بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش، تحلیل چالشهای داخلی - درون سازمانی - و چالشهای بیرونی - محیطی - ورزشی همگانی استان لرستان می باشد . جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی رؤسای ادارات ورزش وجوانان استان ،رؤسای هیئتهای ورزشهای همگانی استان ، مسئولین تربیت بدنی ادارات آموزش و پرورش، کارشناسان تربیت بدنی نهادها و رؤسای هیئتهای ورزش روستایی و عشایری استان لرستان می باشد که تعداد آنها 100 نفر و شامل 33 نفر زن و 67 نفر مرد می باشند. در این پژوهش نمونه آماری ما برابر کل جامعه آماری به صورت انتخابی هدفدارمی باشد. روش پژوهش توصیفی و از نوع هدف، کاربردی است. ابزار اندازه گیری این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته است، که در میان جامعه آماری توزیع گردید. برای تعیین روایی این پرسشنامه از نظرات اساتید و متخصصان استفاده شده است. همچنین تعداد 15 پرسشنامه به شکل مقدماتی در جامعه آماری توزیع و پس از جمع آوری، پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ %89 گزارش شد. برای تجزیه و تحلیل یافتهها از آمار توصیفی و در بخش آمار استنباطی از آزمون های فریدمن، کلموگروف اسمیرنف و آزمون کروسکال-والیس استفاده شد. نتایج گویای آن است که اختلاف معنی داری در سطح %5 بین دو گروه مرد و زن از نظر نقاط قوت وضعف وجود دارد. واز سوی دیگر اختلاف معنیداری در سطح %5 بین چهار گروه کارشناسان با سابقه کار متفاوت، از نظر نقاط قوت وتهدیدها وجود دارد. و در نهایت یافتههای پژوهش نشان میدهد بین چالشهای ورزش همگانی در دو بعد درونی و بیرونی تفاوت معنیداری وجود دارد. که این چالشها براین اساس رتبه طبقه بندی گردیدهاند. استراتژیهای ورزش همگانی برای مقابله با این چالشها باید به گونهای تدوین شود که بتواند با استفاده مناسب از قوتها و فرصتهای موجود نظیر حمایتهای قانونی و دینی، وجود متخصصین و کارشناسان، تعدد رسانههای ورزشی، بتوان از ضعفهای سازمان کاست و در جهت برخورد با تهدیدات محیطی پیشرو، به درستی عمل نمود.
مقدمه
ورزش و فعالیت های جسمانی به عنوان یک واقعیت اجتماعی، از زمان های بسیار دور، در ساختار جوامع بشری وجود داشته و بخشی از زندگی روزمره انسانها را تشکیل داده است. با وجود فواید بسیار زیادی که ورزش و فعالیت بدنی برای انسان و جامعه به ارمغان می آورد، یکی از مهم ترین چالشهای پیش رو در برنامه ریزی و سیاست گذاری در جوامع امروزی، رواج فرهنگ بی تحرکی و راحت طلبی در میان انسان ها است. صنعتی شدن جوامع و ورود به دنیای فن آوری های مختلف و متنوع، موجب شده است که تمامی ابعاد زندگی انسان از جمله تحرک او را متاثر سازد. ورزش همگانی شکلی از فعالیت های جسمانی یا حضور منظم در فعالیت های جسمانی است که موجب تندرستی و سلامت بدنی و روانی شده، روابط اجتماعی را شکل داده و منجر به نتایج مثبت می گردد. از سوی دیگر، با تقویت بنیه جسمانی و پرورش ابعاد روانی و اجتماعی در ورزش، به ورزشی که رقابت در آن مطرح است - ورزش قهرمانی - پیوند می خورد و با توجه به آن در عرصه های مختلف می تواند موجب پدید آمدن ارزش ها و افتخارات ملی و بین اللملی گردد - . - 3 تاریخ بیان گر تمایلات درونی انسان به فعالیت های جسمانی است. در جوامع بدوی و یا در فرهنگ باستانی، برنامه های تربیت بدنی سازمان یافته وجود نداشت لیکن فعالیت های بدنی بخش لاینفک زندگی روزمره انسان را تشکیل میداد، بدن های سالم، قوی و پرورش یافته از خصوصیات ظاهری مردم آن زمان بوده است - . - 14 با ماشینی شدن و بی تحرکی زندگی جوامع، ورزش همگانی یکی از شیوه هایی است که افراد می توانند با استفاده از آن بر فشار های جسمی،روانی و اجتماعی فایق آیند. . - 17 - ورزش ابزاری مهم در دست حکومت ها و دولت ها برای هدایت مردم به سوی اهداف است،
زیرا عمده ترین وسیله تربیت همگانی موجود در جامعه معاصر کنونی در کشور های پیشرفته صنعتی، ورزش است . - 6 - رزش های تفریحی که مترادف ورزش همگانی است، پرداختن به مجموعه ای از فعالیت های ورزشی ساده، کم هزینه، غیر رسمی، فرح بخش و با نشاط است که امکان شرکت در آنها برای همه افراد وجود داشته باشد. ورزش همگانی و تفریحی در قالب پنج فعالیت و برنامه جداگانه و مرتبط با هم، اجرا میشود که عبارتند از: ورزش آموزشی، ورزش غیر رسمی، ورزش درون بخشی، ورزش برون بخشی و ورزش باشگاهی - . - 13 این فعالیت ها معمولا به صورت انفرادی و یا دسته جمعی و در اماکنی مانند استادیوم، پارک ها، دشت ها و صحراها و مکان های طبیعی داخل و خارج شهر انجام می پذیرد. . - 12 - با توجه به تعاریف مختلفی که در مورد ورزش همگانی و تفریحی وجود دارد، یک سری مشخصه ها برای آن قابل استنباط است. مشخصه هایی مانند مشارکت گسترده و گروهی بودن، آزادانه و انتخابی بودن، کم هزینه بودن، کم اهمیت بودن رقابت و برد و باخت، محدود نبودن به سن، جنس، نژاد، زمان و مکان، و تفریحی، با نشاط و شاد بودن؛ همگی توصیف کننده خصوصیت های مختلف ورزش همگانی هستند. . - 9 - ورزش همگانی در بین کشورها از سال 1900 میلادی تاکنون با انگیزه های متفاوتی از جمله تأمین سلامت جسمی و روانی، غنی سازی اوقات فراغت، گسترش روابط اجتماعی، دور شدن از زندگی ماشینی، بازگشت به طبیعت، افزایش کارایی، زمینه سازی برای رشد ورزش قهرمانی و توصیه پزشکان مورد توجه قرار گرفته است. در کشور ما ورزش همگانی از سال 1358 تحت عنوان ورزش محلات آغاز و در سال 1362 به صورت تشکلی قانونی تحت عنوان جهاد تربیت بدنی رسمیت یافت - . - 11 اما تفکر ورزش همگانی و همگانی کردن ورزش به صورت رسمی در اروپا و حتی در جهان برای اولین بار در سال 1966 مطرح شد. در این سال، شورای اروپا نشستی برگزار نمود و در سیاست های ورزشی خود در راستای توسعه ورزش در سطح جامعه، مفهوم ورزش همگانی را نخستین بار جهت گسترش ورزش در جامعه مورد استفاده قرار داد . - 25 - در منابع مختلف برای توسعه ورزش هرمی در نظر گرفته شده است که در آن ورزش همگانی در پایه آن و ورزش قهرمانی در راس آن قرار دارد - . - 24 مول و همکاران - - 1997 در تحقیقی به اثر ورزش همگانی بر ورزش قهرمانی پرداختند آنها در مدل معروف اوقات فراغت خود, ورزش همگانی را پایه توسعه ورزش قهرمانی و حرفه ای دانستند - . - 20 براساس مطالعات غفوری و همکاران - 1386 - جمعیت فعال در ورزش همگانی ایران نزدیک به بیست درصد است.
این رقم خیلی بالا نیست اما نسبت به ده سال پیش پیشرفت داشته است جدا از اهمیت ورزش همگانی در جنبه های مختلف، اهمیتی که ورزش همگانی بر ورزش قهرمانی دارد قابل تامل است. ورزش همگانی می تواند پایه واساسی برای ورزش قهرمانی باشد. در بعضی از کشورهای توسعه یافته برای تعیین تقاضای اجتماعی و البته برنامه ریزی برای آن، از مردم نظر سنجی می شود. در کشورهای در حال توسعه متاسفانه چنین ساز و کاری وجود ندارداساساًً. سازمان های ورزشی این کشورها به دلایلی مختلف در خدمت توسعه ورزش قهرمانی اند. در حالیکه نیازهای جامعه و شرایط جدی حاکم بر جهان، چنین تلاشی را ضروری می سازد. تاکید زیاد بر ورزش قهرمانی، هر چند جایگاه کشور را ارتقاء میدهد به دلیل نیاز به هزینه های زیاد، متضمن سلامتی جامعه نخواهد بود. بالعکس، ذهن برنامه ریزان را از ورزش همگانی و مفید برای جامعه، به غلط به سوی ورزش قهرمانی - به تنهایی - هدایت می کند . - 22 - مظفری و قره - - 1384 درصد افرادی را که در ایران تحت پوشش هیأتهای ورزش همگانی آقایان و بانوان ورزش میکنند 5/92 درصد جمعیت اعلام کردند که در مقایسه با 23 کشور جهان از همه کمتر بود. درصد شرکتکنندگان در ورزش همگانی ایران از قاره آفریقا بیشتر و از سایر قاره ها کمتر بود - . - 14 تندنویس و همکاران - - 1384 عوامل زیر را مهمترین موارد توسعه ورزش همگانی دانستند: بهبود وضعیت اقتصادی اقشار مختلف جامعه، استفاده از رسانههای گروهی، توجه به وضعیت خانوادگی - تعداد فرزند و تأهل - ، برگزاری مسابقات ورزشی و اهدای جوایز، گسترش ناوگان حمل و نقل عمومی، اولویت دادن ورزش در اوقات فراغت و استفاده از سرمایهگذاری بخش خصوصی - . - 2 غفرانی و همکاران - - 1388 گزارش نمودند از جمعیت 2/5 میلیون نفر استان سیستان و بلوچستان کمتر از 0/007 درصد مردم در ورزشهای همگانی مشارکت دارند. موقعیت خاص جغرافیایی استان، نرخ بیکاری، قاچاق سوخت و مواد مخدر و. . . و نیز شیوع انواع بیماریهای ناشی از کم تحرکی، از موانع اساسی مشارکت مردم در ورزش همگانی است - . - 8 غفوری و همکاران - 1386 - در تحقیقی با عنوان مطالعه انواع ورزش های همگانی و تفریحات مطلوب جامعه و ارائه مدل برای برنامه ریزی های آینده، مهم ترین موانع پرداختن به ورزش را: »نداشتن وقت«، »نبود فضا و امکانات«، »بالا بودن هزینه ورزش کردن«، و »نداشتن انگیزه« عنوان کردند - . - 9 نامراتو - 2009 - در تحقیقی، »سیاست بنیانگذاری ورزش همگانی منطقهای در جمهوری چک« را بررسی کرد. فرایند ها و سیاستهای ایجاد ورزش همگانی منطقهای و نیز ارتباط بین دو بخش ورزش داوطلبانه و ورزش سازمان یافته همگانی در جمهوری چک بررسی و روشها و استراتژیهای در حوزه پشتیبانی از ورزشهای همگانی در کمیتهها و کلوپهای ورزشی شناسایی شد. در نهایت 5 روش ایدهآل، در توسعه ورزش از طریق ورزش همگانی مشخص شد: تهاجمی، بوروکراسی، سیاسی، وکالتی و حاشیهای. و بر این اساس 4 استراتژی به شرح ذیل تدوین شد: استراتژی توافقی، استراتژی عملگرا، استراتژی حاشیهای و استراتژی تفویضی - . - 21 در کشور ایران به صورت اعم ودر استان لرستان به صورت اخص، به ورزش همگانی و تفریحی بطور سازمان یافته، کمتر توجه شده است، مشارکت پایین جامعه در ورزش همگانی و فقدان یک نظام قانونی، یکپارچه و اجرایی برای استعداد یابی و پرورش ورزشکاران، موجب ضعف در ورزش قهرمانی و کاهش زمینه ظهور و بروز استعدادهای ورزشی شده است و نیاز به ایجاد مراکزی برای سیاستگذاری و برنامه ریزی در امر ورزش همگانی و قهرمانی بیش از پیش احساس میگردد - . - 3 بر این اساس ما در این تحقیق درصدد هستیم تا چالشهای ورزش همگانی را از بعد داخلی - درون سازمانی - و همچنین از بعد بیرونی - محیطی خارجی - در استان لرستان مورد بررسی قرار دهیم . همچنین با مقایسه نگرش نمونه آماری تحقیق در خصوص این چالشها تفاوت نظر این افراد را در مورد ورزش همگانی مورد ارزیابی قرار دهیم و مشخص نمائیم آیا نظرات این افراد تاثیر گذار در ورزش استان لرستان با یکدیگر متفاوت است یا اینکه همه این افراد بصورت متفق نظر این چالشها را شناسایی مینمایند.
روش شناسی
پژوهش حاضر از نوع توصیفی و از نظر هدف کاربردی می باشد. در این تحقیق به مطالعه چالش های ورزش همگانی در دو بعد داخلی - درون سازمانی - و بیرونی - محیطی - پرداخته شد. جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی رؤسای ادارات ورزش وجوانان استان لرستان ،رؤسای هیئت های ورزش های همگانی استان ، مسئولین تربیت بدنی ادارات آموزش و پرورش، کارشناسان تربیت بدنی نهادها و رؤسای هیئتهای ورزش روستایی و عشایری استان می باشد که تعداد آنها 100 نفر و شامل 33 نفر زن و 67 نفر مرد می باشد. ابزار اندازه گیری این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که برای مشخص کردن چالش-های داخلی و درون سازمانی و همچنین چالشهای خارجی - محیط بیرونی - ورزش همگانی استان طراحی شده بود. پرسشنامه بصورت مقطعی و در سال 1394 در جامعه آماری توزیع گردید. برای تعیین روایی این پرسشنامه از نظرات اساتید و متخصصان استفاده شد که پس از اعمال نظر متخصصان به اصلاح موارد اشاره شده پرداخته شد. همچنین تعداد 22 پرسشنامه به شکل مقدماتی در جامعه آماری توزیع و پس از جمع آوری، پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ %89
