بخشی از مقاله
چکیده
تحلیل پوششی داده ها 2برای مقایسه واحد های تصمیم گیرنده این توانایی را دارد که کارا بودن واحدها را فقط نسبت به همدیگر مقایسه نموده و برای افزایش کارایی واحدهای نا کارا کلیه ورودیها - خروجیها - را به یک نسبت افزایش - کاهش - دهد . غیر واقعی بودن و عدم دقت این مدل کاملا مشهود است زیرا ، اولا رتبه بندی کاملی از واحد های تصمیم گیرنده ارائه نشده و بدلیل شعاعی بودن معیار سنجش کارایی ، واحد ها فقط به دو دسته کارا و ناکارا تقسیم میشوند ثانیا همه ورودیها را همسان فرض نموده در حالیکه ممکن است واحدهای نا کارا دارای یک یا چند ورودی کارا باشند و بالعکس ، پس لزوما نباید تمام ورودیها - خروجیها - به یک میزان افزایش - کاهش - یابد. بنابراین، برای رفع این نقیصه و افزایش آگاهی از چگونگی استفاده از منابع، انتظار این که ورودی های مختلف دارای کاراییهای متفاوتی باشند، واقعی تر است . در این مقاله سعی شده با استفاده از تحلیل پوششی داده ها ، با به کار گیری مدل پروفایل کارایی هرورودی و تلفیق این مدل با تحلیل سلسله مراتبی روشی مناسب برای رتبه بندی کامل از واحد های تصمیم گیرنده ارائه گردد.
.1مقدمه و بیان مساله
تکنیکهای تحلیل پوششی داده ها - - DEA وفرآیند تحلیل سلسله مراتبی - - 3AHP از نظر کاربرد در رتیه بندی واحد های تصمیم گیرنده جزء شناخته شده ترین روشها میباشد و در عرصه های مدیریت و تصمیم گیری کاربردهای فراوانی پیدا کرده اند .هر چند رشد و توسعه این دو تکنیک کاملا متمایز از هم پیش رفته ولی پژوهشهایی که در سالهای اخیر صورت گرفته نشان دهنده این واقعیت است که تر کیب این دو تکنیک میتواند موجب هم پوشانی نقاط ضعف یکدیگر گردد. روش DEA یک روش کاملا ریاضی و کمی بوده و قضاوتهای ذهنی تاثیری بر آن ندارد در حالیکه روش AHP یک روش کیفی و انتزاعی بوده و تصمیم گیریهای ذهنی بر آن موثر است به شکلی که اگر خبره انتخاب شده تغییر کند وزن بدست آمده نیز متفاوت خواهد بود .
زیلا معتقد است که هر کدام از این روشها محدودیت مربوط به خود را داراست که برخی از این محدودیتها به تعداد کم واحد های تصمیم گیرنده تحت بررسی برمیگردد . بنا براین ، تا کنون هیچ کدام از روشهای ارائه شده ، به عنوان روشی مناسب برای رتبه بندی کامل واحدها با مفهوم تحلیل پوششی دادهها انتخاب نشده است . - . - 2002 , Zilla در عمل اگر ارزش بدست آمده تنها از طریق روش کمی و یا فقط از روش کیفی بدست آمده باشد از تفاوت ماهیت هر دو نوع وزن غفلت شده است . بنا بر این بطور منطقی ارزش رتبه بندی زیر سوال میرود ، بنابراین سعی بر آن است تا مزیتهای هر دو روش کمی و کیفی را ترکیب کرده و مزیت ادغام آنها میتواند موجب دقیق تر شدن وزن شاخص های ورودی و خروجی گردد.
.2مبانی نظری و پیشینه پژوهش
گفته شد که تحلیل پوششی داده ها یک معیار شعاعی سنجش کارایی است که فرض می کند یک واحد ناکارا جهت کارا شدن باید تمام ورودی ها - خروجی ها یش - را به یک نسبت کاهش - افزایش - دهد. عدم ضرورت ، نادرستی و نیز غیر واقعی بودن این فرض کاملاً واضح و مشخص است. بنابراین ، جهت رفع این نقیصه و افزایش آگاهی از چگونگی استفاده از منابع ، انتظار این که ورودی های مختلف دارای کارایی های متفاوتی باشند ، واقعی تر است - Tofallis ، - 1997 همچنین. وقتی تعداد واحدها کم و تعداد ورودیها و خروجیها نیز زیاد باشد تعداد زیادی از واحد ها کاملاً کارا خواهند شد و این همان مشکل اساسی تحلیل پوششی داده ها یعنی توانایی ایجاد نتایج بدون تشخیص و تفکیک است Zilla - ، . - 1998 فقدان تشخیص در تحلیل پوششی داده ها بدین علت است که واحدهای تصمیم گیرنده در انتخاب اوزان خود انعطاف پذیری زیادی دارند.
به عبارت دیگر ، تعداد کم واحدهای تصمیم گیرنده و تعداد زیاد ورودی ها و خروجی ها باعث افزایش منطقه موجه میگردد و با توجه به انعطاف پذیریها تعداد زیادی از واحدهای تصمیم گیرنده کارا می شوند. روشهای مختلفی برای محدود کردن انعطاف پذیری اوزان تحت عنوان - محدودسازی اوزان - مطرح گردیده است که در این جا از بحث درباره این روشها و ایرادهای وارد به آن خودداری می شود - . - 1997
.3 روش شناسی
روش به کارگرفته شده در این پژوهش از نظر هدف تئوری بوده و به دلیل آنکه در آن از مطالعات کتابخانه ای استفاده شده ، میتوان این پژوهش را ، پژوهش توصیفی به حساب آورد.
.4تحلیل داده ها و یافته ها معرفی پروفایل کارایی هر ورودی
در زیر ابتدا به بیان مدل پروفایل با توجه به اهداف زیر خواهیم پرداخت و سپس با توجه به کارایی های به دست آمده از مدل پروفایل و با استفاداه از AHP و به دست آوردن ماتریس مقایسات زوجی ، به بیان فن پیشنهادی IEP/AHP می پردازیم. .1 افزایش قدرت تشخیص به خصوص هنگامی که تعداد واحدهای تصمیم گیرنده نسبت به تعداد ورودیها و خروجیها کم باشد ، و رابطه تجربی ≥ 3 - + - یا ≥ 2 - + - صادق نباشد m - تعداد ورودی ها ،s تعداد خروجی ها و n تعداد واحدهای تصمیم گیرنده است - .
.1 سهولت تعیین واحدهای تصمیم گیرنده الگو ، برای واحدهای ناکارا به دلیل تعیین میزان استفاده یا عدم استفاده از منابع توسط هر یک از واحدهای تصمیم گیرنده از آن جا که هر منبع - ورودی - فقط برای تولید خروجی های معینی به کار گرفته میشود لذا از یک منبع خاص ممکن است که فقط در تولید چند خروجی خاص استفاده شود و از این منبع در تولید خروجیهای دیگر استفاده نشود. به همین دلیل ما نمی توانیم با متغیرهای مرتبط و نامرتبط با خروجیهای مختلف برخورد یکسان داشته باشیم. به عبارت دیگر ، منابع مختلف ممکن است صرف تولید مجموعه های متفاوتی از خروجی ها گردد.
فرم ریاضی مدل
فرض کنید که منبع - ورودی - i ام یعنی xi جهت تولیدs خروجی - - 1 2 و yr به کار میرود. همچنین فرض کنیم که s ، زیر مجموعه ای از تمام خروجی ها یعنی t بوده و ≤ است. کامباکار معتقد است که دانستن اندازه کارایی فنی - کلی - کافی نیست. آن چه مهم است بدانیم این است که کدام یک از ورودی ها - منابع - موجب ناکارایی شده و چه اندازه می تواند بهبود یابد - Kumbhakar - ،. - 1988 بنابراین، در این مدل برای هر منبع یک مقدار کارایی ، با توجه به این که منبع ورودی صرف چه خروجیهایی می شود ، به دست می آوریم.
