بخشی از مقاله
چکیده
گسترش اینترنت و ابزارهای مدرنِ ارتباطی نسلِ تازهای را بهوجود آورده است. این نسلِ نو، از کودکی با تکنولوژیهای نوین و فنآوریهای جدید آشناست و با تلفن همراه، رایانه، تبلت و .... سروکار دارد و چگونگیِ استفاده از آن را میداند. تحقیقات انجام شده دربارهی اینترنت هم نشان میدهد اکثریتِ کاربران در ایران گروهای سنّی جوان و نوجوان اند که از ایمیل، چت و وبلاگ استفاده میکنند. نوجوانان به کمک اینترنت تفریح کرده و از این فضا برای تعامل با دیگران استفاده میکنند و در معاشرتهای مجازی به شناختِ دوبارهای از خویش میرسند که در شکلگیری هویتِ آنها مؤثر است.
بنابراین، مفهوم »کودکی« و »نوجوانی« متأثر از دگرگونیهای عظیم و پُرشتابِ دنیای مدرن است و وقتی پدیدآورندگان ادبیات کودک و نوجوان این گروه از مخاطبان را برای آثارشان انتخاب می کنند، لازم است ویژگیهای کودک و نوجوان امروزی را بشناسند و داستانهایشان بازتاب واقعیت دوران کودکی و نوجوانی در دنیای مدرن باشد.در این پژوهش، محتوای 48 داستان تألیفی که در مجموعهی رمان نوجوان امروز در فاصلهی سالهای 1389 تا 1393 توسط انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است، با هدف بررسی رسانه های نوین - اینترنت، ایمیل، چت و وبلاگ - تحلیل کمی و کیفی شده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که به اینترنت در 10 رمان از این مجموعه اشاره شده است و نویسندگان از بین امکانهای ارتباطی اینترنتی فقط به ایمیل توجه داشتهاند.
کلید واژهها: مخاطبشناسی، رسانههای نوین، اینترنت، وبلاگ، ایمیل، چت
مقدمه
چهل سال قبل، آرتور سی. کلارک1 در گفتوگویی پیشبینی کرده بود »روزی میآید که مردم از وسایل ارتباطی استفاده میکنند که شامل یک صفحه ی تلویزیونی با کیفیت بالا و یک کیبورد برای تایپ است. آنها با این ماشین میتوانند هرگونه اطلاعاتی را مبادله کنند. شما به ماشین میگویید که من به فلان وسیله ورزشی یا ... علاقهمندم و آن دستگاه جستوجو میکند و آن را برایتان پیدا میکند. مردم آینده قادر خواهند بود از طریق ماشینهایی، پیامهایی را به دوستانشان در هر کجایی که هستند، بفرستند. دوستانتان می توانند شما را ببینند، شما میتوانید آنها را ببینید. ما در آینده میتوانیم ارتباط تصویری و گرافیکی داشته باشیم و کتاب و اطلاعات و... را تبادل کنیم. روزنامهها در حال انقراض هستند، ما دیگر مجبور نخواهیم بود چندین تن کاغذ را برای کسب اطلاعات جابهجا کنیم.* «
و اکنون، آن روز آمده است! انقلاب مبتنی بر رایانه به وقوع پیوسته و زندگی مردم در سرتاسر کرهی زمین دگرگون شده است. مگر نه این که در هر دورهای، ظهور هر فناوری تازه باعث شده تا سبکهای زندگی تغییر کنند و انقلاب عظیمی در اندیشه، رفتار و فعالیت های انسانی بهوجود آید. - محمدی، افخمی؛ - 134 : 1392 فرانک وبستر2 میگوید وقتی »یک سلسه اختراعات« ویژگی کلیدی »جامعهی صنعتی« است، پس پیشرفتهای استادانهای که در عرصهی فناوری اطلاعات به دست آمده، گواه ظهور گونه ی جدیدی از جامعه در نیمهی دوم قرن بیستم بوده است. و یا به قول جان نایزبیت» 3فناوری رایانه با دوران اطلاعات همان نسبتی را دارد که ماشینی شدن فعالیتها با انقلاب صنعتی داشت.« - روزنا و دیگران؛ - 177 : 1389
آری! رایانه و انقلاب مبتنی بر آن باعث شده تا جنبههای مختلف زندگی انسان ازنظر اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تغییر کند و هویت و قدرت برمبنای اطلاعات تعریف شود. - فدر، - 5-4 : 1380تلفن، تلویزیون و رایانه سه دستگاهی هستند که در عصر انقلاب اطلاعات و ارتباطات بیشترین تحول و دگرگونی را داشته اند و باعث شدهاند تا امروز با یک »جامعه ی اطلاعات مدار« سروکار داشته باشیم. امروزه رسانهها چنان با زندگی انسانها عجین شدهاند که گویی بخشی از زندگی آنها هستند و درواقع، نوع نگاه انسان ها به محیط اطراف و نوع ارتباط آنها با دیگران را تعیین میکنند. - بیات، » - 252 :1381بزرگ راه اطلاعات1« یکی از ویژگیهای اصلی این جامعه است.
»بزرگ راه اطلاعات« تشبیهی برای رسانههای نوین است که رسانههای متعامل هم نامیده می شوند. - سعیدی، کیا؛ - 49 :1384اصطلاح «رسانههای نوین « در اواسط دههی 1990 میلادی رایج شد و این مفهوم به معنای انواع گستردهای از پیشرفتهای صورت گرفتهی اخیر در زمینه ی رسانهها و ارتباطات است که شامل اشکال گوناگون پخش رسانهای و همگراییهای جدید میان فناوریهای رسانه ای و شیوههای نوین استفاده و تعامل از طریق متون رسانه ای است. درمجموع می توان گفت که رسانههای نوین اصطلاحی برای طیفی از اعمال رسانه ای است که به طریقی فناوریهای دیجیتال و رایانه را به کار میگیرند تا مشابه زندگی واقعی را به شکل الکترونیکی بسازند. - کلانتری و حسنی؛ - 122 : 1387
رایانه در دنیای جدید قلب وسایل ارتباطی است. ابزاری که نوعی همگرایی رسانهای به وجود میآورد. - پیترز؛ 1389؛ - 35 تکوین و بههم مرتبط شدن فناوریهای اطلاعات و ارتباطات مانند اینترنت، پست الکترونیکی، تلویزیون ماهوارهای و تلفنهای همراه سرعت شگفت انگیزی داشته است. بیگمان، اینترنت چشمگیرترین نمونهی این فناوریهاست که از چند وبسایت محدود در اوایل دههی 1990 چنان رشدی پیدا کرد که در آغاز هزارهی جدید میلادی چندین میلیون وبسایت را دربرمیگرفت. اینترنت ترکیبی از رسانههای گذشته است و در آن تنوع خیرهکنندهای دیده میشود. اینترنت دریایی از مطلب و صدا و تصویر است.
رسانههای جدید، رسانه های قدیمیتر را بلعیدهاند و آنها را به شکل نوینی عرضه کردهاند. - پیترز؛ 1389؛ - 35ورود اینترنت به ایران در ابتدای دههی 1370 بود و در پایان این دهه، محبوبیت زیادی بین جوانان پیدا کرد. در سال 2000 میلادی در ایران حدود 250 هزار کاربر اینترنت وجود داشت و آخرین آمار در سال 2013 نشان میدهد این رقم به 45 میلیون نفر افزایش یافته است. یعنی، امروز بیشتر از 55 درصد جمعیت ایران کاربر اینترنت هستند. بیشتر تحقیقات انجام شده هم نشان میدهند که اکثریت عمدهی این کاربران، جوانان و نوجوانان هستند. کودکان هم
