بخشی از مقاله
چکیده :
علاوه بر مسائلی همچون مهاجرت، افزایش جمعیت شهرهای بزرگ، گسترش حاشیه نشینی و ... ، یکی از مهمترین مسائلی که شهرهای بزرگ کشور بویژه اصفهان با آن روبرو هستند، موضوع هویت محیط و فضای شهر است . دراین میان بهسازی و ساماندهی انواع کاربری های عمومی و محیط های شهری آن از جمله، مبلمان شهری یکی از موثرترین راهکارها، با هدف بهبود کیفیت فضای شهری، برآوردن نیازهای مختلف شهروندان، افزایش کیفیت زیستی ساکنان و هویت بخشی به شهر می باشد.
طراحی ، اجراء و مکانیابی صحیح مبلمان شهری که همواره بر طبق نیاز مردم و چگونگی کارکرد آن فضا انجام می شود می تواند در صورت اجرای صحیح تمامی مراحل،فضای شهری نسبتاً مطلوبی را پدید آورد و هویت ویژه ای به شهر ببخشد در غیر اینصورت، مبلمان شهری به عنوان اجزاء زائد و ناکار آمد در شهر عمل نموده که نه تنها مردم نمی توانند از آن استفاده نمایند بلکه به علت بلا استفاده بودن امکان تخریب آن از سوی برخی از اشخاص وجود دارد. از این رو در ساخت شهر ها ، کارآئی و زیبایی مبلمان شهری همچون بناهای یک شهر ، در زیبایی، عملکرد و هویت بخشی به شهر بسیار تأثیر گذارست.
هدف پژوهش حاضر بررسی کمی و کیفی مبلمان شهری اصفهان - مورد : خیابان های شهید خلیلی، غدیر، چهارباغ عباسی و مرداویج - ، است. رویکرد حاکم بر پژوهش توصیفی - تحلیلی است. ابتدا با استفاده از روش های تحلیلی و اسنادی به جمع آوری داده ها و اطلاعات از طریق مطالعات و پیمایش میدانی، پرسشنامه - 100 مورد - ، مصاحبه با متخصصان - در سازمان های مرتبط نظیر سازمان زیباسازی شهرداری و ... - و داده های دسته دوم، اوضاع و شرایط موجود مبلمان شهری در خیابان های شهید خلیلی، غدیر، چهارباغ عباسی و مرداویج ، بررسی شده، سپس با توجه به نتایج به دست آمده در زمینه ی نقاط قوت و ضعف این عناصر، راهکارهایی جهت ایجاد شرایط مناسب محیطی، برای شهروندان، کمک به حفظ آسایش و رفاه آن ها، ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهر و دستیابی به شرایط مناسب و بهینه در زمینه مبلمان شهری ارائه شده است.
مقدمه
-1-1 طرح مسئله
امروزه شهرنشینی به صورت یک مساله مهم و پیچیده جوامع مختلف درآمده، افزایش سریع آن در دهه های اخیر، برنامه ریزان را بر آن داشته است که به مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... جامعه توجه بیشتری معطوف دارند و در صدد باشند تا محیط مناسب و دلپذیری برای شهروندان فراهم آورند. اما بستر کلانشهرهای امروز پاسخگوی نیاز ساکنان خود نمی باشد و شدت فعالیت های شهری - به خصوص در شهرهای جهان سوم - ، شرایط بسیار سخت و مخربی برای شهروندان به وجود آورده است
زندگی شهری برخلاف زندگی ساده روستایی رابطه تنگاتنگی با مصرف دارد و فضای شهری نیز به خودی خود دارای زیبایی بصری نیست این در حالی است که انسان نیاز مبرمی به وجود نظم و زیبایی در محیط زندگی خود دارد
اجزای کالبد شهرهای امروزی از جمله اصفهان، با سرعت حرکت انسان ها و فشار سنگین زندگی شهرنشینی، سازگاری ندارد و فضاها و کاربری های عمومی آن از ظرفیت و قابلیت لازم جهت پاسخگویی به نیازهای زندگی پرشتاب شهری برخوردار نیست. در این میان کیفیت فیزیکی شهرها، نقش تعیین کننده ای در سرنوشت آن ها دارد و منظر مطلوب، زیبایی شهر و رضایت شهروندان بدون برنامه ریزی صحیح، مکان یابی مناسب، لحاظ شرایط بومی و فرهنگی و ایجاد تناسب کارکردی - ابعادی در شهر، سطوح ارتباطی و به ویژه مبلمان آن ایجاد نخواهد شد لذا در این خصوص لازم است در یک منطقه کوششها و مطالعات اساسی به منظور شناخت نارسائیها و کمبودها صورت گیرد و تلاشهای مصرانه و جدی در جهت رفع نابسامانی ها انجام شود
-2-1 اهمیت و ضرورت
در حال حاضر اکثر سازمان ها، دست اندرکاران و طراحان مبلمان شهری، به ویژه در کشورهای عقب مانده یا در حال توسعه، در صدد به وجود آوردن سیمایی از شهر هستند که آنها را به سود بیشتر برساند، و کمتر به جزئیات و نیازهای روانی، اجتماعی جامعه توجه دارند . اگرچه گاهی ناچار به رعایت استانداردهای شهری می شوند اما بعضا" این مقرر ات را قوانینی دست و پا گیر و غیر سودآور می دانند . لذا پرداختن به مسائلی همچون مبلمان شهری و تأثیر عملکرد آن در سیما و هویت شهر را کاری عبث و یا حداقل دست و پا گیر و غیر سود آور می دانند
بدیهی است که این گونه برنامه ریزی ناقص و غیراستاندارد، به هرج و مرج بصری و عدم کارایی مبلمان در فضاهای شهری دامن می زند، علاوه بر آن مبلمان موجود به دلیل مشکلات فرهنگی، عدم رسیدگی دائمی و مدیریت نامناسب کاربران را با مشکلات متعددی مواجه می سازد. لذا بایستی در نظر داشت که برنامه ریزی در محیط و برای محیط انجام می شود
شهر اصفهان نیز به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور از این مقوله مستثنی نیست. چهار خیابان اصلی اصفهان - شهید خلیلی، غدیر، چهارباغ عباسی و مرداویج - ، مورد بررسی قرار گرفتند. مبلمان شهری این خیابان ها نه تنها از نظر کمی کافی نیست بلکه دچار مشکلاتی نظیر :
- بی توجهی به مسائل بومی، اقلیمی، جغرافیایی و فرهنگی ،
- مکان یابی نادرست ،
- پراکندگی نامناسب - مانند عدم رعایت فواصل سطل های زباله - ،
- طراحی نامناسب ،
- عدم رعایت استانداردها ،
- استفاده از مصالح نامرغوب و ... در بسیاری از موارد دچار ضعف و کاستی است.
رشد روزافزون جمعیت شهری، زندگی را در جوامع شهری تحت الشعاع قرار داده است و سبب به وجود آمدن مشکلات عدیده ای در زندگی شهروندان شده است که بعضا در روح، روان و سلامت افراد تاثیر به سزایی گذاشته است - زنگی آبادی؛ حسینی، 1388، ص. - 56 از آنجا که تحقق شهر سالم بدون در نظر گرفتن خصوصیات محیطی - فرهنگی و تمهیدات مورد نظر شهروندان و کاربران امکان پذیر نخواهد بود، تحقیق و پژوهش در زمینه مبلمان شهری اصفهان به عنوان پایتخت فرهنگ و تمدن ایران اسلامی و سومین کلانشهر کشور، امری حیاتی و ضروری به نظر می رسد و اهمیت وضرورت پژوهش در این زمینه را معرض می دارد
-3-1 اهداف
از آنجا که تحلیل کمی و کیفی مبلمان شهری، نقش مهمی را در برنامه ریزی و هویت بخشی به هر کشور و شهر، بازی می کند، در این پژوهش اهداف زیر دنبال می شود :
- تحلیل کمی و کیفی عناصر مبلمان شهری اصفهان در خیابان های شهید خلیلی، غدیر، چهارباغ عباسی و مرداویج
- بررسی تعداد و تراکم انواع مبلمان در مناطق مورد مطالعه؛
- ارائه پیشنهادها و راهکارهای اجرائی جهت ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهر اصفهان بویژه در مناطق مورد مطالعه .
-4-1 سوابق مطالعاتی
تا آنجا که نگارندگان تحقیق کرده اند تا کنون در زمینه این موضوع - شهر مورد نظر - ، پژوهش و تحقیقی صورت نگرفته است، ولی مطالعاتی دراین زمینه به صورت پراکنده، در برخی کتب، مقالات، و وب سایت ها، موجود می باشد، که به تعدادی از آنها به طور خلاصه اشاره می شود :
- زنگی آبادی و تبریزی، روند مبلمان شهری محدوده گردشگری بخش مرکزی شهر اصفهان را مورد مطالعه قرار داده اند. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان می دهد که : عناصر مبلمان شهری در بخش مرکزی شهر اصفهان، از بسیاری لحاظ مانند : مکان یابی، پراکنش، طراحی و ... با معضلات عدیده مواجه است.
