مقاله تروریسم سایبری و اهمیت آن در برهم زدن امنیت بین الملل

بخشی از مقاله

تروريسم سايبري و اهميت آن در برهم زدن امنيت بين الملل
چکيده
زمينه و هدف: با رشد سريع و درعين حال نامتوازن ساختار فضاي سايبري، اين بستر به يکي از نقاط بالقوه آسيب پذير و خطرناک در جهان بدل شده است که ضرورت توجه و رسيدگي سريع ، نظاممند، معقول و هدفمند به منظور مصونسازي اين بستر از تهديدات موجود و پديده نوظهور سايبر تروريسم را در فضاي بين المللي ميطلبد.
روش تحقيق : با بررسي منابع موجود، مقالات، کتابها، نتايج و دستاوردهاي طرحهاي تحقيقاتي در حوزه فضاي سايبري ، تروريسم بين المللي و سايبر تروريسم به روش غيرآزمايشي، مقايسه اي و کتابخانه اي، تهديدات و مخاطرات سايبر تروريسم و نقش آن در برهم زدن امنيت بين الملل مورد تحقيق و پژوهش قرار گرفت .
يافته ها: با وجود نوظهور بودن، سايبر تروريسم به مراتب خطرناکتر از تروريسم کلاسيک و سنتي مي باشد و تهديدات آن براي امنيت ملي دولت ها و کشورها به خطري بالقوه تبديل شده است . پيشگيري ، کشف و مقابله با سايبر تروريسم براي نهادهاي پليسي و امنيتي بسيار پيچيده و مشکل تر از تروريسم سنتي مي باشد.
نتيجه گيري: برنامه ريزي هاي جهاني و تصويب قوانين بين المللي ، افزايش همکاري هاي فني و آموزشي بين المللي ، توجه ويژه به مبحث پدافند غيرعامل در فضاي سايبري توسط نهادهاي داخلي و همکاري في مابين سازمانهاي امنيتي و پليسي از جمله راهکارهاي مبارزه با سايبر تروريسم ميباشد.
واژگان کليدي : سايبر تروريسم ، حقوق بين الملل ، امنيت بين الملل ، جرايم سايبري .

مقدمه
از اوايل دهه ي ٩٠ ميلادي، پژوهش ها و بررسيهاي بسياري در زمينه روانشناسي اينترنت و تأثير آن بر سلامت ، رفتار انسان، امنيت و ثبات داخلي کشورها انجام شده است . امروزه موضوع اينترنت ١، مسئله مهمي براي بيشتر جوامع به ويژه کشورهاي در حال توسعه و از جمله کشورهاي اسلامي است . آگاهي از پيامدهاي امنيتي اينترنت و در کنار آن درنظرگرفتن راهبردهاي مناسب براي استفاده درست و پيشگيري يا کاهش پيامدهاي احتمالي منفي آن، اهميت اساسي دارد. فراگيرشدن رسانه ها در آغاز قرن بيست ويکم و موضوع جدي نقش اينترنت و شبکه هاي اجتماعي مجازي در شکل دهي به فرهنگ ، هويت ، باورها و ارزشهاي اجتماعي، امنيت و ثبات داخلي کشورها از جمله ايران اهميت ويژه اي دارد. در جامعه ي امروز ما، گرايش به اينترنت و استفاده از آن چنان رايج شده است که بيشتر خانوادهها، رايانه شخصي ٢ دارند و اعضاي خانواده، بخش زيادي از وقت خود را در استفاده از اينترنت سپري ميکنند. گسترش اينترنت مانند نوآوريهاي ديگر به ايجاد دگرگونيهايي در جنبه هاي مختلف زندگي منجر شده و استفاده از آن، امري اجتنابناپذير است ، به گونه اي که بدون آن، زندگي براي کساني که به آن خو گرفته اند دشوار ميشود. بسياري از نظريه پردازان ارتباطات، اينترنت را گام مهمي در پيشرفت کشورهاي در حال توسعه قلمداد ميکنند. ازاين رو، با توجه به کاربردهاي فراوان اينترنت که با هدف انتقال اطلاعات قصد دارد باورهاي مشخصي را درباره کالاها يا خدمات مرتبط با آن در جامعه رواج دهد، بررسي اين پيامها از نظر مضمون، محتوا و فرم ارائه ، اهميت ويژه اي دارد (شجاعي، محمدصادق، ١٣٩١).
امروزه قدرت کشورها تنها به داشتن سلاحهاي نظامي، جنگي و بمب اتمي نيست ، بلکه داشتن اطلاعات، پيشرفت در حوزه علم و دانش ، نفوذ در فضاي سايبري و فناوري اطلاعات ميزان تشخيص قدرت آنها است . تلاش دشمنان از طريق ابزارهاي فناوري اطلاعات و رسانه هاي ارتباطي براي مقاصدي همچون تهديد امنيت ملي از راه ناسالم سازي فضاي سايبري براي جوانان ايراني ، توليد و انتشار ويروسها و بدافزارهاي ٣ رايانه اي مانند ويروس آزمايشگاهي استاکس نت ٤ براي آسيب رساني به تأسيسات هسته اي جمهوري اسلامي ايران، تهديد بنيان خانواده، قبح زدايي ، هنجارشکني ، ترويج فساد و سايت هاي ضداخلاقي ، بي اعتمادي به مسئولين نظام، انتشار مطالب و اخبار کذب و گسترش شايعات سياسي ، اقتصادي ، نظامي ، انتظامي، امنيتي و جاسوسي از طريق شبکه هاي اجتماعي مجازي صورت ميگيرد. در حال حاضر دهها هزار سايت جنسي در اينترنت وجود دارد که شمار آنها هر روز بيشتر ميشود و اين تنها مربوط به سايت هايي است که ايجاد آنها در کشور مزبور منع قانوني ندارد، ولي با احتساب فعاليت هاي جنسي خلاف قانون مانند ترويج و پخش امور جنسي مربوط به کودکان و ... آمار سايت هاي غيراخلاقي به طور فزاينده اي افزايش مييابد. اما بايد دانست که تهديدهاي غيراخلاقي اينترنت صرفا به دسترسي به سايت هاي جنسي محدود نميشود، بلکه با امکانات متنوع اينترنت در دنياي رايانه اي، امکان برقراري هر نوع ارتباط فيمابين کاربران فراهم ميآيد و در بسياري از موارد اين ارتباطات ميتواند ارتباطات نامشروع باشد. مسلما بهرهگيري بيشتر و متنوعتر از امکانات موجود مانند ارسال صوت، تصوير، ويدئو و ... ميتواند در گسترش ابعاد اين ارتباطات نامشروع مؤثر واقع گردد (رمضاني، محمدجواد، آسيب شناسي اينترنت ). تلاش جامعه بين المللي براي توسعه سازوکارهاي بين المللي جهت مبارزه با جنايات سازمانيافته ي بين المللي ريشه در اين حقيقت دارد که اين جنايات جدي تر شده اند. جنايات فراملي و اشکال مختلف آن، تهديدي فراروي صلح و امنيت بين المللي ميباشند که آرمانهاي بشريت را تحليل برده و هزينه هاي سنگيني را بر دوش دولت ها و بزهديدگان تحميل ميکنند (دفتر مطالعات حقوقي مرکز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي ، شماره ٩٠٠٩، ١٣٨٧).
مباني نظري:
انقلاب فناوري ارتباطي و اطلاعاتي به ويژه پيدايش رسانه هاي الکترونيکي جديد، زندگي انسانها را تحت تأثير قرار داده است . فناوريهاي ارتباطي و اطلاعاتي در حوزهي عمليات رواني نيز کاربرد فراواني يافته اند. در واقع ، عمليات رواني و يا به تعبير ديگر تأثير و نفوذ در افکار و رفتار ساير دولت ها و ملت ها که کارگزاران، آن را در جهت اهداف و مقاصد خود پيريزي ميکنند، امروزه از طريق فناوريهاي ارتباطي و اطلاعاتي به خصوص رسانه هاي نوين رو به گسترش نهاده است (سوري، جواد، ١٣٨٧). جمعيت کاربران اينترنت در جهان در سال ٢٠١٢ ميلادي بيش از دو ميليارد نفر بوده است و کشور ايران در حال حاضر بيش از ٣٣ ميليون کاربر اينترنت دارد (پايگاه اينترنتي دادهها و آمار اينترنت ، آمريکا، ٢٠١٢). اهميت و ضرورت فضاي مجازي تا حدي است که مقام معظم رهبري طي حکمي «شوراي عالي فضاي مجازي» را ايجاد کرده و اعضاي آن را تعيين نمودند.
سايبر تروريسم يکي از روشهاي نوين حملات زيانبار و تهديدات عليه امنيت ملي و منافع يک کشور در حوزه ي بين الملل ميباشد که به سرعت در حال رشد و گسترش است . به دلايل مختلفي سايبر تروريسم براي تروريست هاي عصر حاضر جذابتر از روشهاي کلاسيک ميباشد. مهم ترين دليلي که باعث جذابيت اين روش ميگردد، هزينه ي اندک اين روش در برابر روشهاي تروريستي سنتي است . در واقع ، در سايبر تروريسم تنها ابزاري که نياز است ، يک رايانه ي شخصي متصل به اينترنت ميباشد و نيازي به خريد اسلحه يا مواد منفجره نيست . همچنين تروريست ها مانند بسياري از کاربران اينترنت از اسامي مستعار استفاده ميکنند و به عنوان کاربر مهمان وارد سايت مورد نظرشان ميشوند و به همين دليل رديابي آنها براي پليس و نيروهاي امنيتي بسيار دشوار است . سايبر تروريسم ميتواند شبکه ها و رايانه هاي دولتي يا سازماني ، افراد و کاربران عمومي ، خدمات و شبکه حمل ونقل عمومي ، خطوط هوايي، نيروگاههاي اتمي و غيره را مورد حمله قرار دهد که در نتيجه تعداد و تنوع اين نوع حملات بسيار زياد است . ويژگي ديگر سايبر تروريسم که باعث جذابيت آن براي تروريست ها شده است ، هدايت از راه دور است . همچنين سايبر تروريسم به سرمايه گذاري و فشار رواني کمتري نياز دارد و با آموزش فيزيکي محدود و خطر دستگيري پايين تري توسط پليس و نيروهاي امنيتي و تهديدات جاني کمتري مواجه ميباشد (برومند باستاني، ١٣٨٣).
امروزه رسيدن به سه هدف امنيت ، رفاه و آسايش از مهم ترين وظايف دولت ها و دغدغه ي مسئولان جوامع ميباشد.
مواجهه با آينده يکي از مهم ترين دغدغه هاي انسان امروز است ، آينده اي که بر پايه ي رسانه هاي ارتباطي نوين استوار بوده و در فضايي مبتني بر آن به بلوغ ميرسد. جوامع بشري تاکنون دو دوره انقلاب کشاورزي و صنعتي را پشت سر گذاشته و هم اکنون در اواخر عصر فراصنعتي يا عصر اطلاعات که بر پايه ي الکترونيک و رايانه ها استوار است ، قرار دارند (شهين دخت خوارزمي، ١٣٨٥). اين عصر، دوره اي است که در آن، قدرت، ثروت و امنيت بر پايه ي دانش به وجود آمده و سرعت وجه مشخصه ي آن و اطلاعات به عنوان ارزشمندترين کالا محسوب ميشود. «عصر اطلاعات» يا به روايتي «عصر رايانه ها و شبکه ها»، جهاني را ترسيم مينمايد که بر پايه ي شبکه هاي رايانه اي و تعامل کاربران با رايانه ها شکل گرفته و حتي ارتباطات انساني و اجتماعي که جزء سنتيترين خصوصيات بشر هستند نيز در حال انتقال به اين فضاي جديد ميباشند. اين جهان نوپا که به سرعت در حال گسترش ميباشد و تمامي شئون زندگي روي کره ي زمين را تحت تأثير قرار داده است ، بر پايه ي فناوري اطلاعات و رسانه هاي ارتباطي نوين استوار بوده و در فضايي غيرفيزيکي به رشد و بالندگي خود ادامه ميدهد و در حال تسخير جهان واقعي ميباشد. اين فضا، فضاي سايبر١ يا فضاي مجازي ٢ نام دارد. فناوري اطلاعات ٣ و ابزار گستردهي اينترنت توانايي و امکان انتقال متن ، پست الکترونيک ،
4 تبادل اطلاعات و دسترسي به پايگاههاي داده اي و اطلاعاتي، دسترسي به تصاوير، پخش فيلم و موسيقي، چت و گفتگوي مجازي، شرکت در بحث هاي گروهي و امکانات ديگري را دارد که با عدم رعايت مسائل اخلاقي در کاربري اين امکانات و دسترسيهاي غيرمجاز به اطلاعات و دادهها، پديدههاي ضدامنيتي و غيراخلاقي متعددي را به وجود ميآورد که برخي از آنها عبارتند از: هک و نفوذ به رايانه هاي شخصي و اداري، سرقت اطلاعات و دادهها، دسترسي غيرقانوني به منابع اطلاعاتي و مالي، انتشار افکار و رفتارهاي غيراخلاقي و مخالف با هنجارهاي جوامع بشري، سوءاستفادههاي جنسي، سوءاستفادههاي مالي و اطلاعاتي، دزدي هويت و ترويج فساد.
پديدهي تروريسم با بسياري از فعاليت هاي مجرمانه فراملي همچون جرايم سازمانيافته ، قاچاق زنان و کودکان براي سوءاستفاده جنسي ، تجارت غيرقانوني اسلحه ، پولشويي (خمامي زاده، ١٣٨٢) و قاچاق مواد هسته اي و ديگر مواد بالقوه کشنده، پيوند خورده است . تهديد به تروريسم و ارتکاب آن سبب تضعيف دولت ها و اقدامات صلح آميز سازمان ملل متحد، ممانعت از رشد سريع تر اقتصادي ، ايجاد جنگ هاي داخلي و تغذيه مالي تروريست ها (طيبي فرد، ١٣٨٣) و اخلال در نظم و امنيت جوامع و کشورها ميشود. در سالهاي اخير قواعد ماهوي حقوق بين الملل در مورد جرايم سازمانيافته ي فراملي توسعه يافته است (سليمي ، ١٣٨٢: ١٦٩). پديده جهاني تروريسم سابقه اي طولاني در تاريخ بشر دارد و همواره در تمامي جوامع تروريسم وجود داشته و تنها تفاوت بين شکل ها و مظاهر عيني آن ناشي از روشها، ابزارها و سلاحهاي مورد استفاده بوده است . به موازات تحولات فناورانه در جهان و تغيير در نوع و ماهيت فعاليت هاي سياسي، اقتصادي و نظامي، هرچه سلاحهاي در دسترس تروريست ها توسعه مييابد، آثار مخرب آنها نسبت به جامعه بين المللي بيشتر ميشود. با ظهور و گسترش فضاي سايبري نوع جديدي از تروريسم با عنوان سايبر تروريسم شکل گرفته است که قابليت ارتکاب ترور در حوزههاي بين المللي و فراملي را به راحتي امکانپذير ميسازد.
به همين دليل ، امروزه بحث تروريسم بيش از هر زمان ديگري به موضوع بين المللي تبديل شده است .
سايبر تروريسم
تروريسم ، به کارگيري خشونت عليه اشخاص، دولت ها يا گروهها براي پيشبرد زورمندانه ي اهداف سياسي يا عمومي است . سايبر تروريسم نيز در واقع همان تعريف را دارد با اين تفاوت که اين بار هدف، روي منابع موجود در فضاي مجازي متمرکز است . امروزه سايبر تروريسم خطرناکتر از تروريسم سنتي است ، اين امر به دليل رشد روزافزون ساختار اقتصادي و خدماترساني بسياري از کشورها مبتني بر فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي ميباشد. سايبر تروريسم را ميتوان اين گونه تعريف کرد: «اقدامات برنامه ريزي شده و هدفمند با اغراض سياسي و غيرشخصي که عليه رايانه ها، امکانات و برنامه هاي ذخيرهشده در درون آنها از طريق شبکه جهاني صورت ميگيرد و هدف از چنين اقدامي نابودي يا وارد آوردن آسيب هاي جدي به آنهاست ». بررسي يک مصداق امنيتي از آسيب هاي اينترنتي، سايبر تروريسم يا تروريسم مجازي است (صدوقي، مرادعلي، ١٣٨٠). واژه سايبر تروريسم نخستين بار از سوي کالين باري ١ در سال ١٩٨٠ مطرح شد و تعريف جامع تري از سوي خانم دوروتي دنينگ ، استاد علوم رايانه اي دانشگاه جرج تاون ارائه شده است : «سايبر تروريسم بيشتر به معناي حمله يا تهديد عليه رايانه ها، شبکه هاي رايانه اي و اطلاعات ذخيرهشده در آنها است که به منظور ترساندن يا مجبور کردن دولت يا اتباع آن براي پيشبرد اهداف سياسي يا اجتماعي خاص اعمال ميشود. در تروريسم کلاسيک ، مواد منفجره و سلاحهاي گرم اصليترين ابزار تروريسم هستند، اما مهم ترين ابزار سايبر تروريست ها رايانه است . در واقع ، آنها ترجيح ميدهند به جاي بمب از بايت استفاده کنند».
اساسيترين روشهاي سايبر تروريسم عبارتند از: «هک کردن، ويروسهاي رايانه اي، جاسوسي الکترونيک ، دزدي هويت و تخريب يا دستکاري اطلاعات و يا حامل هاي داده الکترونيکي. دلايل زيادي وجود دارد که سبب ميشود سايبر تروريسم ، براي تروريست ها جذاب باشد از جمله ي اين دلايل عبارتند از:
١. سايبر تروريسم ارزانتر از روشهاي تروريستي متداول و کلاسيک است . تنها ابزاري که نياز است يک رايانه شخصي متصل به شبکه اينترنت ميباشد. همچنين نيازي به خريد اسلحه نيست و ميتوان ويروسهاي رايانه اي را طراحي و توليد نمود و از طريق خطوط تلفني ، کابل و ارتباط بيسيم آنها را ارسال کرد (شيندر، دبار ليتل جان، .(2002
٢. سايبر تروريسم ناشناخته تر از روشهاي تروريسم کلاسيک است . مانند بسياري از کاربران اينترنت ، تروريست ها از اسامي مستعار استفاده ميکنند و به عنوان کاربر مهمان و ناشناس به يک سايت متصل ميشوند و براي نيروهاي نظامي و امنيتي بسيار دشوار است که هويت واقعي تروريست ها را رديابي کنند. در فضاي مجازي و سايبري هم موانع فيزيکي مانند ايست و بازرسي، مرز يا گمرک وجود ندارد.
٣. تنوع و تعداد حملات بسيار زياد است . سايبر تروريست ميتواند شبکه ها يا رايانه هاي دولتي، خدمات عمومي، خطوط هوايي خصوصي و ... را مورد حمله قرار دهد. تعداد زياد و پيچيدگي حملات احتمالي، به تروريست ها کمک ميکند تا نقاط ضعف و آسيب پذير را براي حمله پيدا کنند. مطالعات نشان ميدهد شبکه هاي برق و خدمات اضطراري در برابر حملات سايبر آسيب پذير هستند، زيرا زيرساخت ها و سيستم هاي رايانه اي ادارهکننده ي آنها بسيار پيچيده هستند و اين موضوع رفع همه ي نقاط ضعف را غيرممکن ميکند.
٤. سايبر تروريسم را ميتوان از راه دور هدايت کرد، ويژگياي که جذابيت زيادي براي تروريست ها دارد. سايبر تروريسم ، آموزش فيزيکي اندکي را ميطلبد، سرمايه گذاري رواني کمتر و خطر مرگ کمتري دارد و امکان عضوگيري و کنترل اعضا را براي سازمانهاي تروريستي فراهم ميکند. سايبر تروريسم توانايي زيادي در جذب مردم دارد، ازاين رو، پوشش خبري و رسانه اي بيشتري را ايجاد ميکند و اين همان چيزي است که تروريست ها به دنبال آن هستند.
روشهاي تروريستي کلاسيک ، اهداف تروريست ها را برآورده نميکنند.
جرايم سايبري در عرصه بين الملل
فضاي سايبر شامل جرايم نسل اول رايانه اي و هم اکنون شاهد جرايم بسيار جديد و بي سابقه در سطوح مختلف بين المللي مي باشد.
١. جاسوسي رايانه اي : جاسوسي رايانه اي همانند جاسوسي کلاسيک ناظر به کسب اسرار حرفه اي، تجاري ، اقتصادي ، سياسي ، نظامي و نيز افشاء، انتقال و استفاده از اسرار است . مجرم با دستيابي و فاش کردن اين اطلاعات، اهداف
٧

خرابکارانه ي سياسي ، نظامي ، اقتصادي ، تجاري ، اجتماعي ، امنيتي و انتظامي دارد. وقوع و ارتکاب اين نوع جرايم در فضاي سايبري ، امنيت ملي و حتي ثبات نظم و امنيت بين المللي را با مخاطره و تهديد مواجه مي کند.
٢. سابوتاژ رايانه اي : اين جرم با جرايم تخريب شباهت بسياري دارد و هدف مجرم اخلال در نظام سياسي و اقتصادي يک کشور و بالطبع اخلال در امر حکومت آن کشور است . در واقع ، اصلاح، موقوفسازي ، پاک کردن و تغييرات غيرمجاز دادهها و يا عمليات رايانه اي به منظور مختل ساختن عملکرد عادي سيستم را سابوتاژ رايانه اي ميگويند.
جعل رايانه اي: وارد کردن، تغيير، محو يا موقوفسازي دادهها يا برنامه هاي رايانه اي با انگيزه و اهداف سياسي و اقتصادي و امنيتي صورت ميگيرد. در مبحث يکم از فصل دوم قانون جرايم رايانه اي مصوب خرداد ماه ١٣٨٨ مجلس شوراي اسلامي ؛ جعل رايانه اي به اين شکل تعريف شده است :
الف ) تغيير يا ايجاد دادههاي قابل استناد يا ايجاد يا واردکردن متقلبانه داده به آنها.
ب) تغيير دادهها يا علائم موجود در کارتهاي حافظه يا قابل پردازش در سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا تراشه ها يا ايجاد يا وارد کردن متقلبانه دادهها يا علائم به آنها (قانون جرايم رايانه اي، ١٣٨٨).
٣. پولشويي در حوزه بين الملل : به دست آوردن پول و کسب ثروت از طريق غيرقانوني و نامشروع يا پول کثيف به نحوي که قانوني و پاک به نظر برسد، از جرايم کلاسيک بوده که در محيط سايبر به کمک اينترنت ، پست الکترونيک و شبکه هاي بين المللي ارتباطي صورت ميپذيرد. نحوهي ارتکاب جرم به اين شکل است که باندهاي بزرگ فساد و کلاهبرداري به طور نامشروع توسط پست الکترونيک و يا شبکه مجازي اينترنت و بدون هيچ گونه رد و نشاني ، درخواست ارسال مبالغي پول به حساب شخص معيني را مينمايند و در تقاضاي خود نحوهي ارسال پول، دستمزد و مدت استرداد آن را بيان ميکنند و در صورت پذيرفتن قرباني ، چگونگي و شيوهي تنظيمات لازم را اعلام مي دارند و اصولا در زمان استرداد پول يک عنوان مشروع در تجارت الکترونيک را با منشأ تجاري انتخاب و با اهداف مجرمانه خود هماهنگ مينمايند. در حوزهي بين الملل ، بيشترين بزهديدگي در اين زمينه مربوط به کشورهايي است که از لحاظ فناوري اطلاعات و ارتباطات و هماهنگي پليسي در سطح بين المللي در درجه ي پايين تري قراردارند.
٤. قاچاق مواد مخدر: با توجه به گسترش ارتباطات شبکه اي در محيط سايبر و سهولت برقراري ارتباط کاربران از طريق پست الکترونيک و اينترنت ، هرگونه قاچاق مواد مخدر اعم از خريد، فروش، پخش ، توزيع و حتي پيدا کردن واسطه ها و مصرفکنندگان از طريق شبکه هاي رايانه اي انجام مي شود. از ويژگي هاي اين روش، حذف واسطه ها و توزيع کنندگان غيرضروري ، گسترش دامنه ي فعاليت قاچاقچيان تا سطوح بين المللي ، دشواري کشف و دستگيري قاچاقچيان توسط پليس است .