفتن اعتماد به نفس وی می شود.
✓ ممکن است فراگیران این روش را به چشم سرگرمی نگاه کنند و آن را جدی نگیرند و اثر یادگیری کمی داشته باشد.
✓ وقت زیادی می گیرد و باعث طولانی شدن بیش از حد برنامه درسی می شود
✓ اگر تمرکز روی روش های ایفاء نقش متمرکز شود، می تواند اهداف آموزشی را تحت الشعاع قرار دهد و از اهداف دور شوید.
✓ ممکن است همه فراگیران فرصت ایفاء نقش و شرکت در فعالیت را نداشته باشند.
✓ روی نکات آموزشی توجه نموده و آنها را پررنگ تر نمایش دهند.
✓ تجربیات ایفاء کنندگان نقش پس از اجرا مورد بررسی وبحث قرار گیرد.
✓ از تجربیات ایفاکنندگان نقش باز خورد - فیدبک - تهیه شود و مورد بحث قرار گیرد.
داستان گویی و نمایش
این روش در بسیاری از جوامع آسیایی و آفریقایی راه متداول و مناسبی برای آموزش مردم می باشد مانند تعزیه خوانی و شاهنامه خوانی و غیره. ذکر داستانهایی از بزرگان، حکما، پهلوانان روش های خوبی برای انتقال اطلاعات و آشنایی کودکان با شیوه های صحیح زندگی است .داستان هامعمولاً پیرامون مسایل شایع و جریانات مهمی که مردم در جامعه خود با آن روبرو می شوند خلق می گردند .این روش قرن های یکی از روش های با ارزش انتقال دانش و علوم، ارزش ها و آداب و رسوم در ایران بوده است.
مزایای این روش:
✓ قدرت زیاددر ایجاد انگیزه، نگرش جدید و پیدایش وبروز رفتارهای مطلوب
✓ درک بهتر ارزش ها و تایید باورهای درست و نفی باورهای غلط
✓ فراهم آمدن شرایط مناسب برای فراگیران در فهم باورهای فرهنگی و اجتماعی
✓ مدنظر قرار دادن باورهای خوب و تشویق فراگیران و مردم برتکیه به نکات و باورهای خوب
✓ توسعه خلاقیت در فراگیران
✓ کمک به شکل گیری، تغییریا استحکام انگیزه ها و نگرش فراگیران ونهایتاً ایجاد رفتار مطلوب معایت این روش:
✓ وقت گیر است.
✓ نیاز به آمادگی قبلی دارد.
✓ بیان داستان اگر ضعیف باشد و خوب روی آن فکر نشده باشد ممکن است موجب گیجی و تحیر فراگیران شود.
✓ ممکن است داستان برای فراگیران جذاب نباشد و علاقه پیدا نکنند.
