بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر به دنبال تحلیل کیفی نقش لوازم التحریرها بر نگرش و شخصیت دانش آموزان براساس روش گرند تئوری می باشد. داده های اولیه این تحقیق از طریق مصاحبه های عمیق با 27 نفر از دانش آموزان پایه پنجم مدارس شهرستان نورآباد دلفان در سال تحصیلی -93 92 گردآوری شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که تصاویرحک شده برروی لوازم التحریرها تاثیرمستقیمی برنگرش و جامعه پذیری دانش آموزان دارد.
نتایج یافته های مصاحبه ها نشان می دهد که عواملی چون: تبلیغات، برنامه های تلوزیونی، بازی های انیمیشنی، بازار گسترده لوازم التحریرهای خارجی، رواج مدگرای قهرمانانه وکم رنگ شدن نقش خانواده ها نقش مهمی در فضای تحمیل شده انتخاب در نوع لوازم التحریرهای دانش آموزان دارد. از دیگر عوامل زمینه ای تاثیرگذار می توان به نقش و کارکرد رسانه ها، کلوپ های بازی و تبلیغات در انتخاب نوع لوازم التحریرها دانش آموزان اشاره کرد.
وجود برنامه های شبکه های صدا وسیما به خصوص شبکه پویا و شبکه دو در انتخاب نوع تصاویر بر روی لوازم التحریر دانش آموزان نقش اساسی داشته است. طی چند سال اخیر شبکه های که برای کودکان و نوجوانان برنامه تولید می کنند و انیمیشن ها و فیلم های که به نمایش درآمده، بیشتر خارجی بودند و خود این امر می تواند عامل مهمی در انتخاب نوع تصاویر برای دانش آموزان باشد.
مقدمه و طرح مسئله
در جوامع امروزی یک توافق عمومی وجود دارد که مدارس محیط اجتماعی بزرگی هستند که یادگیری در آن هم در درون و هم در بیرون از محیط مدرسه رخ می دهد. مدرسه بعد از خانه مهم ترین مکانی است که دانش آموزان در آن به سر می برند و نقش مهمی در شکل گیری ارزشها، هنجارها، و فرصت های اجتماعی افراد دارند - رضایی شریف و همکاران، . - 17 :1391 امروزه در دنیای مدرنیته در بحث از کارکردهای مدارس علاوه بر جنبه های درون محیطی و آموزشی به بررسی وسایل و ابزارهای که دانش آموزان به کمک آن ها فرایند یادگیری و انتقال دانش را بهتر از گذشته یاد می گیرند اهمیت داده می شود.
لوازم التحریرها از جمله ابتداییترین ابزارهای آموزشی می باشند که بیشترین استفاده وتاثیر را در میان دانش آموزان دارند. لوازم التحریرها می توانند در نوع جامعه پذیری وگرایشات رفتاری مختلف افراد تاثیر گذار باشند. به دلیل اینکه بچه ها از سنین پایین یاد می گیرند که چگونه رفتار کنند وتحت تاثیر محیط اطرافشان قرار می گیرند.
تنوع رنگها، تصاویر و مارکهای مختلف در بازار، انتخاب را برای دانش آموزان بیشتر وسخت کرده است، این تنوع تصاویر فقط مختص به کیف وکوله دانش آموزان نمی باشد بلکه کافیست به یک مغازه لوازم التحریری مراجعه کنیم، درآنجا شاهد نقش بستن تصاویر انیمیشنی وشخصیتی فیلم ها بر روی تمام لوازم التحریردانش آموزان خواهیم بود؛ اما آنچه در این تصاویر بیشتر خود نمای می کند، بحث حضور تصاویر وشخصیت های کارتونی, انیمیشنی و فیلم های کشورهای غربی وآسیای شرقی بر روی لوازم التحریر دانش آموزان است.
سالهاست که این نوع تصاویر وارد بازار لوازم التحریر کشورمان شده اند. در سال های قبل بازار لوازم التحریرها با پدیده مخرب باربی ها مواجه بوده است. عروسک هایی به ظاهر زیبای که هدف شان انحراف افکار بچه ها از طریق نگاه بوده است. بچه ها به دلیل دیدن عکس عروسک های باربی بر روی همه لوازم شان رفته رفته با آن ها انس می گرفتند و پس از مدتی باربی را پذیرفته و سعی می کردند مثل او رفتار کنند و یا افرادی مثل او را دوست داشته باشند؛ طی چند سال اخیرشاهد گسترش بی رویه این نوع تصاویر می باشیم، به گونه ای که با نگاهی به نوشت افزارهای عرضه شده در فروشگاه ها اعم از دفتر، پاک کن، کیف، جامدادی و ... ملاحظه می کنیم که همه با تصاویری از اسپایدرمن، بتمن، باربی، بن تن، باب اسفنجی و سایر شخصیت های کارتونی غربی خود نمایی می کنند.
مسئله تحقیق بیشتر سوگیری کلی نظری وعملی محقق را روشن می کند. به قولی مسئله تحقیق در روش کیفی، بیانی است که پدیده مورد مطالعه را مشخص می سازد. تبیین مسئله تحقیق به ظاهر کار ساده ای است، اما درمعنا، به جرات می توان گفت که طرح آن مشکل ترین بخش تحقیق کیفی می باشد - محمدی،. - 53:1387 با توجه به مطالب بالا و خلاء تحقیقاتی در این زمینه و اهمیت گسترش تصاویر بر روی لوازم التحریر دانش آموزان و همچنین اشاعه فرهنگ های بیگانه در جامعه و شکل گیری جامعه پذیری ناکارامد، ما را بر آن داشته تا به بررسی تصاویر بر روی لوازم التحریر های دانش آموزان بپردازیم، و اینکه چه عواملی موجب گرایش بیشتر دانش آموزان به این نوع تصاویرشده است. وهمچنین در این تحقیق به بررسی تاثیرات این نوع تصاویر بر نگرش و رفتارهای دانش آموزان پرداخته شده است.
اهداف تحقیق
به لحاظ گستردگی وجود تصاویر روی لوازم التحریردانش آموزان درمقاطع مختلف، فقط آن نوع تصاویر روی دفاتر، کیف وکوله پشتی های دانش آموزان پایه پنجم را مورد مطالعه و تحقیق قرار داده ایم. یکی از مهم ترین و زیربنای ترین پرسش های که می توان دراین زمینه مطرح کرد این است که چه عوامل انگیزشی تاثیرگذاری روی انتخاب تصاویر لوازم التحریرهای دانش آموزان وجود دارد؟ پرسش دیگری که می توان مطرح کرد این است که وجود اینگونه لوازم التحریرها چه اثراتی می تواند بر جامعه پذیری، شخصیت پذیری وجهت گیری فکری آنها داشته باشد؟ و همچنین اینکه چه عوامل تاثیر گذاری موجب افزایش بی رویه تصاویر ونوشت افزارها بیگانه نسبت به تصاویر طراحی شده بومی برروی لوازم التحریر دانش آموزان وجود دارد؟
اهمیت موضوع تحقیق
شاید عده ای تأثیر تصاویر بر روی لوازم التحریرها را در تربیت دانش آموزان چندان جدی نمی دانند، اما از آنجایی که مدرسه، خانه دوم بچه هاست و از طرفی آنها زمان زیادی از زندگی خود را با لوازم التحریرهایشان سپری می کنند، این نوع وسایل می توانند به طور ناخودآگاه بر حالات رفتار و شکل گیری شخصیت آن ها تأثیرگذار باشند. از آنجای که مدرسه به عنوان یکی از نهادی تاثیر گذار در امر اجتماعی کردن و فرهنگ پذیری دانش آموزان نقش موثری دارد.
اهمیت این موضوع در این است که این نوع تصاویر وشخصیت های بیگانه روی لوازم دانش آموزان می تواند برگرایش های اجتماعی، فرهنگی وحالات فکری رفتاری آنها تاثیر بگذارد. تصاویر حک شده برروی لوازم التحریرها، دانش آموزان را از ابتدای ورود به مدرسه نسبت به فرهنگ خود، پتانسیل های موجود در کشور و باورهای مذهبی، بی اعتماد می کند. این تصاویر همچنین موجب می شود تا دانش آموزان از آغاز به تحصیل، این گونه تصور کنند که تمام ارزش ها و علوم در خارج از مرزها اتفاق می افتد و ما در کشور توان تولید فکر و اندیشه نو را نداریم.
ادبیات مفهومی تحقیق
با توجه به این که روش تحقیق مطالعه پیش رو کیفی است و در مطالعات کیفی نظریه خاصی بعنوان چارچوب انتخاب نمی شود از اینرو پرداختن به بحث مفهومی برای پیشبرد مطالعه ضروری است. در ادامه به توضیح مختصری از مفاهیم اصلی حاضر در این مطالعه می پردازیم. لوزم التحریرها اعم از - کیف, دفتر, پاکن, مداد و... - وسایلی هستند که دانش آموزان بیشتر اوقات هم در مدرسه وهم در دیگر محیط ها با آنها سروکار دارند. لوازم التحریرها می توانند تاثیر مهمی بر حالات, رفتار و واکنش های دانش آموزان داشته باشند.
بچه ها از سنین پایین یاد می گیرند که چگونه رفتار کنند، آنها با لوازمشان انس می گیرند، وبه آن ها تعلق خاطر پیدا می کنند؛ زیرا لوازم التحری هایشان را با علاقه و شوق خاص خودشان انتخاب کرده اند؛ بنابراین لوازم التحریرها می توانند نقش مهمی در فرایند اجتماعی شدن دانش آموزان داشته باشد. واین فرایند زمانی تاثیر خود را نمایانتر نشان می دهد که بحث تصاویر بر روی لوازم التحریرها پیش می آید. امروزه تصاویر این قدرت را دارند که مخاطبان را تحت تاثیر وکنترل خود قرار دهند.
نقش لوازم التحریرها در جامعه پذیری دانش آموزان
تصاویر روی لوازم التحریرها از ابتدایی ترین وتاثیر گذارترین ابزارهای است که می توانند دانش آموزان را نسبت به تقلید والگوگرایی از محیط اطراف خود جذب کنند. دانش آموزان با انتخاب تصاویر روی لوازم التحریرهایشان در معرض یادگیری وتقلید قرار می گیرند. یادگیری که نه تنها رفتار آنها بلکه بر نوع شخصیت پذیری, فرهنگ پذیری والگوگرایی دانش آموزان تاثیر گذار است. بنابرای دانش آموزان خواسته یا ناخواسته تحت تاثیر تصاویر روی لوازم التحریرها قرار می گیرند. لوازم التحریرها وتصاویر حک شده می توانند جزء مهم ترین وتاثیر گذارترین ابزارهای آموزشی ویادگیری باشند که می توانند تاثیرات عمیقی - مثبت، منفی - بر نوع گرایش، تقلید، حالات و روحیات و همچنین الگوگرایی دانش آموزان داشته باشد.
