بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف تحلی پدیدۀ کشش جبرانی در گون کرمانی براساس نظری بهینگی انجام گرفته است. نظری بهینگی یکی از رویکردهای محدودیتبنیاد محسوب میشود که در چهارچوب مکتب زایشی مطرح شد. شیوۀ انجام پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی میباشد و به منظور گردآوری دادهها از روش کتابخانهای استفاده شده است. بر این اساس به منظور دستیابی به داده-های مورد نظر از منابع موجود در مورد گون کرمانی و همچنین شم زبانی نگارنده که بومی منطقه میباشد استفاده شده است . پس از بررسی دادههای استخراج شده و تقسیم بندی آنها براساس نوع وقوع پدیدۀ کشش جبرانی و ساخت هجایی واژگان مورد نظر در گون کرمانی، مهمترین محدودیت-های حاکم بر صورتهای بهینه پدیدۀ کشش جبرانی در این گون زبانی مشخص شده اند. نتای این پژوهش نشان میدهد گون کرمانی در بیشتر موارد همخوانهای چاکنایی /h/ و /ʔ / را در جایگاه میانی و پایانی حذف میکند که این حذف در بیشتر موارد باع کشش جبرانی واک ماقب خود میشود. حذف همخوانهای چاکنایی /h/ و /ʔ/ در جایگاه عضو اول خوش همخوانی در واژههای تک هجایی با ساخت هجایی - CVCC - باع ایجاد فرایند کشش جبرانی پیوسته واکه میگردد؛ حذف
این همخوانها در جایگاه عضو دوم خوش همخوانی در واژههای تکهجایی و دوهجایی با ساخت هجایی - CVC.CV - C - - نیز زمینهساز فرایند کشش جبرانی ناپیوسته میشود. هر چند کشش جبرانی ناپیوسته در زبانهای دنیا بسیار کمبسامد است اما میتوان نمونههایی از آن را در گون کرمانی مشاهده کرد. نتای به دست آمده از تحلی این پدیده در قالب نظری بهینگی نیز نشان می-دهد که دو نوع محدودیت پایایی ضد حذف MAX-IO [segment] - و - MAX-μ و یک محدودیت نشانداری - NOCLUSTER-glottal - وجود دارد که ترتیب اعمال و رتبه بندی
۱. مقدم
زبان که از ابتداییترین داراییهای بشر و در عین حال، یکی از پیچیدهترین پدیده-های طبیعی است، از نخستین گامهای سازماندهی فرهنگی بشر محسوب میشود و این مالکیت زبان میباشد که انسان را از سایر موجودات متمایز میسازد. مفاهیم زبان، گویش5 ، لهجه2 و گون زبانی9 در علم زبانشناسی با تعاریف مختلفی به کار میروند و اصوال تعریف جامعی در مورد آنها که مورد قبول تمامی زبانشناسان باشد، وجود ندارد. این مفاهیم در منابع فارسی و غیر فارسی با تعاریف مختلفی به کار گرفته شده اند. از نظر باطنی - 51 :5911 - زبان تنها وسیله و یا مؤثرترین وسیلهای است که جهان اندیشه و دنیای درون ما را با جهان بیرون مرتبط میکند. برای تمایز بین لهجه و گویش، بیشتر زبانشناسان بر این حقیقت اتفا نظر دارند که میزان تفاوت گویشهای یک گون زبانی در سطوح تلفظی، دستوری و واژگانی است در حالی که تفاوت لهجهها تنها محدود به تمایزهای تلفظی میباشد. مدرسی - 599 :5911 - در مورد تفاوت بین لهجه و گویش عقیده دارد که گویش در مورد تفاوتهای لفظی، دستوری و واژگانی گونههای زبانی و لهجه در مورد تفاوتهای تلفظی آنها به کار گرفته میشود. به این ترتیب، هر زبان ممکن است دارای گویشهای مختلف و لهجههای گوناگون باشد. گون زبانی نیز مفهوم عامی است که برای زبانهای متفاوت و غالبا برای شک های مختلف یک زبان به کار گرفته می-شود. به اعتقاد چمبرز و ترادگی - 19:2001 - 1 گون زبانی مفهومی خنثی است که به طور کلی در مورد هر نوع زبانی به کار گرفته میشود. مدرسی نیز عنوان کرده است که هر زمان از یک نظام زبانی بدون تاکید بر زبان، گویش یا لهجه سخن گفته شود، مفهوم گونه به کار گرفته میشود . - 592 :5911 - بنابراین، زبان، گویش و لهجه در محدودۀ هر کشوری با در نظر گرفتن شرایط زبانی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تعریف میشوند و معیارهای این تعریف تا حد زیادی اختیاری میباشد. با توجه به مباح باال، تقاب میان مفاهیم زبان، گویش و لهجه فاقد عینیت بیرونی است. بر همین اساس، در این پژوهش از گون کرمانی برای اشاره به نوع گفتار مردم شهر کرمان استفاده شده است.
رضایی باغ بیدی - - 11:5911 عقیده دارد که گویشهای کنونی زبان فارسی در دو دست جنوبغربی و شمالغربی قرار میگیرند. گون کرمانی به واسط همخانواده بودن با فارسی معیار در دست گویشهای جنوبغربی قرار دارد. هدف این پژوهش معین کردن محدودیتهای5 دخی در تحلی فرآیند کشش جبرانی2 گون کرمانی براساس نظری واجشناسی بهینگی9 میباشد. با توجه به آنکه برای نخستین بار یک فرایند واجی در گون کرمانی در قالب نظری واجشناسی بهینگی مورد بررسی قرار میگیرد، میتوان به وجود نوآوری در این پژوهش قائ شد. شیوۀ انجام پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی میباشد و دادهها با استفاده از منابع موجود و شم زبانی نگارنده که بومی منطقه میباشد، جمع آوری شدهاند.
۲. پیشینة پژوهب
نظام واجی گون کرمانی تفاوت چندانی با فارسی معیار ندارد و عوام زبرزنجیری و واژگانی مهمترین عام تمایز آن از سایر لهجههای فارسی میباشند. به همین دلی ، مطالعات چندانی در حوزۀ واجشناسی گون کرمانی صورت نگرفته است. بیشتر پژوهشهای انجام شده در مورد گون کرمانی به جمعآوری واژگان و اصطالحات خاص این گونه پرداختهاند. از آن جمله میتوان به کتاب محمد صرافی - - 5971 اشاره کرد که در این مجموعه واژگان رای در گون کرمانی به ترتیب حروف الفبا در زبان فارسی معرفی و معنی هر واژه ذکر گردیده است. در اثری دیگر با عنوان "فرهن لغات و اصطالحات مردم کرمان" پورحسینی - 5970 - به بررسی تعدادی از آثار و واژگان کاربردی در این لهجه پرداخته است.
