بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه ارزیابی عملکرد به منظور استفاده از ترکیب مناسب از کلیهی منابع سازمانها به بهترین نحو ممکن برای ارائه محصولات و خدمات در بازار امری ضروری است. یکی از روشهای سنجش کارایی سازمانها استفاده از مدل تحلیل پوششی دادهها میباشد . از آنجاییکه، مدلهای تحلیل پوششی دادهها از ورودیها و خروجیهای زمان حال و گذشته برای ارزیابی کارایی سازمان استفاده میکنند، لذا، نتایج حاصل از ارزیابیها برای ارایه الگو مناسب نمیباشند، در نتیجه با استفاده از نتایج حاصل از این روش مدیران قادر به بهبود فعالیتهای زیر مجموعه خود نیستند. بدین منظور ابتدا با استفاده از شبیهسازی پویاییهای سیستم، دادههای واحدهای تحت ارزیابی را پیشبینی میکنیم و سپس با استفاده از مدل پیشنهادی تحلیل پوششی دادهها، به ارائه الگوی مناسب برای تدوین استراتژیهای بهبود عملکرد میپردازیم.
واژههای کلیدی: مدیریت عملکرد سازمانی، الگویابی، تحلیل پوششی دادهها، شبیهسازی پویا، سیستمهای پویا
.1 مقدمه
در بازارهای جهانی امروزی شرکتها واحدهایی با نامهای تجاری منحصر به فرد نیستند که بتوانند به صورت مستقل فعالیت کنند. پیچیدگی کالاها و خدمات در دنیای امروز به گونهای است که بسیار کم اتفاق میافتد سازمان یا مؤسسهای به تنهایی و بدون کمک گرفتن و همکاری با دیگر سازمانها بتواند محصولی را تولید یا خدمتی ارائه کند. این چالشها در دنیای کسب و کار باعث ظهور رویکرد زنجیرهتأمین شده که مرزهای میان شرکتها را پشت سر گذاشته و شامل کلیه فعل و انفعالاتی است که از تأمین مواد اولیه تا تحویل کالای ساخته شده به مشتری را در بر میگیرد. از این رو، در طراحی سیستم ارزیابی عملکرد بایستی تا حد ممکن تمامی ارتباطات، تعاملات، اولویتها، تأثیرگذاریها و محدودیتها مد نظر قرار گیرد تا نتیجه ارزیابی یک زنجیرهتأمین بازخورد صحیحتری از عملکرد جهت بهبود ارائه دهد.
مدیریت تقاضا، سطح بهینه دسترسی به محصول و کاهش هزینههای موجودی - سفارش، نگهداری و کمبود - در طول زنجیره یکی از اهداف مهم زنجیرهتأمین میباشد که مستلزم طراحی یک سیستم ارزیابی عملکرد صحیح میباشد. یکی از مشکلترین زمینهها در این حوزه، انتخاب معیار عملکرد و استفاده از تکنیکهای مختلف برای ارزیابی عملکرد میباشد.یکی از مهمترین تکنیکهایی که در ارزیابی زنجیرهتأمین مورد استفاده قرار میگیرد تحلیل پوششی دادهها میباشد. این تکنیک با استفاده از نسبت موزون خروجیها به ورودیها و ایجاد یک مرز کارا به محاسبه کارایی و ارزیابی عملکرد سیستم میپردازد.یکی از مشکلات استفاده از این تکنیک عبارتست از اینکه مدلهای تحلیل پوششی دادهها از ورودیها و خروجیهای زمان حال و گذشته برای ارزیابی استفاده میکنند.
لذا، به تبع آن نتایجی که بر مبنای دادههای گذشته به دست آید نمیتواند چراغ راه هدایت سازمان به سمت آینده باشد و با استفاده از نتایج حاصل از این روش مدیران قادر به برنامهریزی برای آینده و بهبود فعالیتهای زیر مجموعه خود نمیباشند. این محدودیت تحلیل پوششی دادهها، دقیقاً نقطه قوت شبیهسازی پویاییهای سیستم میباشد. مدل شبیه-سازی پویاییهای سیستم توانایی پیشبینی دادهها و توصیف سیستمهای بسیار پیچیده را دارد و میتواند برای آزمودن سیستمهایی که هنوز موجودیت نیافتند یا برای آزمودن سیستمهای موجود بدون ایجاد تغییر در آنها به کار روند.لذا در این پژوهش با تمرکز بر دورههای آتی با استفاده از ترکیب تحلیل پوششی دادهها و شبیهسازی پویاییهای سیستم به دنبال تدوین استراتژی سازمانی برای ارایه الگوی مناسب برای بهبود عملکرد زنجیرهتأمین میباشیم.
.2 متدولوژی تحقیق
در این قسمت مدل کلیای را پیشنهاد میکنیم که مدل زنجیرهتأمینی را شبیهسازی میکند و از پنج عضو تشکیل شده است: مشترینهائی، خردهفروش، عمدهفروش، تولیدکننده و تأمینکننده هر کدام از اعضا به استثنای مشترینهائی و تأمینکننده که خارج از مرز مدل فرض شدهاند، میتوانند سفارشهایی را از عضو بلافصل قبل خود در زنجیره دریافت کنند و بصورت همزمان محصولات نهائی را عرضه کنند.برای مدلسازی و شبیهسازی زنجیرهتأمین ابتدا باید نمودار علی- حلقوی آن را رسم کرد و سپس برای اجرای شبیهسازی، نمودار علی- حلقوی را به نمودار جریان ترجمه میکنیم. مدلی که در این پژوهش از آن استفاده میکنیم، با زنجیرهتأمینی انجام میشود که ساختار آن خطی بوده و با سطوح مشترینهائی، خردهفروش، عمدهفروش و تولیدکننده شکل میگیرد.
در این پژوهش هر کدام از عناصر به هم مرتبط تشکیل دهنده چارچوب مفهومی زنجیره تأمین به صورتی که لامبرت و کوپر[1] مطرح کردهاند، را به عنوان مبنای مفهومی خود در نظر گرفتهایم.
پس از شناسایی عناصر مؤثر بر مسئله رابطه یا تأثیرات میان عناصر را تعریف یا به عبارت بهتر ترسیم میکنیم. سپس تمامی حلقههای ساخته شده در زمان مدلسازی سیستم بهویژه حلقههای مثبتی که سیستم را ناپایدار میکنند را باید در نظر بگیریم، و در نهایت پس از انجام مراحل فوق، عناصری را که بر سیستم تأثیرگذار نیستند را حذف میکنیم. در این مطالعه، مشترینهائی کسی است که محصولات نهائیای را که زنجیره عرضه میکند را، - رویکرد کششی تقاضا - تقاضا میکند.
این مشتریان، افرادی هستند که برای دریافت محصول به سوپرمارکت وارد میشوند. تقاضاهای ایجاد شده برای این مشتریان توسط سوپرمارکتها به عنوان خردهفروشان برآورده میشود و خردهفروشان کالاهای مورد نیاز خود را برای فروش از انبارهای بزرگ عمدهفروشی که خردهفروشان را تأمین میکنند به عنوان عمدهفروشان خریداری میکنند. سفارشهای گوناگون تولیدی و تکمیل موجودی نشاندهنده جریانهای اطلاعاتی بین تمام عناصری هستند که زنجیره را شکل میدهند، در حالیکه، جریانهای مواد با تحویل کالا به این عناصر نشان داده میشوند. هیچگونه روابط همکاری بین اعضای زنجیره، در نظر گرفته نشده است. به عبارت دیگر هر عضو از اعضای زنجیره خود مشغول برآورده کردن نیازهای عضو بلافصل قبل خود در زنجیره و دادن سفارش به عضو بلافصل بعد خود در زنجیره میباشد.
مفهوم مدیریت زنجیرهتأمین نه فقط مستلزم کارایی کل زنجیرهتأمین بلکه کارایی جداگانه هر یک از اعضای زنجیرهتأمین میباشد. هر عضو زنجیرهتأمین استراتژی خود را برای رسیدن به کارایی 100% دارد. کارایی 100%یک عضو لزوماً به معنی کارایی 100% عضو دیگرنیست. گاهی به دلیل تضاد احتمالی بین اعضای زنجیرهتأمین، ناکارایی یک عضو ممکن است به دلیل عملیات کارایی عضو دیگر باشد. برخی سنجههای مربوط به اعضای زنجیرهتأمین را نمیتوان به سادگی به عنوان "ورودی" یا "خروجی" زنجیرهتأمین طبقهبندی کرد.
به عنوان مثال درآمد تأمینکننده فقط خروجی تأمینکننده نیست - تأمینکننده تمایل به افزایش آن دارد - بلکه ورودی برای تولید- کننده - تولیدکننده تمایل به کاهش آن داد - نیز به شمار میرود.
به همین خاطر، مفهوم کارایی زنجیرهتأمین باید به دقت تعریف شود و مورد مطالعه قرار گیرد، و ما نیازمند مدلهایی هستیم که بتوانند کارایی زنجیرهتأمین و اعضای آن را تعریف کرده و اندازهگیری کنند. روشهایی برای برآورد عملکرد دقیق اعضای زنجیرهتأمین را با سنجش یک اندازه عملکرد توسعه داده شده است .[2] با این وجود، تلاشی برای یافتن بهترین عملکرد زنجیرهتأمین نشده است، و هیچ مدل ریاضی قابل اطمینانی برای همزمان - 1 - تعریف و اندازهگیری کردن عملکرد کل زنجیرهتأمین با تضادهای احتمالی در خصوص مقادیر کارایی مشخص - 2 - ارزیابی عملکرد اعضای زنجیرهتأمین، و - 3 - یافتن بهترین عملکرد و ارائه راهکارهایی برای رسیدن زنجیرهتأمین به بهترین عملکرد خود، ایجاد نشده است .[3]
مدل پیشنهادی تحلیل پوششی دادهها، کارایی سیستم زنجیرهتأمین در حالت کل زنجیرهتأمین و همچنین برای هر یک از اعضای زنجیرهتأمین میسنجد و راهکارهای بهبود برای رسیدن به بهترین عملکرد زنجیرهتأمین ارائه میکند. این مدل نیاز به فرضیات غیر واقعی در مدلهای معمول بهینهسازی زنجیرهتأمین و مدلهای احتمالی را از بین میبرد. فرض کنیم ∆ و ∆ به ترتیب نمادهای مجموعه ورودی و خروجی عضو ∆ زنجیرهتأمین باشد. ورودیها و خروجیهای مرتبط به هر یک از اعضای زنجیرهتأمین را به ترتیب با علائم - ∆ - ∈ و - ∆ - ∈ نشان میدهیم. حالا فرض کنید ⃗ ∆ و ⃗ ∆ به ترتیب
