بخشی از مقاله
چکیده
از جمله عوامل مهم در برنامه ریزی و مدیریت شهری، به ویژه در راستای نیل به توسعه ی پایدار در نواحی شهری و استفاده بهینه از سرزمین، اطلاع بهنگام از وضعیت پوشش اراضی برای این مناطق است .داد ه های سنجش از دور به جهت ارائه ی اطلاعات به هنگام و رقومی، تنوع این مناطق است . داد ه های سنجش از دور به جهت ارائه ی اطلاعات به هنگام و رقومی، تنوع دارند .
در این تحقیق به منظور تحلیل و پهنه بندی امکان کاربری اراضی شهر سبزوار از تصاویر ماهواره ای گوگل ارث و سیستم اطلاعات جغرافیایی - - GIS استفاده شد . نتایج نشان داد وجود بناهای تخریبی فراوان که هم سبب ناامنی وهم آلودگی می گردد و راههای عبوری - کوچه ها - تنگ وباریک که سبب عدم ساخت وساز صحیح و مانعی بر سر راه آنها است همچنین رفت و آمد وسایل نقلیه را با مشکلات فراوان روبرو می سازد. کمبود فضای سبز به نسبت جمعیت وعدم برخورداری از سیستم فاضلاب مناسب و تخلیه فاضلاب و... می باشد .
مقدمه
توسعه ی فیزیکی شهرها فرآیندی پویا و گریز ناپذیر است که طی آن محدوده های فیزیکی شهر در جهات مختلف گسترش یافته و سبب تغییر در وضعیت پوشش اراضی منطقه می شود .
می توان با برنامه ریزی کاربری اراضی شهری و آمایش سرزمین، رشد شهری را در مناسبترین جهت هدایت کرد تا ضمن برآورده شدن نیازهای ساکنان شهرها، منابع طبیعی، اراضی اطراف شهر و زمین کشاورزی نیز حفظ شوند .نقشه های کاربری و پوشش اراضی شهری، افزون بر طبقه های مختلف کاربری، الگوی مکانی، نوع و شدت استفاده از سرزمین را مشخص می کند و می توان از آن برای برنا مه ریزی های کنونی و آتی اراضی شهری استفاده کرد
آگاهی از انواع پوشش سطح زمین و فعالیت های انسانی در قسم تهای مختلف آن و به بیان دیگر نحوهی استفاده از زمین، به عنوان اطلاعات پایه برای برنامه ریز یهای مختلف از اهمیت ویژ های برخوردار است .نقشه های پوشش اراضی حاصل از تصاویر ماهوار های نقش مهمی در ارزیابی های منطقه ای و ملی ایفا می کنند پوشش اراضی، پویایی و تغییرات آن، متغیرهای مهمی هستند که تأثیراتی جدی بر روی محیط و فرآیندهای محیطی می گذارند استفاده ازفناوری های سنجش از دور و به کارگیری داد ههای ماهواره ای در تهیه ی نقشه ی پوشش اراضی، موجب کاهش هزینه ها، صرفه جویی در وقت، افزایش دقت و سرعت می شود .
پردازش رقومی تصاویر ماهوار های و طبق هبندی آنها، یعنی نمونه برداری از سطح محدودی از تصویر و تعمیم آن به کل تصویر در مدت کوتاه، کمک شایانی به صرفه جویی در زمان و هزینه های پروژ ه ها خواهد کرد . از آنجا که هدف اصلی فناوری سنجش از دور، شناسایی و تفکیک پدیده های زمینی و قرار دادن آن ها در گروهها یا طبقه بندی های مشخص است، طبقه بندی تصاویر ماهوار های را می توان به عنوان مهم ترین بخش تغییر اطلاعات ماهواره ای به شمار آورد
موقعیت منطقه مورد مطالعه
شهر سبزوار، مرکز شهرستان سبزوار در مختصات 57 41' طول شرقی و 36 13' عرض شمالی، در ارتفاع 965 متری واقع شده است. این شهر با 60 کیلومتر مربع، در 228 کیلومتری جنوب غرب مرکز استان خراسان رضوی - مشهد - واقع شده است. شهر سبزوار قبل از سال 1335 به عنوان مرکز شهرستان سبزوار دارای فرمانداری بوده و یکی از مراکز شهرستان تابع استان خراسان محسوب میشده است. طبق تقسیمات جدید کشوری در سال 1383 و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی، مرکز شهرستان سبزوار در محدوده استان خراسان رضوی قرار دارد.
شکل-1 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
پیشینه تحقیق
پوراحمد و دیگران - - 1387 ، بررسی کاربری اراضی در بخش مرکزی شهر آمل ، را بررسی کردند . مرکز شهر، بستر مهم ترین فعالیت های شهری است که تجلی گاه تظاهرات اجتماعی و محل تعاملات اداری و اقتصادی شهر به شمار می رود .مقاله حاضر با تبیین جایگاه مرکز شهر در حیات شهری آمل، به تحلیل کاربری های موجود در آن پرداخته است . به این معنی که ابتدا با تعیین مرز بخش مرکزی، به شناسایی برخی از ویژگی های این فضای شهری پرداخته و سپس از نظر فشردگی، تنوع، توزیع و نقش، جایگاه هرکدام از کاربری های بخش مرکزی را در ارتباط با کل شهر بررسی کرده است . در پایان، به راهکارهایی در جهت پویایی این نقطه ثقل شهری اشاره شده است
موحد ، صمدی - - 1390 ، ارزیابی کمی و کیفی کاربری اراضی شهر مریوان نتایج حاصل از ارزیابی کیفی کاربری با استفاده از ماتریس سازگاری نشان می دهد کاربری های آموزش عالی، فضای سبز، جهانگردی، شبکه ی معابر، نظامی و انتظامی به ترتیب ازکاملاٌ سازگارتا کاملاً ناسازگار است .در ماتریس مطلوبیت، مکان گزینی و استقرار کاربری های مسکونی، آموزش عالی و ورزشی ازنسبتاً مطلوب تاکاملاً نامطلوب را نشان می دهد که متناسب با نیازهای شهر نیست .
همچنین در ماتریس ظرفیت، مقیاس عملکرد کاربری های آموزشی، فرهنگی، درمانی، شبکه ی معابر، حمل و نقل، انبارها و جهانگردی از نظر ظرفیت ازنسبتاً نامناسب تاکاملاً نامناسب بوده و کاربری های دیگر در این مورد تعادل بهتری دارند .در ماتریس وابستگی، کاربری های مسکونی، آموزش عالی، ورزشی، اداری، صنایع و شبکه ی معابر از وابستگی کامل تانسبتاً کامل بوده و برعکس کاربری های آموزشی، فضای سبز، تأسیسات و تجهیزات شهری، مذهبی، نظامی و انتظامی از عدم وابستگی کامل تانسبتاً غیر وابسته با یکدیگر و دیگر کاربری ها ارزیابی شده اند که به مانندمکملِ زنجیره ی پیوست هی نیازهای شهری، در یک رده هستند .
به طورکلّی نتایج پژوهش نشان می دهد پراکنش فضایی نامناسب کاربری های شهری در سنجش با استاندارد های رایج کشور زیاد بوده و کاربری های ناسازگار عامل مهم در عدم انتظام بخشی کاربری های شهر مریوان شمرده می شود
