بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به نیاز مدیران و به منظور ایجاد یک شالوده علمی جهت استفاده بهینه از ظرفیت و توان موجود درراه دستیابی به اهداف بلند مدت مورد نیاز در استان و ایجاد چشم اندازی از مسیر توسعه پیش رو و تعیین اولویت های عملیاتی معاونت های مختلف در پنج سال آتی،دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر اقدام به تهیه و تدوین برنامه استراتژیک و نقشه جامع علمی گردید
بدین منظور،گروهی از مدیران و کارشناسان متخصص در سطح دانشگاه شناسایی و انتخاب گردیدو با تشکیل جلسات متعدد و بارش فکری ایشان، اهداف کلی و ویژه اتخاذ گردید و با استفاده از روش SWOT برنامه مورد نظر تهیه و تدوین گردید.در این پژوهش کیفی، از روش تکنیک گروهی Nominal Group Technique استفاده شده است.
اولویت های اساسی در بخش نقاط قوت ساختار مناسب نظام شبکه در سیستم بهداشتی درمانی، وجود منابع انسانی توانمند وجود زیرساختهای مناسب نرم افزاری و سخت افزاری بود.اولویتها در نقاط ضعف، مشکلات ساختار فیزیکی، مشکلات مالی و مشکلات نیروی انسانی و عدم تناسب منابع مالی با برنامه ها مشخص شد.اولویت ها در بخش فرصت ها برنامه های فرهنگی، حمایت ارگانهای دولتی و غیر دولتی و اولویت های تهدیدها دیدن موقعیت خاص منطقه ای، تهدید از سوی بخش دولتی و اداری، تهدید از سوی بخش خصوصی و تهدید عمومی جامعه شناخته شد.در نهایت با توجه به موارد فوق راهبرد،اهداف خرد،پروژه ها و مسئول پیگیری و هزینه مورد نیاز بررسی و استخراج گردید.
مقدمه
اهمیت مدیریت در هیچ جایی بهتر از بسیاری از کشورهای در حال توسعه وتوسعه نیافته جلوه گر نشده است و بررسی این مسئله در سالهای اخیر به وسیله متخصصین توسعه، نشان داده است که تدارک سرمایه و تکنولوژی ،توسعه را تضمین نمی کنند ، بلکه کیفیت مدیریت به عنوان عاملی محدود ،کمیاب و تأثیر گذار است
دست یافتن به مدیریت نوین مستلزم داشتن اهداف و برنامه ریزی است. برنامه ریزی یکی از اساسی ترین وظایف مدیریت به شمار می رود و برای تحقق اهداف سازمانها از جمله سازماندهی ، استخدام ، رهبری و کنترل اولویت دارد
در این راستا داشتن اندیشه استراتژیکعمدتاً فرایندی الهام بخش است و شناخت خصوصیات برنامه ریزی استراتژیک ،برنامه های بلند مدت ، برنامه تاکتیکی و برنامه ریزی عملیاتی کمک زیادی به تدوین برنامه های سازمانها می نماید
سازمانهای بهداشتی درمانی در عصر امروز در مقابل روندهای در حال تغییر در حوزه های جمعیتی، اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیک در پیرامون خود هستند . علاوه بر این تحولات درونی این سازمانها تغییراتی را در منابع فیزیکی، مالی، انسانی و اطلاعاتی ایجاب کرده است . این روندهای متغیر پیرامونی و درونی، همیشه با خود فرصت ها، تهدیدها، نقاط قوت و حوزه های بهبود یا نقاط ضعف جدیدی را برای مدیران و برنامه ریزان به همراه دارند . از سوی دیگر سازمانهای بهداشتی درمانی با عنایت به محیط درونی و بیرونی خود بایستی دائماً در حال آفرینش و بازسازی باشند.
برنامه ریزی استراتژیک اهداف و خطوط کلی و رسالت سازمان در بلند مدت را تعیین می نماید. این نوع برنامه ریزی جامعیت داشته ودر سطوح عالی سازمان شکل می گیرد و چارچوبی مشخص برای سایر برنامه ریزها ترسیم می نماید
.این برنامه دارای دید بلند مدت است وتصویری از وضعیت مطلوب آینده با تداوم چیزی که از قبل وجود دارد را مطرح می سازد
با این روش می توان برنامه مدون دراز مدتی را بوسیله اطلاعات مرتبط به هم و مفصل سازمان و برنامه واحد های مختلف سازمانی و توانایی بودجه های جاری فراهم ساخت
برنامه استراتژیک راه و روش رسیدن به هدف است که حداقل دارای سه شرط می باشد : بلند مدت است ، در محیط رقابتی می باشد وجنبه حیاتی دارد
بنابراین استراتژی نوع خاصی از راه و روش های دستیابی به اهداف است که شرایط سه گانه را داشته باشد
.یعنی در رابطه با چگونگی دستیابی به اهداف بلند مدت و حیاتی سازمان که در محیط رقابتی قرار دارد بحث می کنند
فرضیه برنامه ریزی استراتژیک آن است که سازمان یک سیستم باز است و با تغییر جامعه، سازمان نیز باید تغییر یابد . تمرکز برنامه ریزی استراتژیک بر فرایند برنامه ریزی،تعیین رسالت ، تحلیل محیط خارجی،ظرفیت سازمان و آموزش کارکنان است و عمدتاً توسط گروه کوچکی از برنامه ریزان ارشد با شرکت وسیع افراد ذینفع صورت می گیرد.اساس کار در این روش بر تغییرات برون سازمانی،ارزشهای سازمانی و اقدامات پیشگامانه می باشد و همواره به تصمیماتی که بر اساس درک موقعیت پنج سال آینده و متناسب با وضعیت حال قابل اتخاذ است ،تأکید می گردد
بعلاوه برنامه ریزی استراتژیک بر تصمیم گیری های خلاق و بصیرت آمیز استوار است و بر این اساس پایه گذاری می شود که چگونه سازمان را بر اساس محیط در حال تغییر آینده هدایت کرد و کدام فرایند سازمانی قادر به اتخاد بهتر تصمیم و پیش بینی آینده است و می تواند بر اساس توافق همگانی عمل نماید. به طور کلی برنامه های استراتژیک با توجه به ظرفیت سازمان، شرایط محیطی ،تنظیم اهداف سازمانی جدید و شناسایی برنامه ها ،نتایج و عملیات مشخص مورد نیاز برای پرکردن شکاف موجود اهداف جاری و اهداف برنامه استراتژیک تمرکز دارد
تحلیل موضوعات استراتژیک ضمن ایجاد بستری مناسب جهت سهیم شدن مدیران میانی و کارشناسان سازمان ،می تواند برنامه ریزان را یاری دهد با شناخت بهتر علل مشکلات و جوانب مختلف مسایل توسعه ای که به عنوان موضوعات استراتژیک تعیین شده اند،اهداف استراتژیک مناسب تر و استراتژیهای اثر بخش تری را اتخاذ نمایند.
مدیریت استراتژیک هنر و علم تدوین ، اجرا و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چند گانه ای است که سازمان را قادر می سازد به مقاصد خود دست یابد. مدیریت استراتژیک شامل سه بخش اصلی تدوین،اجرا و ارزیابی استراتژی می باشدکه ارتباطی تنگاتنگ و متقابل دارند
برای تدوین برنامه استراتژیک مدل های مختلفی ارایه شده است که از مشهورترین آنها می توان به مدلهای زیر اشاره کرد:
- مدل برنامه ریزی استراتزیک استونر-فریمن
شامل نه مرحله : شناسایی استراتزی و هدف کنونی، تحلیل محیط،تحلیل منابع،شناسایی فرصت های استراتژیک و تهدید ها، تعیین میزان تغییرات استراتژیک، تصمیم گیری استراتژیک ، اجرای استراتژیک، اندازه گیری و کنترل پیشرفت
- مدل برنامه ریزی استراتژیک سازمان جهانی بهداشت
اقدامات مقدماتی برای برنامه ریزی،تحلیل وضع موجود،بررسی مشکل و تعیین اولویت و هدف،تنظیم و ارزیابی برنامه های بهداشتی،ارایه طرح های عملیاتی
- مدل برنامه ریزی استراتژیک برایسون شامل هشت مرحله: آغاز فراگرد برنامه ریزی استراتژیک و حصول توافق درباره آن،تعیین و شناسایی دستورهای سازمانی،روشن ساختن رسالت و ارزشهای سازمانی،ارزیابی محیط خارجی ، ارزیابی محیط داخلی،شناسایی مسایل استراتژیک که سازمان با آن مواجه است،تنظیم استراتژیهایی برای مدیریت مسایل استراتژیک، برقراری دیدگاههای سازمانی کارساز برای آینده.
- مدل برنامه ریزی استراتژیک گوداشتاین و همکاران شامل نه مرحله :برنامه ریزی برای برنامه ریزی استراتژیک، شناسایی ارزش ها، تدوین رسالت،مدل سازی برای کارهای استراتژیک،ممیزی عملکرد،تحلیل شکاف،تدوین برنامه عملیاتی،برنامه ریزی رویدادها،اجرا.
