بخشی از مقاله
چکیده
نشرهاي مختلفی در ایران به چاپ کتابهاي کودك و نوجوان داخلی و خارجی میپردازند . بعضی از این نشرها واحدمجزّایی را به نشر کودك و نوجوان با نام جداگانهاي اختصاص دادهاند؛ مانند نشر چشمه با نام ونوشه، نشر قدیانی با مجموعه کتابهاي بنفشه و نشر افق با نام کتابهاي فندق و چرخ فلک - در حوزة طنز - . نشرهاي دیگر مانند قطره، ماهی، پیدایش و پرتقال، نه با نام خاص، بلکه بهمنزله یک زمینه کاري در این حوزه مشغول هستند .
امروزه کمتر نشري را میتوان یافت که در زمینه ادبیات کودك و نوجوان فعال نشده باشد. به هر روي، با یک نگاه به فهرست آثار این ناشران در این حوزه میتوان گفت رمانهاي نوجوان ترجمهشده از زبانهاي مختلف و بهویژه از زبان انگلیسی، آمار بسیار بالایی در مقابل رمانهاي نوجوان داخلی - تألیفی فارسی - دارد. رمان نوجوان ترجمهشده، به دو صورت رمانهاي تکجلدي و رمانهاي مجموعهايِ چندجلدي که گاه تعداد جلدهاي آن به پانزده تا بیست جلد میرسد، چاپ میشود .
در این جستار به رمانهاي مجموعهاي پرداخته میشود و رمانهاي تکجلدي مدنظر نیستند. رمانهاي مجموعهاي، رمانهایی هستند که کل مجموعه، یک نام دارد؛ اما در هرجلد با نامی مجزا، داستانی مجزا با شخصیتهاي مشترك و گاه متفاوت آورده میشود. با طبقهبندي موضوعی آن به دنبال این هدف که نشرها به چاپ این مجموعهها با چه موضوعاتی بیشتر گرایش دارند و اینکه بسامد کدام موضوع بیشتر است؛ در این جستار از نشرهاي مختلف، مجموعههاي مختلفی انتخاب شده و درباره موضوع آنها سخن به میان میآید. همچنین علل این گرایش، چالشها و راهکارهاي پیش رو در این حوزة ترجمه، بررسی میشود.
.1 مقدمه
در این جستار، سخن از رمانهاي مجموعهاي ترجمهشدهرده سنّی نوجوان است. این مجموعهها با رمانهاي چندجلدي ازآنجهت متفاوت هستند که هرکدام از جلدهاي این مجموعهها، روایت و حتی کاراکتر ویژة خود را دارند و اگر حتی شخصیتها در همه جلدها یکی باشند، در اکثر موارد و نه همه آنها در هرجلد، داستان، روایت و طرح جداگانهاي دارد لزوماً ادامه زمانی مکانی ِداستان جلد پیشین نیست. حتی در برخی از این رمانهاي مجموعهاي، در هرجلد شخصیتها نیز متفاوت است؛ اما طرح و پیرنگ داستان در همه جلدها مشترك است. ترتیب و توالی مکانی و زمانیِ موجود در رمانهاي چندجلدي، در رمانهاي مجموعهاي دیده نمیشود.
مؤلفان ایرانی بهویژه در سالهاي اخیر به نگارش چنین رمانهایی پرداختهاند؛ اما میتوان گفت یکهتاز میدانهم، از نظر کیفیت داستانی و هنري اثر و هم از نظر کمیت و هم بهلحاظ جذب مخاطب، کماکان رمانهاي ترجمه اي است. ناشران ایرانی با توجه به بازار تقاضا، به چاپ و عرضه چنین مجموعههایی گرایش بسیار پیدا کرده اند و به تبع، مترجمان ایرانی نیز عمدة فعالیت خود را در ترجمه به این حوزه اختصاص داده اند.
اغلب رمانهاي مجموعهاي نوجوان که در ایران ترجمه شده، برنده جایزههاي مختلف در کشورهاي مبدأ بوده و در آن کشورها با تیراژهاي میلیونی چاپ شده و در کشورهاي بسیار و به زبانهاي مختلفی ترجمه شده است. اغلب این مجموعهها جزء کتابهاي بسیار پرفروش کشور مبدأ بوده است. مترجمان ایرانی این آثار، جزء ماهرترین و پرسابقه ترین مترجمان این حوزه هستند و بهحق، ترجمه بسیار رسا و شیوایی از این آثار به دست دادهاند. تعداد آثار ترجمهاي برخی از آن ها به 50 و بلکه 100 جلد کتاب نیز رسیده است.
هر مجموعه رمان در ایران، اغلب یک مترجم دارد. حتی اگر مجموعه بیستجلدي هم باشد از جلد اول تا جلد پایانی را یک مترجم بر عهده میگیرد. هرجلد از این مجموعه ها حداقل 150 تا 250 صفحه است و به 450 صفحه نیز رسیده است. این مجموعه ها حداقل دو جلد و گاه بالغ بر 20جلد دارد. معمولاً با چاپهاي مناسب و چشمنواز در قطعهاي جیبیِ شکیل با حفظ تصویرگري کشور مبدأ و بهصورت »پک« - بسته - ارائه شده است . بیشتر این آثار از زبان انگلیسی ترجمه شده و زبانهاي دیگر نیز در بین آنها دیده می شود.
