بخشی از مقاله
چکیده
تشخیص مالی نشان میدهد که چگونه به بهترین نحو یک شرکت از داراییهای خود، حقوق صاحبان سهام، درآمد و هزینهها استفاده میکند. در ایران بخش دارویی یکی از بخشهای توسعه یافته در اقتصاد کشور است، بررسی رضایتبخش بودن بخش مالی آن حایز اهمیت است.
این مطالعه با هدف اشاره به اجزای تشخیص مالی برای یک دوره پنج ساله از 1388 الی 1392 در چهار شرکت دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران موقعیت مالی، عملکرد و ریسک را اندازهگیری میکند. برای آزمون فرضیات از t-value و ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرمافزار SPSS استفاده شد. به رغم سطح رضایت بخش ورشکستگی صنعت از نظر مدل Z آلتمن، اما موقعیت مالی، عملکرد و ریسک شرکتهای انتخاب شده متوسط برآورد شد. نتایج نشان داد که تنها بین تشخیص موقعیت مالی و تشخیص عملکرد همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد. باتوجه به اجزای تشخیص مالی داروسازی ابوریحان در پایینترین وضعیت نسبت به سایر شرکتهای دارویی قرار دارد.
.1 مقدمه
شرکت عامل ایجاد فرایند تصمیمگیری برای اطمینان از مقررات جهت ایجاد عملکردی نرمال است. هرگونه اختلال در درون شرکت نیازمند تصمیماتی نظارتی جهت رفع مشکل ایجاد شده است. درست جایی که تجزیه و تحلیل تشخیص با نقش شناسایی علل مشکل حاصل شده، مفید به نظر میرسد. حتی اگر عملکرد شرکت عادی باشد، تجزیه و تحلیل تشخیص را میتوان با هدف ارزیابی عملکرد شرکت استفاده کرد. همانطور که پیتر دراکر معتقد است که یک رهبر کارآمد باید حداقل 50 درصد از وقت خود را به تشخیص اختصاص دهد.
در شرایط فعلی که در آن بحران مالی جهانی در حال بدترشدن است، برای شرکتهای تجاری ضروریترین امر مشخص کردن اهدافی جهت غلبه بر بحران مالی در کشور مربوطه میباشد. همچنین این روشن است که تشخیص مالی بخش مهمی از تشخیص کلی میباشد، که نشان دهنده عملکرد شرکتهای تجاری در یک زمان معین از طریق یک سیستم از شاخصها است. با این حال هرچند از شاخصهای متعددی در تشخیص مالی استفاده میشود، اگر این با دیگر بخشهای تشخیص کلی مرتبط نگردد، نتایج غیر قطعی خواهد بود.
ما در نظر میگیریم که تشخیص مالی بخشی از تشخیص کلی است که از طریق یک سیستم از شاخصها میتواند جنبههای مربوط به تعادل مالی، موقعیت شرکت، نقدینگی، عملکرد سازمانی در یک زمان معین با لحاظ کردن موقعیت آتی شرکت تجاری ارائه دهد. در این پژوهش به بررسی در زمینهی تشخیص، تشخیص کلی، تشخیص مالی، سطوح مختلف آن، اهمیت و ضرورت نیاز به آن پرداخته و در نهایت سه جزء از تشخیص مالی شامل تشخیص موقعیت مالی، تشخیص عملکرد و تشخیص ریسک را برای چهار شرکت دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با هم مقایسه میکنیم.
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش مفهوم تشخیص
تشخیص، مفهومی است که از حوزهی پزشکی سرچشمه گرفته است ولی این مفهوم در حوزهی مدیریت و بازرگانی نیز دارای کاربرد است و به معنای شناسایی بیماریهای خاص یک فعالیت خاص و ایجاد دستورالعملهای لازم برای درمان است
فرآیند تشخیص شامل "تحقیقات گستردهای از جنبههای اصلی فعالیتهای انجام شده توسط سازمان شامل اقتصادی، فنی، اجتماعی، حقوقی و مدیریت، با هدف شناسایی نقاط قوت و ضعف، علل آنها و ایجاد توصیههای خاصی برای رسیدن به کمال و توسعه" است. تجزیه و تحلیل تشخیص حاکی از تحلیل سازوکارهای اقتصادی، تعیین عوامل تأثیرگذار، اندازهگیری تأثیر عوامل بر عناصر مدنظر از نظر چشمانداز ایستا و پویا و در نهایت، تعیین نقاط قوت و ضعف مکانیسم اقتصادی تحقیق و همچنین ایجاد راهحلهای عملی برای اصلاح مسیر عناصر با عملکرد پایین است
اکیم و بورلیا تشخیص را به عنوان یک نوع تحقیق پیچیده از جنبههای مختلف فعالیتهای رقابتی، مالی و اقتصادی سازمان تعریف میکنند. در واقع پژوهشی که نقاط قوت، نقاط ضعف وعلل آنها را شناسایی کرده و توصیههایی برای حذف یا کاهش عناصر منفی/یا بهبود عناصر مثبت ارایه میدهد.
تشخیص به عنوانی هدفی است جهت شرح تحلیل گرایشات و قابلیتهای فعالیتهای اقتصادی با لحاظ کردن محیط پویا که درآن فعالیتها انجام میگیرد، همراه با عوامل نگران کننده داخلی و خارجی نیز میباشد. تشخیص جزئیات سطوح مختلف حال را تحلیل میکند، همچنین ممکن است به زمانهای مختلفی - کوتاهمدت، متوسط و یا بلندمدت - ارجاع کند و قادر به نشان دادن این موارد است:
- شناسایی کاهش عملکرد و عوامل آن - نقاط ضعف - ؛ به حداقل رساندن خطراتی که شرکت ممکن است در معرض آن قرار گیرد؛
- حصول اطمینان از مزایای رقابتی با شرکتها - نقاط قوت - ؛ توسعه جهتگیریهای استراتژیک؛ برآورد تأثیر تغییرات خاص بر روی شرکت
تشخیص کل
تشخیص شرکت شامل تشخیص کلی است که بر اساس مطالعات مختلف زیر مجموعههای گوناگونی دارد. اکیم و بورلیا برای تشخیص کلی شرکت شش عامل را دستهبندی میکنند به صورت: تشخیص تجاری ، تشخیص مدیریت، سازمان و منابع انسانی ، تشخیص تکنیکی، فنآوری و بهره برداری ، تشخیص مالی ، تشخیص عملکرد پایدار
تشخیص مالی تشخیص مالی ترکیبی از شناسایی علائم و علل عدم تعادل، تعیین موقعیت مالی شرکت و توصیه اقدامات برای بهبود وضعیت موجود است. طبق گزارش استانداردهای مالی بینالمللی از "تجزیه و تحلیل مالی به عنوان یک رشته از ابزارهای تحلیلی روی صورتهای مالی و دیگر اطلاعات مالی جهت تفسیر گرایشها و روابط به شیوهای سازگار و منظم استفاده میشود".
گرگی و نیکولا هدف از تشخیص مالی را درک وضعیت مالی شرکت میدانند. استراتژیهای جدید برای حفظ و توسعه شرکت در محیط اقتصاد منطقهای نیز در این تشخیص لحاظ میگردد. در معنای کلی، هدف از تشخیص مالی ایجاد اطلاعات مالی نه تنها برای کسانی که در داخل شرکتاند، بلکه برای کسانی که در خارج از آن، با منافع خاص در شرکت حضور دارند. اطلاعات لازم برای تشخیص مالی از شرایط مالی توسعه یافته - ترازنامه، حساب سود و زیان، وضعیت مازاد سرمایه در گردش، تغییر در مالکیت حقوق صاحبان سهام - و یا آنهایی که ساده شده - ترازنامه، حساب سود و زیان، یاداشتهای توضیحی - تهیه میشود.
اکیم اشاره میکند که بر خلاف اهداف کلی تجزیه و تحلیل، فرایند تشخیص به عنوان یک هدف شامل شناسایی علائم، اختلالات ایجاد شده، ایجاد وضعیت مالی و اقتصادی، تجویز "درمان" برای بهبود شرایط ناگوار یک فعالیت خاص است. روش تشخیص مالی شامل گروهی از تکنیکها و روشها است که به شناسایی نقاط قوت و ضعف مدیریت مالی به منظور ایجاد یک استراتژی جدید برای حفظ و توسعه در یک محیط رقابتی کمک میکند.
روش تشخیص مالی از برخی روشهای خاص تجزیه و تحلیل مالی مانند مقایسه، نسبت، شاخص، روشهای ساختاری، مدلسازی از پدیدههای اقتصادی، ایجاد سیستم عاملیعلّی که پدیدهها را توضیح دهد و غیره استفاده میکند، اما آن دارای روشهای اضافی مخصوص خود نیز میباشد. بیشترین روشهای تحلیلی-تشخیصی مورد استفاده شامل این موارد میباشند:
تجزیه و تحلیلSOWT - نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدات - ؛ روش نمودار ارزیابی؛ روش الگوبرداری؛ روشهای ترکیبی؛
روش تشخیص مالی اغلب از ترکیب روش تجزیه و تحلیل SWOT - متشکل از شناسایی نقاط ضعف، نقاط قوت، فرصتها و خطرات مربوط به یک شرکت - با روش نمودار ارزیابی جهت ارائه ارزیابی کمی از جنبههای روش تحلیلی استفاده میکند. هدف نهایی از تشخیص، تجویز "درمان" جهت بهبود و پیگیری کاری که صورت گرفته است.
سیستم تشخیص مالی ایجاد پایگاه داده مورد استفاده در تشخیص مالی، که تا حد زیادی توسط صورتهای مالی نشان داده میشود، تشخیص مالی را به صورت یک سیستم در شکل 1 نشان میدهد.
